Skírnir - 01.09.1989, Page 37

SKÍRNIR 'SÁUÐ ÞIÐ HANA SYSTUR MÍNA?
287
barnið er að fullu komið inn í samfélagið, heim föðurins, er kóran með
allri sinni gleði og villta glundroða að meira eða minna leyti bæld og
komin undir stjórn. Um nánari útskýringar á kenningum Juliu Krist-
evu, m. a. um samband tungumáls og samfélags, sjá grein mína „Dæmd
til að hrekjast: Um ástina, karlveldið og kvenlega sjálfsmynd í Tíma-
þjófnum eftir Steinunni Sigurðardóttur". Tímarit Máls og menningar
1/1988, einkum bls. 57-58. Um hugtakið „virkni konunnar“, sjá Julia
Kristeva, „Produktivitát derFrau“ (þýskþýð. Lily Leder), Alternative
Juni/August 1976.
25. Um þessa þætti í myndun hins karllega sjálfs eins og þeir koma fyrir í
bókmenntum upplýsingarinnar, sjá Sigrid Weigel, „Die nahe Fremde
- das Territorium des „Weiblichen". Zum Verháltnis von „Wilden“
und „Frauen“ im Diskurs der Aufklárung“, Exotismus. Utg. Thomas
Koebner/Gerhart Pickerodt. Frankfurt/M. 1987.
26. Romanticism and Feminism, bls. 44.
27. „Hið súblíma" eða „upphafna“, hefur löngum verið taiið eitt megin-
einkenni á rómantíkinni. J. A. Cuddon skilgreinir það með mynd af
fjallgöngu sem „a surpassing excellence, an Everest of achievement"!
Sjá A Dictionary of Literary Terms (Penguin 1979), bls. 664.
28. Fjallgöngur koma þó ekki síður fyrir í bókmenntum eftir konur en
karla, þótt vera megi að þær reynist þeim erfiðari en körlunum’ og
merking þeirra sé önnur. I „Diktinga om meg sjölv“ sem Svava Jak-
obsdóttir samdi fyrir tímaritið Vinduet (og aðeins hefur birst á norsku)
lýsir hún fjallgöngu sem hún fer í skömmu eftir lýðveldistökuna 1944
og tengist vaknandi sjálfsvitund hennar sem rithöfundar: „Men det var
pá einkvan máte ikkje nok á lese islendingesogene og mennene kring
Fjölnir og dyrke minnet om Jón Sigurðsson, og ein godversdag lenge
etterpá kliv eg opp ei bratt fjellside pá veg til topps. Dette var ein av
vegene ut or diktinga om Island og inn i röyndommen, men ettersom
eg er heller dárlig skikka til á slást med sá vanskeleg terreng, lurte eg
heile tida pá om fjellet ville greie á drepe meg? Eg kom meg opp. Lufta
var sá klár at eg nesten kunne sjá over all heimen". I dálkinum „Nor-
diskselvportrett“ (þýð. Helga Kress ogIdarStegane), Vinduet2/1977,
bls. 33-34.
29. Svipuð mynd kemur hvað eftir annað fyrir í mörgum bestu ljóðum
Stefáns Harðar Grímssonar, þess nútímaskálds sem hvað mest minnir
á Jónas Hallgrímsson, m. a. í „Mynd án veggs“ íFarvegum (1981), þar
sem hún sýnir þrá eftir hreinleika, snertingu og sameiginlegri upplifun,
öllu því sem ekki er:
O í sumar þá ætlum við að synda í bláasta vatninu á Islandi
og við skulum láta sólina þurrka okkur
og ég á að horfa á þig
en þú átt að horfa á vatnið.