Skírnir - 01.09.1989, Side 236

486
GUÐBJÖRN SIGURMUNDSSON
SKÍRNIR
og ekki heldur látið mér til hugar koma að fara fram á neinskonar
löggildingu sem ljóðskáld.2
Þessi ummæli sanna enn einu sinni hve lítið er að marka yfirlýsingar skálda
um eigin feril og verk. Olaf hefur ekki órað fyrir þeim hremmingum sem
skáldsagnagerð hans átti eftir að lenda í á sjöunda áratugnum. Sem betur fer
lagði Olafur Jóhann ekki árar í bát og ljóðabækur hans urðu alls fimm áður
en yfir lauk. Sú síðasta kom út haustið 1988 að Olafi látnum.
Fyrir ellefu árum kom út bókin Virki og vötn. Fyrir utan ljóðagerðina
var Olafur að glíma við þríleikinn um Pál Jónsson síðustu ár sín. Eins og
áður segir kom Seiður og hélog út 1977 og lokabindið Drekar og smáfuglar
1983. Þegar Olafur lést skyndilega sumarið 1988 var hann með ljóðabók í
handriti og auk þess ófullgerða skáldsögu í smíðum.3 Olafur Jóhann Olafs-
son ákvað ásamt öðrum vandamönnum að gefa út ljóðabókina Að lokum
þótt tvö ljóðanna væru ekki fullfrágengin eins og segir í eftirmála.
I þessari grein verður fjallað um tvær síðustu ljóðabækur skáldsins, þær
Virki og vötn og Að lokum.
II
Virki og vötn hefur alls 54 ljóð að geyma og þar af er eitt ljóðið, „Flétta “,
syrpa sjö smákvæða. Þessi ljóðabók hefur ekki vakið eins mikla athygli og
verðlaunabækurnar tvær og er það miður því að hér er tvímælalaust á ferð-
inni sú bók sem gefur fyllstu mynd af ljóðagerð Ólafs Jóhanns. Ekki er svo
að skilja að Ólafur sýni á sér nýjar hliðar í þessari bók. Hann yrkir um
sömu hluti og í fyrri bókum en gerir það enn betur og markvissar en áður.
Efni bókarinnar er skipt í þrjá hluta og er þriðji hlutinn langlengstur. Fyrsti
hlutinn inniheldur ljóð full af dauðabeyg, trega og söknuði og þar er að
finna nokkur minningarljóð. Annar hlutinn samanstendur af beinskeytt-
um og beiskum ádeiluljóðum. Þetta er stuttur kafli og inniheldur aðeins sjö
ljóð. I lokahluta Virkja og vatna eru náttúruljóð. Eins og áður segir er þessi
hluti langur og sundurleitur eða fjölbreyttur að gerð. Oll yrkisefni Olafs
Jóhanns virðast koma saman í þessum hluta þegar hann er lesinn sem ein
heild.
Ljóðabókin Að lokum er miklu styttri en Virki og vötn og inniheldur að-
eins 21 ljóð, þar af eru fyrrgreind tvö ljóð prentuð sem „brot“. Ljóðabók-
inni skiptir skáldið í fjóra hluta og virðist í fljótu bragði lítill munur á yrkis-
efnum í þessum köflum. Fyrsti og annar hluti samanstanda af náttúruljóð-
um sem eru blandin ádeilu á samtímann. Annar hluti inniheldur einnig ljóð
til vina skáldsins. Þriðji hluti geymir einna hörðustu ádeilukvæðin. Helst
beinir Ólafur spjótum að skeytingarleysi í garð barna, grimmd heimsins,
mengun og jafnvel „láréttri ljóðsæld“. Fjórði og síðasti hlutinn er greini-
lega hugsaður sem lokaorð skáldsins til samtímans. Þetta eru fjögur
kveðjuljóð, lokapunktur alls höfundarverks Olafs Jóhanns Sigurðssonar
enda gaf skáldið þessum fjórða hluta nafnið „Að lokum“. Bókin Að lokum