Sagnir - 01.06.2013, Síða 76

77
væntingar þeirra. samt sem áður var
stétta munur í fá tæku samfélagi eins og á
Íslandi í byrjun 19. aldar ekki jafn mikið
og sjá mátti annars staðar í Evrópu.25
Á ferð sinni um Ísland árið 1810 fór
Henry Holl and í heimsókn til margra
Ís lendinga. Holland lýsir bæjar háttum
og fólki á skemmtilegan hátt en borð-
haldi lýsir Holland á þann hátt að líkt og
við aðrar máltíðir þá hafi frú hússins og
dætur hennar þjónað karlmönnunum til
borðs. síðar skrifar hann að þegar gesti
beri að garði, og fyllsta velsæmis sé
fylgt, sé er sá siður við lýði að konur sitji
ekki við borðið á meðan karlmennirnir
sitji þar. Einni máltíð lýsir hann svo að
frúin og dætur nar hafi beðið á meðan
karlar nir borðuðu „í eins konar fordyri
fyrir framan stofuna og [þær] litu öðru
hverju inn fyrir.“26
Ekkjur höfðu ýmis réttindi umfram
aðrar konur og Henry Holland skrifar að
soph ie Katrine, kona Hans Hjaltalíns,
hafi rekið verslun mannsins síns að
honum fjar verandi.27 slíkar konur voru
samt yfirleitt undantekningar. Þær
konur sem stóðust væntingar sam-
félagsins og náðu að halda heimili og
ala börn enduðu ævi sína yfirleitt inni
á heimilum góðverkafólks, einna helst
barna sinna. Þótt ekki sé til mikið af
rit uðum heimild um frá konum þessa
tíma hefur ýmislegt varðveist til dagsins
í dag í gegnum æviminningar, bréf og
aðrar heimild ir. Út frá þeim má draga
ein hverjar ályktanir um hvort og þá að
hve miklu leyti raunverulegar konur á
Íslandi á 19. öld hafi verið fyrirmyndar-
konur líkt og arnbjörg.
„Hinar“ konurnar
Bréf skrifuð af konum sem hafa varð-
veist fram á okkar daga voru í flestum
til fell um skrif uð af heldri konum svo
sem sýslu manns frúm, biskups frúm,
prests frúm og þar fram eftir götunum.
jafn vel þótt þær hafi verið hátt settar
inn an íslensks samfélags gat allt oltið á
eigin mönn um þeirra. Ef sýslu maður inn
dó var ekkjan hans illa sett því í mörg-
um til fell um færðist heimilið í hendur
nýju sýslu manns hjón anna.
Lítið hefur varðveist af heimildum
skrif uðum af vinnukonum 19. aldar-
innar en þær voru ekki síður mikilvægar
en aðrar konur þess tíma. allir áttu það
sam eigin legt að vera upp á aðra komnir
í elli sinni. Vinnufólk var mikil vægur
hluti lands manna en lítið hefur varðveist
af skrifuðum heimildum frá þeim. ingi-
björg jónsdóttir var þjónustu stúlka hjá
ólafi stephen sen stift amtmanni í Við ey,
Íslensk 18. aldar kona í hátiðarbúningi
Mynd/Þjóðminjasafn Íslands
Vor2013-A5-288+4bls-BN.indd 77 6/5/2013 5:19:07 PM