Sagnir - 01.06.2013, Page 92

93
á að stýra sínum eigin barn eignum.
Maja thor hafði þetta val en hvort hún
áttaði sig á því hversu mikið frelsi hún
bjó við er erfitt að segja til um. Hennar
hugmynd um fram tíðina var ekki að
mennta sig og vinna fyrir sér það sem
eftir var, líkt og eldri systir hennar gerði.
Hún vildi eigin mann og börn, líkt og
flestar aðrar konur á þessum tíma. Þær
breytingar sem urðu á stöðu konunnar á
millistríðs ár unum gerðu það að verkum
að sumar konur þráðu aftur gamla
heiminn, eða alla vega hluta af honum,
þar sem þeim þótti einfaldara að falla að
þeim kven legu stöðlum sem voru taldir
hefð bund nir í sam félaginu heldur en að
kanna hið nýja og óþekkta. Þannig voru
konur hálf vegis fastar á milli nýja og
gamla tímans.56
tíska „nýju konunnar“ var að mörgu
leyti það sem aðgreindi hana frá hinni
ríkjandi húsmæðrastefnu. Þrátt fyrir að
telja sig einungis vera að fylgja nýjustu
stefn um í klæðaburði storkuðu þessar
stúlkur meðvitað jafnt sem ómeð-
vitað hinum hefðbundnu gildum sam-
félagsins og urðu að mörgu leyti þunga-
miðja í átökum um mótun íslensk
sam félags. Maja thor var til dæmis, ólíkt
Katrínu systur sinni, að fylgja ríkjandi
tísku unga fólksins en ekki meðvitað að
berjast gegn hinum gamalgrónu kven-
ímyndum. Á þessu sést hversu erfitt
er að skil greina „nýju konuna“. sumar
konur vildu storka sam félaginu og not-
uðust við hug mynda fræði og tísku „nýju
konunnar“ til þess á meðan aðrar vildu
bara fá að fylgja nýjustu tísku en alls
ekki láta bendla sig við kvenréttinda-
hreyfi nguna. Þrátt fyrir örlítið breyttar
áhersl ur þá hljóma þessar umræður ekki
svo ókunnug lega í eyrum nútíma konu
og því má segja að átökunum um stöðu
kvenna í íslensku sam félagi sé hvergi
lok ið.
Og nú kemur ástarjátning mín til
reykjavíkur stúlkunnar. Mér þykir
vænt um hana, ég ann henni, af því
að ég held, að hún sé bezti samherji
þeirra manna sem vilja koma Íslandi
undir alþjóð lega sið menning, til þess
að hin verðmæta menning vor fái að
njóta sín.57
Tilvísanir
1. sigríður Matthíasdóttir, Hinn sanni
Íslendingur. Þjóðerni, kyngervi og vald á Íslandi
1900­1930. reykjavík 2004, bls. 246–249.
2. Lynn abrams, The making of modern woman:
Europe 1789–1918. London 2002, bls. 322–323.
3. Um muninn á opinbera sviðinu og
einkasviðinu (e. public og domestic sphere) má t.d. sjá í
grein Karin Hausen, „Family and role divison: the
polarisation of sexual stereotypes in the nineteenth
century - an aspect of the dissociation of work
and family life“. The German family. Essays on the
Social History of the Family in Nineteeth­ and Twentieth
Century Germany. London 1981, bls. 51–83.
4. sigríður Matthíasdóttir, Hinn sanni
Íslendingur, bls. 246–249 og 280–288.
5. Ein af forystukonum húsmæðrastefnunnar
Halldóra Bjarnadóttir, ritstýra Hlínar og
heimilisiðnaðarráðunautur, ferðaðist um landið og
breiddi út þjóðernislega húsmæðrastefnu til íslenskra
kvenna. sjálf var hún skilnaðarbarn og sagðist
ekki hafa trú á hjónabandinu. Áslaug sverrisdóttir,
,,Þjóðlyndi. Um þjóðlyndi og þverstæður í viðhorfum
Halldóru Bjarnadóttur.“ Kvennaslóðir. Rit til heiðurs
Sigríði Th. Erlendsdóttur sagnfræðingi. ritstjórn: anna
agnarsdóttir o.fl. reykjavík 2001, bls. 288, sigríður
Matthíasdóttir, Hinn sanni Íslendingur, bls. 248–240
og 280–288 og sigríður K. Þorgrímsdóttir, „Mitt
hjarta svarar ekki“. Kvennaslóðir, bls. 456.
6. Kari Melby, „Kjønn i første halvdel
av det 20. århundret”. Med kjønnsperspektiv på
norsk historie. Fra vikingtid til 2000 ­ årsskiftet.
Vor2013-A5-288+4bls-BN.indd 93 6/5/2013 5:19:18 PM