Sagnir - 01.06.2013, Blaðsíða 148

149
mynd af stríðinu sem „nútímaútgáfu
baráttunnar á milli Davíðs og golíats.“11
samkvæmt bandaríska sagn fræðingnum
William r. trotter dvöldust þeir mest-
megnis á hóteli í Helsinki, fjarri eldlínu
stríðsins og byggðu sagnir sínar á opin-
berum til kynningum frá finnskum
hernaðar yfirvöldum. til kynningarnar
voru yfirleitt „hrein skilnar“ en þær voru
stuttar og því hafi frétta ritararnir oft
kryddað þær orðrómi eða eigin ímynd-
unar afli.12 Hvað sem öllu þessu líður
má áætla að frétta flutningur íslensku
blað anna hafi í grófum dráttum verið í
takt við gang stríðsins. Um þetta kemst
finnski ríkis erindrekinn og blaða maður-
inn Max jakobson kímnislega að orði í
sínu klassíska riti um vetrarstríðið: Þrátt
fyrir að finnskir hermenn hafi varla litið
á sig sem „leikara í klassískum harm-
leik“ eins og vestrænir fjölmiðlar sáu þá
gjarnan, áttu háðsleg orðtök stríðsins
á borð við; „einn Finni jafn gildir tíu
rússum“, að mörgu leyti við rök að
styðjast.13
Samúðardagurinn 1. desember 1939
sama dag og innrásin hófst, 30. nóvember
1939, gaf Íslandsdeild norræna félags-
ins út ávarp frá Íslendingum til finnsku
þjóðarinnar sem flutt var í ríkis-
útvarpinu og birt í öllum helstu dag-
blöðum landsins dagana á eftir.14 Í
ávarpinu var talið að hugur hvers norr-
æns manns hlyti að vera „gagn tekinn
af sam úð og virðingu“ fyrir finnsku
þjóðinni á þessum örlagatímum og var
þess óskað að hún kæmist út úr þessari
eld raun „með hreinan skjöld, aukin
sam hug og vaxandi þrótt“.15 Ávarpið
var undir ritað af 42 mönnum, þ.á m.
helstu stjórn mála leið togum land sins og
öðrum landsþekktum áhrifa mönnum.16
ríkis stjórn Íslands gaf ekki út opin-
berar yfir lýsingar um málið en nöfn allra
ráð herr anna við ávarpið gaf skoðun
hennar til kynna. Það gerði hins vegar
Pétur Otte sen, vara forseti sameinaðs
alþingis, daginn eftir í útvarps ávarpi.
Fyrir hönd for seta þingsins og „lýð-
ræðis flokkanna“ lýsti hann yfir hryggð
og samúð í garð Finna og óskaði þess
að „réttlæti en ekki afls munur“ færi sigri
hrósandi.17
Viðbrögð almennings leyndu sér ekki á
full veldis deginum 1. desember 1939 sem
breyttist í samúðar- og samstöðudag til
heiðurs Finnum. Alþýðublaðið fullyrti að
öllum hátíðarhöldum í reykjavík hefði
verið aflýst í samúðar skyni við finnsku
þjóðina nema skemmtun sósía lista en
af ótta við óeirðir hafi lögreglu stjórinn
í reykjavík bannað hana.18 gleði sam-
komum var jafnframt aflýst á akur-
eyri, að undan skilinni kvöld skemmtun
sósía lista og var þess í stað efnt til
fundar þar sem afstaða var tekin með
áður nefndu samúðarávarpi. Fullveldis-
hátíðinni á Ísafirði var ekki aflýst en
í upphafi hennar var flutt samúðar-
ávarp til Finna og á siglufirði var haldin
sérstök guðsþjónusta vegna atburðanna
áður en fólk hélt í hópgöngu Finnum
til heiðurs.19 Í Alþýðublaðinu kom fram
sú skoðun að erfitt væri fyrir Íslendinga
að fagna því að vera frjáls og fullvalda
þjóð á meðan vina- og nágrannaþjóðin
Finnar sættu blóðugum hörmungum.
„Við dáumst að hetjuskap og hugprýði
Finna“, fullyrti blaðamaðurinn, „og
finnum til með þeim eins og það, sem
þeim er gert, væri gert okkur sjálfum.“20
Fullveldishópgöngu stúdenta
Háskóla Íslands var breytt í samstöðu-
göngu sem hélt í gegnum miðbæ
Vor2013-A5-288+4bls-BN.indd 149 6/5/2013 5:20:15 PM