Sagnir - 01.06.2013, Síða 184

185
fádæma viðtökur hjá almenningi,
einkum í Þýska landi, en fræðimönnum
fannst gold hagen ganga of langt.
Hann væri of dómharður í garð þýsku
þjóð ar innar og liti framhjá áralöngum
rann sók num fræðimanna á helförinni
til þess eins að þjóna fyrirframgefinni
hug mynd. ian Kershaw og þýski sagn-
fræðingurinn Eberhard jäckel fullyrtu að
bókin væri léleg og bætti litlu sem engu
við skilning manna á upphafi helfarar-
innar.35 Kershaw dró í efa niðurstöðu
goldhagens um að aðstæður í Þýskalandi
hefðu verið gerólíkar þeim sem annars
staðar þekktust og sömuleiðis væri
ólíklegt að allir Þjóð verjar hefðu verið
gallharðir gyðinga hatarar. Kershaw var
þó þeirrar skoðunar að fræðimenn ættu
erfitt með að and mæla skrifum gold-
hagens, enda væru þau svo kraftmikil
og tilfinningaþrungin að almennur
lesandi gæti álitið fræðileg svör veiklu-
leg, ósannfærandi og beru keim af rétt-
lætingu þess sem gerst hefði. Hann
taldi jafn vel að ný kynslóð tryði fræði-
mönnum síður því harðari mótrök sem
þeir kæmu með.36
sagnfræðingurinn David Bankier,
sem fæddist í Þýskalandi en ólst upp í
Ísrael, segir að morðin á gyðingum hafi
skil ið eftir sig djúp ör í sálum margra
sem þurftu að taka þátt í þeim. sektar-
kenndin hafi gert mörgum þeirra
ómögu legt að lifa í sátt við eigin sam-
visku, meðan fyrir aðra hafi þetta verið
„stór kostlegir tímar“.37 svo virðist
einnig sem aðferðirnar við morðin hafi
fengið á sig einhvers konar ógnvæn-
legan ævintýra blæ líkt og menn hafi
ekki viljað trúa því sem raunverulega
gerðist.38 Þó má fullyrða að vitneskja
um fjölda morðin einskorðaðist ekki við
her menn, því fjöl margir óbreyttir borg-
arar höfðu nægja vitneskju um stefnu
nasista til að átta sig á atburða rásinni.
Í nóvember og desember árið 1944
var hópur þýskra borgara í aachen yfir-
heyrður af háttsettum foringjum úr
tólftu her deild Bandaríkjahers. Mikil
sektar kennd og vanlíðan vegna örlaga
gyð inga var áberandi meðal hinna yfir-
heyrðu, auk þess sem þeir viðurkenndu
að mjög hefði verið á þeim brotið. Flestir
höfðu heyrt sögusagnir af með ferðinni
á gyð ingum í Póllandi en virtust samt
ekki geta horfst algerlega í augu við
sann leikann. nánast allir sögðu að það
hefðu verið stærstu mistök Hitlers að
ráðast gegn gyðingum og að sökin væri
öll for ingjans. nokkrum mánuðum áður
hafði sál fræði herdeild Bandaríkja hers
kynnst svipuðum vitnis burðum, auk
þess sem dulin og djúpstæð sektar kennd
virtist hafa búið um sig vegna hegðunar
þýska hersins, einkum á austurvígstöðv-
unum og gagn vart gyðingum. Þjóð-
verjar bjuggust við grimmilegri hefnd
og voru til búnir að sætta sig við hana en
von uðu að Bandaríkjamenn gætu haft
hem il á ofsa þeirra sem kæmu til með
að refsa þeim.39
Lokaorð
Þegar adolf Hitler ávarpaði þýska
þingið árið 1939 og spáði útrýmingu
gyð inga voru orð hans sögð í samfélagi
sem var mjög litað af gyðingaandúð
– jafn vel hatri. gyðingar voru taldir
ganga erinda sósíalista og bolsévika, auk
þess sem þeir voru álitnir „óæðri“. Upp
komu hug myndir um að eina leiðin til
að leysa „gyðinga vanda málið“ væri að
flytja þá til svæða víðs fjarri Evrópu en
af því varð ekki. andúð í garð gyðinga
í Þýska landi jókst með tímanum og svo
Vor2013-A5-288+4bls-BN.indd 185 6/5/2013 5:20:35 PM