Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1990, Blaðsíða 209

/
Ur eldri ritum
SIGFÚS SIGFÚSSON í’JÓÐSAGNAÞULUR
Goðkennd örnefni eystra
Eg rakst fyrir skömmu á þessa ritgerð, eftir Sigfús Sigfússon í Árbók Fornleifafélagsins
1932, bls. 83 - 89.
Mér vitanlega er þetta eina fræðilega ritgerðin sem eftir hann hefur birst á prenti og er
þetta sýnilega efni sem honum var hugleikið. ^
Einnig kemur skemmtilega fram trú hans á örnefnasögur og forn minni.
Mér fyndist ekki úr vegi að birta þessa smágrein í Múlaþingi, þó hún hafi verið prentuð
áður, því að þessar gömlu árbækur eru í fárra manna höndum hér eystra. - Helgi Hallgríms-
son. Stafsetning er færð í nútímahorf. - Á. H.
Það er auðséð á mörgu, að þjóð vor hefir verið mikil sagnaþjóð,
eigi síst af hinum mikla grúa af fornum nöfnum og minningum, er loða
við þögula staðina hér og þar, öld eftir öld. Einkum eru eftirtektarverð
þau nöfnin, sem greina frá óþekktum viðburðum eða benda á þá;
stundum koma þessar sagnir sem viðbót við fornu sögurnar, stundum
sem skýring og leiðréttingar á þeim, en oftast benda þær á alveg óþekkta
viðburði. Er undravert, að lærdóms- og fræðimenn skuli eigi hafa sýnt
þessu sóma, safnað því öllu í eitt og bjargað því undan hinum hættulega
nýjungastraum þessara tíma. íslenska þjóðin má eigi hætta því að virða
það, sem hún hefir hlotið virðingu fyrir, þ. e. sögurnar.
Margar af þessum fornu nafnaminningum benda og minna ótvírætt
á ásatrúna fornu og heiðna siði. Hefir verið sjaldan og lítið minnst á
það, hvernig stendur á hinum mörgu fornhelginöfnum á stöðum, eink-
um háum stöðum, svo sem tindum og fjöllum. Nú eru óðum að gleymast
þessi nöfn. Lífsþarfir, umsvif og kröfur tímans bola þeim út.
Munnnræli segja, að þegar ásatrúnni var útrýmt og siðir hennar
bannaðir opinberlega, þá hafi menn lengi fram eftir, sem líklegt er,
blótað og dýrkað goðin á laun, og séu mörg af nöfnunum síðan. Sum
eru þó eldri, sem sést af sögunum. Líklega hefir fornmönnum þótt