Jökull - 01.12.1970, Síða 46

author by S. Freysteinsson. For his, and all the
other members’ of the expedition, help and
care for the wellbeing of the delicate gravity
meter the author remains very thankful.
REFERENCES
Clark, S. P. 1966: Handbook of physical con-
stants. Geol. Soc. Am. Memoir 97, 587 pp.
Einarsson, T. 1954: A survey of gravity in Ice-
land. Soc. Sci. Islandica, XXX.
Freyst.einsson, S. 1968: Tungnárjökull. Jökull
18: 371-388.
Nettleton, L. L. 1940: Geophysical prospecting
for oil. McGraw Hill, pp. 144—48.
Pálmason, G. 1964: Gravity measurements in
the Grlmsvötn area. Jökull 14: 61—66.
Parasnis. 1962: Principles of applied geophys-
ics. Methuen.
Sanclberg, 1958: Terrain corrections for an in-
clined plane in gravity computations. Geo-
physics, 23, 4.
Thorarinsson, S. 1955: Mælingaleiðangur á
Vatnajökul vorið 1955. Jökull 5: 27—29.
— 1965: Changes of the water-firn level in
the Grímsvötn caldera 1954—65. Jökull 15:
109-119.
— 1967: Vatnajökulsleiðangur 1967. Jökull
17: 317-319.
— a?id S. Rist. 1955: Skaftárhlaup í sept. 1955.
Jökull 5: 37-40.
ÁGRIP
ÞYNGDARMÆLINGAR Á VATNAJÖKLI
Sven Þ. Sigurðsson
Birtar eru niðurstöður af þyngdarmælingum,
sem framkvæmdar voru á Tungnárjökli í júní
1967. Ut frá niðurstöðum þessara mælinga, sem
eru sýndar 1 Töflu 1, svo og niðurstöðum jarð-
sveiflumælinga, sem Frakkinn J. P. Martin
framkvæmdi vorið 1955, er unnt að áætla ís-
þykkt Tungnárjökuls undir mælilínum. Lega
mælilína er sýnd á Mynd 1. Þar er og að finna
yfirlit yfir niðurstöður Martins, en þær hafa
44 JÖKULL 20. ÁR
ekki áður birzt. Þversnið Tungnárjökuls undir
mælillnum er sýnt á Mynd 2 og 3. I sambandi
við þessi útreiknuðu þversnið er rétt að hafa
eftirfarandi í huga. Sú aðferð, sem beitt er við
úrvinnsluna, veldur því, að lögun yfirborðsins
undir jöklinum eins og hún reiknast út er að
vissu marki útjöfnun á því yfirborði, sem þar
er í raun og veru að finna, þ. e. þær ójöfnur,
sem vottar fyrir á yfirborðinu á myndunum,
eru í raunveruleikanum nokkuð hærri og minni
ójöfnur hafa horfið með öllu. I öðru lagi hef-
ur það áhrif á útreiknaða ísþykkt, hver eðlis-
þyngcl bergsins undir jöklinum er áætluð, en
sá munur, sem þetta veldur, er ekki tiltakan-
legur, eins og raunar má sjá á Mynd 2 og 3.
Loks rýrir það nokkuð áreiðanleik niðurstaðn-
anna, að þyngdarmælilínurnar féllu ekki saman
við mælipunkta Martins. Við þetta varð þó
ekki ráðið, af því að túlkun þyngdarmælinga
er einnig háð nákvæmri hæðarákvörðun mæli-
punkta, og urðu því þyngdarmælingarnar að
fylgja þeirn hæðarmælingum, sem framkvæmd-
ar voru samtímis af Sigmundi Freysteinssyni.
Ójöfnurnar B og C, sem koma frarn á yfir-
borðinu á Mynd 2 og 3, renna nokkrum stoð-
um undir þá tilgátu, að fjallgarður teygi sig
inn undir Tungnárjökul í framhaldi af Fögru-
fjöllum, eins og sýnt er á Mynd 1. Þá er at-
hyglisvert að skoða, hvernig yfirborð jökulsins
hefur verið yfir ójöfnunum A og B á Mynd 2
árið 1946, en það er ári eftir að jökullinn hljóp
fram.
Aður hafa verið birtar niðurstöður jarð-
sveiflumælinga Martin’s á Grímsvatnasvæðinu
árið 1955. Þær gáfu til kynna, að það ár hafi
verið 500—600 m þykkt íslag í Grímsvötnum.
Sigurður Þórarinsson hefur hins vegar bent á,
að ef ísinn í Grímsvötnum fljóti á vatni, geti
þetta valdið mistúlkun á niðurstöðum jarð-
sveiflumælinganna. Þannig hafi árið 1955 í
rauninni aðeins verið um 200 m þykkt íslag í
Grímsvötnum fljótandi ofan á um 100 m djúpu
vatnslagi. Nú má út frá niðurstöðum þyngdar-
mælinga, sem framkvæmdar voru í Grímsvötn-
um vorið 1960 af Guðmundi Pálmasyni, þegar
aðstæður þar voru svipaðar og 1955, og ineð
hjálp útreikninga svipaðra þeim, sem notaðir
eru til að reikna þykkt Tungnárjökuls, bregða
nokkru ljósi á þetta mál. Slíkar athuganir
benda eindregið til, að tilgáta Sigurðar Þórar-
inssonar 1 þessu máli sé rétt.