Dagblaðið Vísir - DV - 02.12.2014, Blaðsíða 20

Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
fréttaskot
512 70 70fr jál s t, ó Háð dag b l að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
aðalnúmer
ritstjórn
áskriftarsími
auglýsingar
sandkorn
20 Umræða
Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason • Ritstjóri: Hallgrímur Thorsteinsson
Fréttastjóri: Jóhann Hauksson • Ritstjórnarfulltrúi: Ingi Freyr Vilhjálmsson • Umsjónarmaður innblaðs: Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
Framkvæmdastjóri : Steinn Kári Ragnarsson • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Vikublað 2.–4. desember 2014
Ég hef aldrei
upplifað annað eins
Náttúruleg andstaða
Steinþór Jónsson hitti Harry Bretaprins í partíi á snekkju. – DV
N
áttúrupassinn sem Ragn­
heiður Elín Árnadóttir, ráð­
herra ferðamála, fékk sam­
þykktan í ríkisstjórnin í
síðustu viku til að treysta
innviði ferðaþjónustunnar ætlar að
falla í grýttan jarðveg.
Það kemur raunar ekki á óvart því
að þessi fjáröflunarleið til að vernda
ferðamannastaði fyrir átroðningi er
gölluð.
Það sem stuðar fólk við náttúru­
passahugmyndina eins og hún hefur
þróast er að með henni á að fara að
krefjast gjalds af landsmönnum fyrir
eitthvað sem á ekki að kosta nokkurn
skapað hlut og hefur heldur ekki gert
hingað til. Það er slæm hugmynd í
sjálfu sér. Við höfum alla tíð talið það
til sjálfsagðra hluta að njóta íslenskr­
ar náttúru alveg eins og það er sjálf­
sagt að anda að okkur fersku lofti og
það er öfugsnúið að krefja fólk um
aðgöngumiða að einhverju sem það
á.
Það breytir því ekki að vandamál­
ið er til staðar og það er brýnt að ráða
bót á því. Vegna hraðvaxandi ágangs
erlendra ferðamanna, sem verða að
líkindum orðnir tvær milljónir á ári á
þessum áratug, er sá fjársjóður sem
felst í íslenskri náttúru farinn að láta
á sjá og náttúruperlur vítt og breitt
um landið liggja nú undir miklum og
jafnvel óbætanlegum skemmdum.
Þegar hugmyndir komu fyrst fram
í kreppunni um sérstaka gjaldtöku í
ferðaþjónustunni til að taka á þessu
vandamáli kom náttúrupassinn eða
einhvers konar ferðakort fljótlega til
álita. Hugmyndin virtist athyglisverð
í fyrstu. Í stað subbulegra hugmynda
um miðasöluskúra við allar nátt­
úruperlur landsins var hérna kom­
in heildarlausn, þar sem jafnframt
mætti sinna fleiri aðkallandi verk­
efnum ferðaþjónustunnar öðrum
en verndun staðanna og íslenskrar
náttúru almennt, svo sem fræðslu
og aðgengis­ og öryggismálum. Þetta
er og hefur verið sterkasta hlið nátt­
úrupassahugmyndarinnar, að sam­
skiptin við ferðamenn gegnum gjald­
tökuna gætu aukið á umhverfislega
meðvitund og ferðaöryggi.
Ekki hefur verið skýrt frá því
hvernig ráðherrann hefur hugsað
sér að haga framkvæmdinni við nátt­
úrupassann. Samkvæmt fyrstu frétt­
um RÚV er lagt til að passinn gildi í
þrjú ár, kosti 1.500 krónur og verði
fyrir 18 ára og eldri. Passinn veitir að­
gang að öllum ferðamannastöðum
þar sem land er í eigu rikis og sveitar­
félaga og einkaaðilum verður boðin
þátttaka í þessari gjaldheimtuleið.
Innnheimta á að hefjast næsta
haust, en ekki er ljóst með hvaða
hætti hún verður. Í upphaflegri til­
lögu Félags leiðsögumanna fyrir ári
var gert ráð fyrir innheimtu við kom­
una til landsins, bæði af erlendum
ferðamönnum sem Íslendingum, því
jafnræðisreglur banna mismunun
eftir þjóðerni. Hugsanlega verða Ís­
lendingar rukkaðir um 500 krónur á
ári gegnum skattkerfið, en eftirlitið
er óljóst svo og hvort þeir erlendu
ferðamenn sem hingað koma í við­
skiptaerindum eða aðeins til höfuð­
borgarinnar að sækja menningarvið­
burði geti sloppið við rukkun.
Eftir sem áður er ljóst að helsti
ágalli náttúrupassans, innheimta
af Íslendingum verður nauðsynleg,
verður að fjöldi fólks mun ekki sætta
sig við hann. Gistináttagjald, sem
er sú leið sem Samtök ferðaþjón­
ustunnar leggur til, er laus við þenn­
an galla.
Það hefur dregist úr hömlu að
setja fé í uppbyggingu innviða í ferða­
þjónustunni og málið þolir eiginlega
enga bið. Að það skuli ætla taka hátt
í tvö ár til að leysa það nær engri átt
ekki frekar en að lendingin skuli síð­
an verða í lausn sem engin sátt virðist
ríkja um. Hér væri best að snúa sér í
hvelli aftur að teikniborðinu. n
Landráð í bók Styrmis
Styrmir Gunnarsson, fyrrverandi
ritstjóri Moggans, segir í bók
sinni um kalda stríðið þekkta
sögu af fyrrverandi sósíalista
sem rússneskir diplómatar ætl­
uðu að láta njósna fyrir sig á Ís­
landi.
Diplómatarnir voru reknir
frá Íslandi þegar upp komst um
málið enda eru slíkar njósnir
landráð.
Saga Styrmis í bókinni af eig­
in upplýsingaöflun um sósíal­
ista sem meðal annars er talin
hafa ratað til bandaríska sendi­
ráðsins er helsta opinberun
bókarinnar. Spurningin er sú
hvort Styrmir telji þá upplýs­
ingaöflun líka hafa verið land­
ráð í ljósi þess hvert upplýs­
ingarnar rötuðu.
Vinur í bankaráðinu
Sala Landsbankans á Borgun
hefur vakið mikla athygli síðustu
daga. Ættartengslin í málinu hafa
verið gagnrýnd
talsvert en salan
fór fram fyrir lukt­
um dyrum og án
útboðs. Kaupend­
ur voru svo með­
al annars Einars
Sveinsson fjárfest­
ir og sonur hans Benedikt en þeir
eru náfrændur Bjarna Benedikts-
sonar fjármálaráðherra.
Landsbankinn er ríkis­
banki og er með stjórnarmenn
í bankanum og ýtir það undir
samsæris kenningar. Stjórnar­
formaðurinn, Tryggvi Pálsson, er
auk þess vinur Einars Sveins­
sonar og slá slík tengsl lítið á
pískrið um viðskiptin.
Ekkert bólar á eftir-
manni Hönnu Birnu
Nokkuð furðuleg staða er uppi
vegna þess hvað það hefur dreg­
ist hjá Bjarna Benediktssyni að
ákveða eftirmann
Hönnu Birnu í
embætti inn­
anríkisráðherra
og hugsanlega
líka dómsmála­
ráðherra, verði
ráðuneytinu
skipt aftur. Ekkert var tilkynnt
um eftirmanninn á þingflokks­
fundi í gær og ekki mun þar
heldur hafa legið fyrir hvenær
af því yrði. Allur þessi dráttur er
sagður verða til að veikja stöðu
Bjarna. Verst þykir að fyrst þetta
var ekki gert strax þá hafi allir
þrýstihópar og vonbiðlar náð
að melda óskir sínar við Bjarna.
Endanleg ákvörðun hans
mun þá valda þeim mun fleiri
flokksmönnum vonbrigðum.
Það skrítnasta er samt að fyrir­
komulagið núna er að Ragn­
heiður Elín Árnadóttir gegnir
embættisverkum innanríkisráð­
herra aðeins í fjarveru Hönnu
Birnu, sem er erlendis. Komi
Hanna Birna heim er hún því
ráðherra áfram. Það hastar.
Kjósendur vilja breytingar
Í
kjölfar hrunsins 2008 voru skýr­
ar óskir meðal landsmanna um
nýja stjórnarskrá. Við þeim var
brugðist á síðasta kjörtímabili
og mikil vinna lögð í að skrifa
nýja stjórnarskrá með opnum og
lýðræðislegum hætti. Þessar óskir
landsmanna eru enn til staðar, þó
að ekki hafi tekist að klára málið.
Þann 20. október 2012 var efnt
til ráðgefandi þjóðaratkvæða­
greiðslu um tillögur stjórnlagaráðs.
Ég gleymi aldrei tilfinningunni sem
greip mig um kvöldið á Hótel Borg
þegar niðurstöðurnar voru tilkynnt­
ar. Ég varð hissa en umfram allt
ákaflega glöð. Ég áttaði mig á því
að ég deildi sýn á ákveðna grund­
vallarþætti samfélagsins með mikl­
um meirihluta samlanda minna.
Loksins þegar við fengum að svara
grundvallarspurningum kom í ljós
að skoðanir og hagsmunir ríkjandi
afla voru á skjön við vilja kjósenda.
Tveir þriðju hlutar kjósenda vilja
að ný stjórnarskrá verði unnin á
grundvelli tillagna stjórnlagaráðs. Í
atkvæðagreiðslunni var einnig hægt
að svara spurningum um fimm
þætti sérstaklega. Svörin við flestum
spurninganna eru afgerandi. Rifjum
þau upp!
Náttúruauðlindir
Spurt var hvort náttúruauðlindir
sem ekki eru í einkaeign ættu að
vera lýstar þjóðareign. Svarið við
þeirra spurningu var mjög afger­
andi og um 83% kjósenda svöruðu
játandi. Með slíku ákvæði þyrfti að
tryggja þjóðinni arð af auðlindum
sínum. Það þyrfti að koma í veg fyr­
ir að orka landsins verði seld til al­
þjóðafyrirtækja á gjafverði og að
útgerðarmenn geti leikið sér með
sameiginlegan arð okkar af fisk­
veiðiauðlindinni í kauphöllum.
Þjóðkirkja
Í öðru lagi var spurt hvort kjósendur
vildu að ákvæði um þjóðkirkju yrðu
í nýrri stjórnarskrá. Um 57% kjós­
enda voru fylgjandi slíku ákvæði
en á sama tíma kom fram að um
59% svarenda í þjóðarpúlsi Gallup
væru fylgjandi aðskilnaði ríkis og
kirkju. Traust almennings á þjóð­
kirkjunni hefur farið minnkandi og
var tæplega 30% á þessum tíma sem
er mun minna en til flestra annarra
stofnana ef frá er talið fjármála­ og
stjórnmálakerfið.
Aukið lýðræði
Í þjóðaratkvæðagreiðslunni var spurt
þriggja spurninga sem lúta að auknu
lýðræði með einum eða öðrum hætti.
Vilji kjósenda til að hafa meiri áhrif á
einstaka mál, einstaka frambjóðend­
ur og að kosningakerfið mismuni
ekki eftir búsetu er skýr. Afgerandi
meirihluti eða tæp 80% vilja auk­
ið vægi persónukjörs. Þannig dregur
úr valdi stjórnmálaflokka til að tefla
fram flokkshestum sem almenningur
ber lítið traust til.
Um tveir þriðju hlutar kjósenda
vilja jafnframt að atkvæðavægi verði
jafnað. Í dag er atkvæðavægi sumra
kjósenda tvöfalt á við annarra. Í
grunninn er þetta spurning um
mannréttindi, enda hafa erlendir eft­
irlitsaðilar með kosningum á Íslandi
gert alvarlegar athugasemdir við allt
of mikið misvægi atkvæða. Ójafnt
vægi atkvæða gerir það að verkum að
sum svæði hafa óeðlilega mikil áhrif
á stjórn landsins og leiðir það til sam­
tryggingar þeirra stjórnmálamanna
sem hagnast á kjördæmapoti.
Þjóðaratkvæðagreiðslan um
stjórnarskrána var ráðgefandi því
stjórnarskráin heimilar ekki að
þjóðaratkvæðagreiðsla sem þessi sé
bindandi. Hún staðfesti jafnframt
að tæp 75% kjósenda vilja fá auk­
in réttindi til að kalla eftir bindandi
þjóðaratkvæðagreiðslu um tiltekin
mál. Í dag getur aðeins forsetinn vís­
að málum í þjóðaratkvæðagreiðslu,
þjóðin sjálf vill augljóslega hafa
þann rétt sjálf óháð duttlungum
eins manns.
Skýr vilji
Vilji kjósenda er skýr. Stjórnmála­
menn hafa fengið ráðgefandi leið­
sögn um hvernig breyta eigi stjórn­
arskránni. Erfitt er að fullyrða að
núgildandi stjórnarskrá hafi leitt
til efnahagshrunsins en eitt er víst
að óbreytt stjórnarskrá ógnar til­
trú fólks á lýðræði á Íslandi. Nú­
gildandi stjórnarskrá er komin til
ára sinna og endurspeglar ekki vilja
meiri hluta landsmanna um skip­
an auðlindamála og kosningafyrir­
komulag. Þetta ættu þingmenn að
hafa í huga, hvar í flokki sem þeir
standa. n
„Þetta ættu þing-
menn að hafa í
huga, hvar í flokki sem
þeir standa.
Aðsent
Sigríður Ingibjörg Ingadóttir
Þingkona Samfylkingarinnar
Fátækt er inngróinn
þáttur í menningu
Bjarni Karlsson segir skort á pólitískum vilja almennings valda íslenskri fátækt. – DV
Ég skellti mér
á skeljarnar
Viðar Örn Kjartansson trúlofaðist kærustunni sinni fyrir rúmri viku. – DV
Leiðari
Hallgrímur Thorsteinsson
hallgrimur@dv.is
MyNd SIGTryGGur ArI JóHANNSSoN