Dagblaðið Vísir - DV - 02.12.2014, Blaðsíða 21

Umræða 21Vikublað 2.–4. desember 2014
Fórnarlömb Nýja-Íslands
O
g þá eru allir orðnir fórnar­
lömb. Jafnvel helstu ráða­
menn þjóðarinnar kepp­
ast við að útmála sig sem
fórnarlömb afla sem erfitt er að
nefna en virðast þó hafa burði til
að klekkja á sjálfri ríkisstjórn lands­
ins. Hér má þó að minnsta kosti
sjá mun á góðæris­Íslandi og hinu
nýja. Á tímum góðærisins voru þeir
sjálfkrafa settir út í horn sem töldu
sig hafa undan einhverju að kvarta,
en nú keppast allir við að komast í
þann flokk.
Trúðu að þjóðfélagið væri
sanngjarnt
Á tímum góðærisins trúði fólk vel­
flest því raunverulega að þjóðfélag­
ið væri að mestu leyti sanngjarnt.
Allir áttu jú að uppskera eins og
þeir sáðu, og auðmenn hlutu því að
vera þeir sem unnu mest og áttu því
best skilið. Í hruninu kom annað á
daginn, þeir sem mökuðu krók­
inn gerðu það ekki alltaf sökum
eigin verðleika heldur oft á kostnað
annarra. Og sú tilfinning býr enn í
okkur að allt sé ósanngjarnt. Flest
vorum við jú að einhverju leyti
fórnarlömb afla sem við varla gát­
um skilið.
Skortur á uppgjöri
Mörgum finnst sem uppgjörið hafi
skort. Og þó var uppgjör. Skrifuð
var ítarleg skýrsla um hvað hafði
misfarist og þjóðin fylgdist með
birtingu hennar. Forsætisráðherra
var dreginn fyrir landsdóm. Enn
er verið að dæma bankamenn í
fangelsi, þó að það virðist taka
hálfa eilífð. Heimsbyggðin dáist
að því hvernig Íslendingar tækl­
uðu hrunið. Og samt finnst okkur
enn eins og lík þjóðarbúsins liggi
óbætt hjá garði. Og kannski ekki að
undra, þegar allt féll svo snarlega
ofan í skotgrafir flokkapólitíkur og
Icesave. Og stöðugt verður dýrara
að búa hér.
Vitum að það er ekki
eins og áður
Þegar allt virðist rotið er aðeins
tvennt hægt að gera. Annars vegar
er hægt að reyna að bæta ástandið,
til dæmis með því að ganga í stjórn­
málaflokka og breyta kerfinu að
innan. Einhverjir reyndu, en hið
nýja Alþingi minnir á heildina litið
ansi mikið á hið gamla og nýtur lítils
trausts. Hins vegar er hægt að halda
áfram eins og ekkert hafi í skorist.
Byggingarkranarnir rísa á ný. Nú
ætla allir að græða á túristunum
frekar en bönkunum.
En innst inni vitum að allt er
ekki eins og áður. Í góðærinu trúðu
margir því af einlægni að það
sem væri best fyrir einstaklinginn
væri best fyrir heildina. Það var
jú einmitt þetta sem frjálshyggj­
an reyndi að telja fólki trú um. Nú
vilja allir aftur græða, en þeir eru
færri sem trúa því að það muni að
einhverju leyti færa með sér betra
samfélag. Græðgi góðærisins var
byggð á miklu sakleysi og vanþekk­
ingu á því hvernig heimurinn virkar
í reynd. Við höfum glatað sakleys­
inu, en græðgin lifir enn. Það sem
við lærðum af hruninu er þá það
að fyrst allir gera það sem er þeim
sjálfum fyrir bestu er best að taka
þátt í þeim leik eða verða undir ella.
Og því hlýtur réttlætingin að
vera sú að allir séu fórnarlömb.
Því einhvern veginn verður fólk
jú að réttlæta að gera það sem er
því sjálfu fyrir bestu. Og því ligg­
ur ráðamönnum á að komast líka
í hóp fórnarlamba sem fyrst. Því
þannig komast þeir upp með hvað
sem er. n
„ Í góðærinu trúðu
margir því af ein-
lægni að það sem væri
best fyrir einstaklinginn
væri best fyrir heildina.
Valur Gunnarsson
valurgunnars@gmail.com
Kjallari
22% undir lágmarkslaunum
E
ftir kynningu leiðréttingar
ríkis stjórnarinnar hafa
margar útfærslur komið á
þeim hópum sem munu njóta
hennar. Ef við skoðum leið­
réttinguna má vel sjá hver dreifing
hennar verður og þau áhrif sem hún
mun hafa á heimili í landinu. Meðal­
heildarlaun á íslenskum vinnumark­
aði eru 520 þúsund krónur á mánuði
samkvæmt upplýsingum Hagstof­
unnar. Ef við berum það saman við
leiðréttinguna þá kemur fram að tíð­
asta gildi leiðréttingar eru hjón þar
sem hvor einstaklingur er með 450
þúsund krónur í tekjur á mánuði og
einstaklingar sem eru með 330 þús­
und krónur í mánaðartekjur.
Leiðréttingin er almenn aðgerð
og er ekki leiðrétt með tilliti til tekna.
Hins vegar er hámark leiðréttingar
fjórar milljónir á heimili. Ef tekju­
flokkar eru bornir saman gagnast
aðgerðin helst lágtekjufólki. And­
stæðingar leiðréttingarinnar hafa
sagt að hún renni fyrst og fremst til
hátekjufólks. Hið rétta er að undir
5% leiðréttingarinnar fer til hátekju­
fólks á meðan 22% fara til einstak­
linga sem hafa heildartekjur undir
lágmarkslaunum.
Ef þetta er skoðað nánar þá
munu 75% fjárhæðar leiðréttingar
renna til einstaklinga með minna
en sjö milljónir í árstekjur og hjóna
með minna en 16 milljónir. Eins fer
yfir helmingur leiðréttingarinnar til
einstaklinga með undir fimm millj­
ónum í árstekjur og samskattaðra
með ellefu milljónir og minna. Það
gerir mánaðartekjur upp á rétt rúm­
ar 400 þúsund krónur sem er svip­
að og meðallaun félagsmanna ASÍ á
almennum vinnumarkaði. Það telst
ekki vera hátekjufólk.
Skuldaleiðrétting er fjármögn­
uð með bankaskatti úr þrotabú­
um fallinna fjármálafyrirtækja.
Það er réttlæti þeirra skuldara sem
eru með verðtryggð íbúðalán fyr­
ir leiðréttingu á þeim ófyrirsjáan­
legu breytingum sem urðu á lán­
um þeirra á árunum 2008 og 2009.
Þeirra réttlæti, því það voru skuldar­
ar sem báru verðbólguáhættuna og
vextir þessara skuldara sem stökk­
breyttust. Þetta fólk er að jafnaði
með lág laun eða meðallaun og
tók ekki þátt í skuldaþenslu. Hlutur
eignafólks og skuldara hefur nú loks
verið jafnaður eftir hrunið. n
Höfundar eru þingmenn
Framsóknarflokksins
„Hlutur eigna-
fólks og skuldara
hefur nú loks verið jafn-
aður eftir hrunið.
Kjallari
Haraldur Einarsson /
Jóhanna María
Sigmundsdóttir
1 „Eftir tólf ára bið gerðist annað kraftaverk“ „Við
biðum dálítið eftir börnunum. Það var
svolítil vinna. Sá eldri kom þegar við
vorum orðin 26 ára og svo leið langur
tími uns sá yngri kom. Við höfðum
ítrekað misst fóstur og vorum farin að
sætta okkur við að börnin yrðu ekki
fleiri, en eftir tólf ára bið gerðist annað
kraftaverk,“ segir tónlistarmaðurinn
Stefán Hilmarsson.
Lesið: 26.438
2 „Heppinn að enda hjá ömmu“ Í helgarviðtali DV
ræddi Stefán
Hilmarsson um
ferilinn, uppeldið
hjá ömmu sinni
sem gekk honum
í móðurstað,
sundrung
fjölskyldunnar
vegna Geirfinnsmálsins, nýju jóla-
plötuna, ástina sem hann fann 22 ára og
börnin sem létu bíða eftir sér.
Lesið: 24.612
3 Taka upp hanskann fyrir Bigga löggu Ýmsir taka upp
hanskann fyrir Birgi Örn Guðjónsson,
eða Bigga löggu eins og hann er jafnan
kallaður, á Facebook-vegg hans í dag.
Biggi skrifaði grein sem hann taldi sig ekki
mega skrifa á Vísi á dögunum þar sem
hann sagði meðal annars frá útlendingi
sem hefði verið vondur við eiginkonu
sína. Meðal þeirra sem hrósuðu Birgi eru
þau Guðfinna Jóhanna Guðmundsdóttir,
borgarfulltrúi Framsóknarflokksins, og
sjálfstæðismaðurinn Viðar H. Guðjohnsen.
Lesið: 22.041
4 „Leið eins og ég væri með ebólu“ Þóra Kristín
Ásgeirsdóttir sneri aftur sem frétta-
maður á Stöð 2 fyrir skemmstu eftir að
hafa verið í fríi frá fjölmiðlunum í rúmt
ár. Hún nýtti þann tíma til að taka til
hjá sjálfri sér og hætti meðal annars að
drekka. Henni var hálfpartinn ýtt út úr
bransanum á sínum tíma og vill meina
að sterkar skoðanir hennar hafi verið
notaðar gegn henni. „Það hjálpaði ekki
til að ég fann dyr fjölmiðlanna lokast.
Á tímabili leið mér eins og ég væri með
bráðsmitandi ebólu.“
Lesið: 17.667
5 Telur Hönnu Birnu fórnarlamb viðamikils
samsæris Jón Steinar Gunnlaugsson,
fyrrverandi hæstaréttardómari, bendlar
Björgu Thoraren-
sen, prófessor
í lögum við Há-
skóla Íslands, við
samsæri gegn
Hönnu Birnu
Kristjánsdóttur,
fráfarandi
innanríkisráðherra. Þá virðist hann telja
að eiginmaður hennar og forseti Hæsta-
réttar, Markús Sigurbjörnsson, hafi verið
þátttakandi í þessu samsæri, ásamt
þeim Valtý Sigurðssyni, fyrrverandi
ríkissaksóknara, og Tryggva Gunnars-
syni, umboðsmanni Alþingis. Þetta var á
meðal þess sem fram kom í sjónvarps-
þættinum Eyjunni á sunnudag.
Lesið: 17.451
Mest lesið
á DV.is
Leið eins og ég
væri með ebólu
Svona lagað
mótar mann
Stefán Hilmarsson ólst upp hjá ömmu sinni. – DV
Með nýtt ófrelsis-
frumvarp í smíðum
Guðmundur Andri Thorsson um fyrirhugaðan náttúrupassa. – FréttablaðiðÞóra Kristín Ásgeirsdóttir lýsir því hvernig henni var ýtt út úr bransanum vegna skoðana sinna. – DV