Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.2009, Síða 58

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 3. tbl. 85. árg. 200954
fyrir innlögn á gjörgæsludeild var 64% og hæsta gildið var
100%. Miðgildi súrefnismettunar var 92%. Sá sjúklingur,
sem andaði hægast fyrir innlögn á gjörgæsludeild, andaði 10
sinnum á mínútu og sá sem andaði hraðast andaði 40 sinnum
á mínútu. Miðgildi öndunartíðninnar var 30 sinnum á mínútu.
Mynd 3. Fjöldi skráðra lífeðlisfræðilegra þátta fyrir útreikninga á stigun
bráðveikra sjúklinga á legudeild.
Vöktun sjúklinga á legudeild fyrir óvænta innlögn á
gjörgæsludeild
Öndunartíðni var skráð í sjúkraskrá hjá níu sjúklingum (14%)
á legudeild vaktina fyrir innlögn á gjörgæsludeild. Líkamshiti
var skráður hjá 45 sjúklingum (69%) og súrefnismettun skráð
hjá 52 sjúklingum (80%). Þá var hjartsláttartíðni skráð hjá 55
sjúklingum (85%) og blóðþrýstingur skráður hjá 57 sjúklingum
(88%) fyrir innlögn á gjörgæsludeild. Meðvitund var skráð hjá
31 sjúklingi (48%) og þvagútskilnaður hjá 27 sjúklingum (42%)
á legudeild vaktina fyrir óvænta innlögn á gjörgæsludeild.
Þá voru 14 sjúklingar (22%) tengdir við hjartasírita (monitor)
á legudeild fyrir innlögn á gjörgæsludeild. Lungnahlustun
var skráð hjá 30 sjúklingum (46%) og hjartahlustun hjá 16
sjúklingum og eru það tæplega 25% tilfella. Á legudeild var
líkamsþyngd skráð í sjúkraskrá hjá 12 sjúklingum eða hjá
tæplega 19% sjúklinga.
Viðbrögð við breytingu á ástandi sjúklinga á legudeild
fyrir óvænta innlögn á gjörgæsludeild
Hjá 19 sjúklingum (29%) var settur upp þvagleggur fyrir
innlögn á gjörgæsludeild. Bláæðablóðprufur voru teknar hjá 38
sjúklingum (59%) og slagæðablóðprufa tekin hjá 29 sjúklingum
fyrir innlögn á gjörgæsludeild (45%). Lungnamynd var tekin hjá
30 sjúklingum (46%). Fimm sjúklingar (8%) voru barkaþræddir
(intubation) á legudeild. Þá voru 14 sjúklingar (22%) í ytri
öndunarvél (BiPAP) og 22 sjúklingar (34%) voru með súrefni
í grímu fyrir innlögn á gjörgæsludeild. Þá kom í ljós að 15
sjúklingar (23%) fengu 100% súrefni (O2) fyrir óvænta innlögn
á gjörgæsludeild LSH.
UMRÆÐA
Sá þáttur, sem gaf bestar vísbendingar um alvarleika ástands
sjúklinga við óvænta innlögn á gjörgæsludeild, var öndunartíðnin.
Kemur þessi niðurstaða ekki á óvart í ljósi þess að algengasta
innlagnarástæða á gjörgæsludeild var tengd vandamálum frá
öndunarfærum og er það í samræmi við niðurstöður erlendra
rannsókna (Parr o.fl., 2001). Rannsóknir hafa sýnt að þættir,
sem tengjast öndun sjúklinga, geta gefið vísbendingu um hve
alvarlegt ástand þeirra er (Lee o.fl., 1995; Morse o.fl., 2006;
Nurmi o.fl., 2005). Niðurstöður rannsóknarinnar styðja því
mikilvægi vöktunar á öndun þegar um alvarlega og bráðveika
sjúklinga er að ræða.
Í rannsókn Goldhill og félaga (1999) var velt upp þeirri
spurningu hvort ástæða óvæntra innlagna á gjörgæsludeild
fælist í sérhæfðri öndunarmeðferð sem hægt er að veita þar
eða vegna annarra áhrifaþátta. Á gjörgæsludeildum er hægt
að veita ífarandi öndunaraðstoð, sem alla jafna er ekki veitt
á legudeildum. Því má ætla að alvarlega veikir sjúklingar hafi
ávinning af því að leggjast á gjörgæsludeild.
Út frá niðurstöðum rannsóknarinnar er ljóst að bæta þarf
skráningu hjá bráðveikum og alvarlega veikum sjúklingum. Ef
rannsóknin hefði byggt á fleiri þáttum SBS-mælitækisins hefði
verið hægt að reikna út stigun bráðveikra sjúklinga. Ljóst er,
ef taka á mælitækið stigun bráðveikra sjúklinga í notkun á
legudeildum, að bæta þarf skráningu, sérstaklega hvað varðar
öndunartíðni, meðvitund og þvagútskilnað sjúklinga.
Fram hefur komið að vöktun á öndun sjúklinga er það lífsmark
sem heilbrigðisstarfólk sinnir hvað minnst (McBride o.fl., 2005).
Þetta er í takt við niðurstöður þessarar rannsóknar. Þegar velt
er upp þeirri spurningu hvað valdi því að öndunartíðni er ekki
sinnt meira en raun ber viti má leiða að því líkur að tímaleysi og
að ekki er til sérstakt verkfæri sem mælir öndunartíðnina eigi
þar stóran hlut að máli. Einnig er hugsanlegt að hefð í verklagi
á legudeildum hafi líka áhrif þar sem lítil áhersla er á vöktun
með öndunartíðni sjúklinga. Í rannsókn Hogan (2006) er greint
frá framangreindum þáttum sem hamli vöktun með öndun
sjúklinga. Hins vegar var vöktun með súrefnismettun sjúklinga
gerð góð skil fyrir óvænta innlögn á gjörgæsludeild og styður
það að vöktun með starfsemi öndunarfæra er sinnt þrátt fyrir
að upp á vanti að skrá öndunartíðnina.
Mat á meðvitundarástandi fór fram hjá tæplega 50% sjúklinga
fyrir óvænta innlögn á gjörgæsludeild. Mat á meðvitund er
frábrugðnara öðrum þáttum, sem eru vaktaðir hjá sjúklingum,
að því leyti að hér er um töluvert huglægan þátt að ræða.
Mikilvægt er fyrir heilbrigðisstarfsfólk að vera eins hlutlægt í
mati sínu á sjúklingum eins og kostur er. Mælitækið stigun
bráðveikra sjúklinga, sem notað var í rannsókninni, er einfalt
tæki sem tekur meðal annars fyrir meðvitundarástand og er
því um leið tæki til þess að gera huglæga þætti eins hlutlæga
og kostur er. Telja má að meginástæðan fyrir því að mat á
meðvitund hafi einungis verið sinnt í helmingi tilfella geti tengst
skorti á mælitækjum og matskvarða. Nú á dögum eru allflestar
legudeildir með einfalt tæki sem mælir blóðþrýsting, hjartslátt
og súrefnismettun sjálfvirkt. Sökum þess má ætla að þessum
þáttum sé betur sinnt en öndunartíðni, meðvitundarástandi og
líkamshitamælingu.
35
20
25
20
15
10
5
0
1 2 3 4 5 6
1
11
29
16
2
0
Fj
öl
di
s
jú
kl
in
ga
Fjöldi lífe›lisfræ›ilega flátta