Jón á Bægisá - 30.09.2004, Page 37

Staðbutidin og hnattrœn margtyngd Ijóðlist og útópísk vefiýn
við ekki orðið svona hissa á því sem gerðist þennan dag - þótt áfallið hefði
orðið það sama. Því að múslímskir rithöfundar hafa spáð slíku um áratuga-
skeið, sagði hann okkur, og varað okkur öll við í ljóðum og sögum.
Það er dapurleg kaldhæðni að á sama tíma og farandfólk hefur neyðst
og ekki neyðst til að blanda saman málum og þjóðernum meira en nokkru
sinni fyrr þá eru breskir og bandarískir útgefendur sífellt tregari til að gefa
út verk í þýðingum. Samkvæmt Sameinuðu þjóðunum var helmingur allra
þýðinga sem gefnar voru út á tíunda áratug síðustu aldar þýðingar úr
ensku en aðeins 3% bóka sem gefnar voru út á ensku voru þýðingar. Og af
þessum 3% var helmingur þýðinganna úr aðeins einu tungumáli, þ.e. úr
frönsku.
Nú langar mig að snúa mér að margtyngdum ljóðlistarverkefnum um
allan heim. Það var ríkisstjórnin sem ofsótti Reza Baraheni, ríkisstjórn sem
hefur myrt marga rithöfunda á nýliðnum árum, ríkisstjórn Irans, sem lagði
til árið 1999 að Sameinuðu þjóðirnar skyldu setja upp menningaráætlun
sem kalla skyldi „Samræður ólíkra menninga“. Þetta kann að láta vel í
eyrum, en er engu að síður hættuleg hugsun því þegar slíkt ríki heldur því
fram að til sé fleiri en ein menning á það venjulega við að mannréttindi
séu ekki algild.
Samt sem áður hefur að minnsta kosti eitt gott verkefni verið skipulagt
eftir þessari áætlun. Það er kallað „Samræða fyrir tilverknað ljóðlistarinn-
ar“. Það felur sannarlega í sér táknrænan viðburð sem nær til alls heimsins.
I viku Dags heimsljóðlistarinnar, í mars 2001, áttu sér í fyrsta sinn stað
samhæfðir ljóðlistarviðburðir í um það bil 250 borgum um allan heim. I
Reykjavík skipulagði Birgitta Jónsdóttir viðburð með skáldunum Herði
Torfasyni, Elísabetu Jökulsdóttur, Ósk Óskarsdóttur, Margréti Lóu Jóns-
dóttur, Bóasi, Friðriki og Rúnu. Þetta veit ég af því að öllum viðburðunum
er lýst á vefsíðunni í New York, www.dialoguepoetry.org.
I Swansea skipulagði ég margtyngt ljóðakvöld á bar í leikhúsi staðarins.
Nokkur skáld úr bænum lásu á tveimur af eldri tungumálum Wales og hið
sama gerðu bæjarbúar sem ekki myndu kalla sig skáld, fólk með ólíkan
menningarlegan og mállegan bakgrunn sem talaði sum af nýrri tungu-
málum Wales. Við hlýddum einnig á ljóð lesin á tungumálum eins og
portúgölsku, tyrknesku, rússnesku, spænsku, pólsku, hebresku, ítölsku,
jiddísku, rúmensku, þýsku, grísku, engilsaxnesku, persnesku, tagalog-máli,
bangla-máli, hindí-máli, arabísku og kínversku. Þetta snýst um ljóðlist og
um það að heyra aðrar raddir og fagna tungumálum þeirra, að kynnast
skrítinni tónlist þeirra.
Sá tími er endanlega liðinn að við getum látið sem til sé úrvalslisti
‘evrópskra tungumála’, eins og listi þeirra liðlega fjörutíu tungumála sem
Evrópusambandið viðurkennir sem ‘minnihlutamál frumbyggja’ en viður-
á .ffiaydiá — Menninga(r)miðlun f ljóði og verki
35