Jón á Bægisá - 30.09.2004, Page 154

Christopher Whyte
verkum hans. Það er sanngjarn og heiðarlegur prófsteinn þótt hann virðist
harkalegur. Fyrir nokkrum árum pantaði kvenframhaldsnemi í deildinni
minni viðtal hjá mér og spurði mig hvernig mér tækist eiginlega að stunda
skapandi störf í þessu akademíska umhverfi. Ég sagði henni að í fyrsta lagi
hjálpaði að vera hinsegin því það slær eins konar sóttvarnarhring utan um
mann og í öðru lagi væri hægt að óska eftir aðstoð annarra skálda, helst
dauðra. Þessi svör komu ósjálfrátt og í fullri einlægni. Mér datt í hug
nokkru síðar að þessi tiltekni nemandi hefði kannski dregið þá ályktun að
ég ætti við geðræn vandamál að stríða. Ég get aðeins sagt að reynslan hefur
sýnt að skáldleg vernd af þessum toga virkar og að þýðing er ein leið til að
kalla fram slíka nálægð eða nánar tiltekið að kalla fram rödd.
Ég verð að játa að þegar ég hef lokið við þýðingu fer ég eiginlega aldrei
aftur í frumtextann. Þegar ég er búinn að snúa elegíu eftir Akhmatóvu eða
ljóði Mörike um jólarós yfir á gelísku eða ljóði eftir Cernuda yfir á ensku
fær þýðingin yfirleitt fyrir mér sömu stöðu og ljóðið sem ég var að vinna
með. Og oft kemur það fyrir að þýðing á ljóði verður stökkpallur fyrir nýtt
ljóð, eins og maður taki sér góðan tíma í að stilla útvarpstíðnina og þegar
maður hefur fundið sér stöð snúi maður skífunni ofurlítið og byrji að
senda sjálfan sig út á nýrri tíðni. Ég þýddi ekkert yfir á gelísku fyrr en ég
var þrítugur en á þrítugsaldri sneri ég allnokkrum ljóðum eftir austurríska
skáldið Hugo von Hofmannsthal yfir í enskan prósa. Atökin við Hof-
mannsthal hófust þegar ég heyrði einu sinni fyrsta þátt í óperu Richards
Strauss, Die Frau ohne Schatten, sem hann samdi líbrettóið við. Atökin við
þýskuna hófust þó þegar ég var á táningsaldri og vann mig í gegnum Hring
Wagners eftir upptökum á píanóköflunum þar sem enska textann vantaði
oftar en ekki. Löng og tíð samskipti við Rilke hófust þegar ég var 22 ára en
af þeim spruttu margar atrennur við Dúínó-tregaljóð hans og Sonnettur
um Orfeus en ein þeirra hefur birst á prenti í safnriti sem Peter France var
einn ritstjóra að.
En ég bjó að mestu á Italíu milli tvítugs og þrjátíu og tveggja og raun-
veruleiki minn var ítalskur, nánar tiltekið rómverskur: Líf í borg sem þrátt
fyrir fornar rætur í lykilatriðum hefur byggst upp nokkurn veginn skipu-
lagslaust frá því um 1950. Pasolini er skáld þessarar borgar og þar sem ég
sá ekki fyrir mér að yfirgefa Rómarborg sá ég þýðingu á verkum hans sem
réttlætingu á því að fmna mér rödd á ensku sem gerði mér kleift að lýsa
borginni. Mér hefur alltaf fundist best að þýða eins hratt og ég get. Eitt
skilyrði fyrir skapandi starfi er að maður sé að hluta til, og kannski að
mestu leyti, ómeðvitaður um það sem maður er að gera og fyrir mér var
jafngildi þess í þýðingum einmitt að flýta mér án þess að stoppa og taka
það ekki til nánari athugunar aftur fyrr en nokkru síðar í ferlinu. Það hefur
aldrei veist mér erfitt að hespa af nokkuð reglulegum fimmliðuhætti á
152
á Æœyósá — Tímarit þýðenda nr. 8 / 2004