Dagblaðið Vísir - DV - 09.12.2014, Blaðsíða 20

Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
fréttaskot
512 70 70fr jál s t, ó Háð dag b l að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
aðalnúmer
ritstjórn
áskriftarsími
auglýsingar
sandkorn
20 Umræða
Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason • Ritstjóri: Hallgrímur Thorsteinsson
Fréttastjóri: Jóhann Hauksson • Ritstjórnarfulltrúi: Ingi Freyr Vilhjálmsson • Umsjónarmaður innblaðs: Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
Framkvæmdastjóri : Steinn Kári Ragnarsson • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Vikublað 9.–11. desember 2014
Grétt eins og
krakki
Bara takk, takk, takk,
takk
Allt sem ég geri
er mjög gefandi
Leiftursókn öfgafólksins gegn RÚV
Bjartmar Guðlaugsson eftir að lag hans, Þannig týnist tíminn, var valið óskalag þjóðarinnar. – DV Salka Sól er ánægð með lífið. – DV
R
íkisútvarpið sætir grimmi-
legri og grímulausri pólitískri
aðför um þessar mundir, lík-
lega þeirri alvarlegustu sem
dæmi eru um í langri sögu
útvarps í almannaþágu á Íslandi. Að-
förin miðar beinlínis að því að veikja
fjárhagslega og menningarlega stöðu
RÚV til frambúðar. Nú skal látið sverfa
til stáls.
Almenn nauðsyn til niðurskurðar
hjá hinu opinbera á hörðum tímum
eftirhrunsáranna er höfð að yfir-
skini, en það þarf ekki að rýna lengi í
óbrenglaðar niðurstöðutölur úr rekstri
RÚV síðustu ára til að sjá að sá sam-
dráttur og aðhald sem þurfti í rekstrin-
um vegna kreppunnar hefur þegar
orðið. Niðurskurðurinn sem krafist
er af RÚV núna með þeirri lækkun
útvarpsgjaldsins sem framundan er
verður því alfarið að skrifast á reikning
pólitískra hefndarráðstafana frá ríkis-
stjórnarflokkunum.
Allar íslenskar ríkisstjórnir hægra
megin við miðjuna hafa gegnum tíð-
ina haft uppi einhverja tilburði í sömu
átt þegar þær komast til valda, svo
nánast hefur mátt tala um ósjálfrátt
viðbragð í því sambandi. Útvarpslög-
um hefur verið breytt, fjárframlögum
breytt eða seinkað og flokkshestum
beitt fyrir vagninn til að sveigja hann
inn á þóknanlegri brautir.
Allar slíkar ráðstafanir hafa vissu-
lega haft tímabundin lamandi áhrif á
starfsemi þjóðarútvarpsins en þessir
leiðangrar hafa samt í rauninni aldrei
náð að skila upphafsmönnum sín-
um tilætluðum árangri. Til þess hefur
hugmyndin um útvarpsstarfsemi í al-
mannaþágu og almenningseign ein-
faldlega staðið of sterkum rótum í lýð-
veldismenningunni.
Þegar grannt er skoðað er það aug-
ljóst að í hugum Íslendinga upp til
hópa leikur alls engin vafi á gildi þess,
að miðlað sé til almennings gömlum
og nýjum menningarverðmætum án
tillits til viðskiptasjónarmiða og haldið
sé úti fréttaþjónustu og samfélgsrýni á
forsendum almannahagsmuna, þar
sem sérhagsmunir komi hvergi nærri.
Allar viðhorfs- og skoðanakannanir
staðafesta þennan hug til RÚV og jafn-
vel þeir stjórnmálamenn sem lagst
hafa á gagnrýnisárarnar gegn Ríkisút-
varpinu hafa fyrr eða síðar flestir þurft
að horfast af heiðarleika í augu við
þann sannleik, að á frjálsum mark-
aði fyrirfinnast einfaldlega ekki inn-
byggðir hvatar til að þessum lýðræðis-
legu og menningarlegu þörfum sé þar
fullnægt á viðskiptalegum forsendum.
Það er hvort tveggja í senn einfeldn-
ingsleg tálsýn og pólitísk öfgahugsun.
Að telja fólki trú um annað get-
ur því aldrei flokkast undir annað
en pólitískan loddaraskap og þegar
svo viðskiptalegir sérhagsmunir róa
undir verður plebbahátturinn svo
skínandi ber að fólki hrís hugur við.
Og þannig er því farið um yfir-
standandi leifturárás myrkustu afla
Sjálfstæðisflokksins gegn RÚV þar
sem helstu hirðfífl Framsóknar spila
með en sómakærari flokksmenn
standa hjá þegjandalegir og rjóðir.
Þess vegna er það þeim mun
athyglisverðara að þeir sem nú eru í
þeirri óöfundsverðu stöðu að fram-
fylgja útvarpslögum telja sig ekki
hafa svigrúm innan þeirra til að
framfylgja boðvaldi fjárlaga. Þó svo
að núverandi stjórnarformaður RÚV
hefði kannski glaður skrifað upp á
skert framlög til RÚV í formannstíð
sinni hjá Heimdalli eða SUS um árið
þá stendur hann núna í baráttu fyr-
ir því að almannaviljinn um stöðu
RÚV sé virtur gegn freklegri niður-
rifsstarfsemi öfgaafla í blóðmörstíð
fjárlaganna.
Hann talaði skýrt í áskorun
stjórnar RÚV til Alþingis fyrir viku:
„Ef það er vilji Alþingis að gjörbreyta
hlutverki Ríkisútvarpsins og skyldum,
þá er eðlilegt að fram fari umræða
og þá með tilheyrandi breyting-
um á útvarpslögum áður en tekin er
ákvörðun um að lækka útvarpsgjald.“
Það er verður forvitnilegur próf-
steinn á lögstjórnina í landinu að sjá
hvernig stjórnarformanni RÚV, SUS-
formanninum með mastersgráðuna
í lögum frá Columbia-háskólanum,
vegnar í glímu sinni fyrir hönd al-
mennings gegn pólitískum ofstækis-
mönnum í eigin flokki. n
Fyrsti alvöru
haftafundurinn
Það fer tvennum sögum af því
hvort slitastjórnir bankanna fái
að heyra mótaðar tillögur ís-
lenskra stjórnvalda um afnám
fjármagnshaftanna á fundi sem
þær voru boðaðar á í dag og lengi
hefur verið beðið eftir. Líkleg-
ast er að svo verði ekki. Hingað
til hafa samskipti stjórnvalda
og slitastjórnanna um höftin
mest verið í skeytastíl, þar sem
slitastjórnirnar hafa sent tillögur
um leiðir, sem annaðhvort hefur
ekki verið svarað eða þá hafn-
að og þær ekki sagðar samræm-
ast efnahagslegum markmiðum
stjórnvalda. Það hefur líka vak-
ið furðu að tillögur sem sagðar
voru til skoðunar um allt að 35%
útgönguskatt skyldu hafa lek-
ið úr herbúðum stjórnvalda til
Morgunblaðins, og það án þess
að samráðsnefnd þingflokkanna
hefði heyrt neinar prósentutölur
nefndar.
Fundurinn í dag er þó skref fram
á við í þessum langdregnu samn-
ingaumleitunum að því leyti að
þetta er í fyrsta skipti sem fulltrú-
um slitastjórnanna býðst til að
hitta fulltrúa stjórnvalda á fundi.
Slitastjórnirnar munu þó ekki
hitta toppana í ráðherranefnd um
efnahagsmál og stýrinefnd um
losun fjármagnshafta sem í sitja
meðal annars Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson (sem nú er erlend-
is) og Már Guðmundsson seðla-
bankastjóri, heldur aðeins ráð-
gjafanefndina, sem Lee Buchheit
hefur starfað með. Þar sem sitja
einnig sérfræðingarnir Benedikt
Gíslason, ráðgjafi fjármála- og
efnahagsráðherra í haftamálum,
Eiríkur Svavarsson, hrl., Freyr Her-
mannsson, forstöðumaður fjár-
stýringar Seðlabanka Íslands, og
Glenn Kim sem jafnframt leiðir
verkefnið. Eftir því sem DV kemst
næst var frekar búist við því að á
fundinum í dag, þriðjudag, muni
sérfræðinganefndin kalla eft-
ir hugmyndum skilanefndanna
frekar en að sýnt verði á spil rík-
isstjórnarinnar um leiðir til að
afnema höftin.
Arftakinn í Seðlabanka
Ólöf Nordal, nýbakaður innanrík-
isráðherra, þarf nú að hætta sem
formaður bankaráðs Seðlabank-
ans og nefndar sem falið var að
endurskoða lögin um þann sama
banka. Líklegt
þykir að Tryggvi
Þór Herbertsson
vilji leysa Ólöfu af
hólmi í bankaráð-
inu. En það þykir
ekki heldur gott
að hafa Ingimund
Sigfússon í fýlu
eftir að Illugi Gunnarsson mennta-
málaráðherra fór gegn honum
við skipan nýs þjóðleikhússtjóra.
Ingimundur fyrtist við það og
sagði af sér sem formaður þjóð-
leikhúsráðs. Því gæti flokksforystu
Sjálfstæðisflokksins þótt þjóð-
ráð að milda Ingimund með því
að bjóða honum stöðu formanns
bankaráðs Seðlabankans.
Leiðari
Hallgrímur Thorsteinsson
hallgrimur@dv.is
MyND SIGTryGGur ArI
„Það er forvitni-
legur prófsteinn
á lögstjórnina í landinu
að sjá hvernig stjórnar-
formanni RÚV vegnar í
glímu sinni fyrir hönd al-
mennings gegn pólitísk-
um ofstækismönnum.
Í
vor og sumar var byrjað að
rukka við Kerið í Grímsnesi, við
Geysi, við Leirhnjúk og í Náma-
skarði. Hótanir voru um rukk-
anir víðar. Þessu var mótmælt.
Á vettvangi mótmælti fólk og fór
inn á þessi svæði án þess að greiða
nokkurt gjald enda um hreina lög-
leysu að ræða.
Pólitísk stefna
Ríkisvaldið lufsaðist að lokum til að
krefjast lögbanns. Nema við Kerið
enda eigandinn að framfylgja póli-
tískum rétttrúnaði ferðamálaráð-
herrans, Ragnheiðar Elínar Árna-
dóttur. Eflaust kann einhverjum að
finnast þetta vera óvægin nálgun
en samt held ég að fyrir henni séu
haldgóð rök.
Heimild til að rukka aðgang að
íslenskri náttúru snýst nefnilega
um pólitík. Og núna er pólitíkin
þessi: Innleiða skal náttúrupassa
sem gerður verði að skilyrði fyrir
aðgengi almennings að náttúru-
perlum í ríkiseign. Þar með yrði
rukkunarleiðin fest í sessi. Við
vendumst þeirri hugsun að nátt-
úran væri ekki okkar allra að njóta
heldur þyrfti að greiða gjald fyrir.
Þetta yrði grundvallarbreyting á
aldagömlum réttindum – mann-
réttindum.
Vilja „normalísera“ gjaldtöku
Í kjölfar þessa gætu einkaeignar-
réttarmenn, einsog rukkararnir í
Kerinu í Grímsnesi, fengið horft
fram á að athæfi þeirra festist í sessi
sem eðlilegt og „náttúrulegt“.
Náttúrupassi Ragnheiðar Elínar
er því tilraun til að „normalísera“
rukkun í náttúrunni og víkka út
einkaeignarréttarhugtakið þegar
náttúran er annars vegar.
Auðlindir og almnannahagur
Samkvæmt núgildandi lögum geta
handhafar einkaeignarréttar á landi
takmarkað umgengni um landið
ef það liggur undir skemmdum
en þeir geta ekki krafist gjalds fyr-
ir að njóta náttúrugersema á landi
þeirra nema samkvæmt sérstök-
um samningi við umhverfisyfirvöld
og þá þannig að gjaldið renni ein-
vörðungu til að varðveita og bæta
landið. Þetta hefur hins vegar aldrei
verið hugsað sem almenn regla og
alls ekki í gróðaskyni. Það hefur hins
vegar margoft komið fram af hálfu
helstu forgöngumanna rukkaranna
að fyrir þeim vakir fyrst og fremst
að hafa hagnað af náttúrugersem-
um. Það er fráleitt að slíkt eigi að
leyfa. Enda yrði uppreisnarástand
ef það yrði reynt! Ég hef ekki trú á
því að landsmenn létu náttúruperl-
ur Íslands þegjandi af hendi. Trúi
reyndar varla öðru en fólk almennt
– alla vega nægilega margt fólk – sé
svo brennt af kvótakerfinu í sjávar-
útvegi að það léti ekki aftur hafa af
sér dýrmætar auðlindir.
Aðförin að almannaréttinum
Til umhugsunar hlýtur svo að vera
hve „kerfið“ – eða hluti þess – er til-
búið að taka þátt í þessari aðför að
almenningi. Hvernig stendur til
dæmis á því lögreglan skarst ekki í
leikinn þegar einstaklingar réðust
að fólki við Geysi, í Námaskarði og
í Kerinu og höfðu af því fé?
Hvers vegna þurfti að bíða eftir
lögbanni? Ef lögreglan sér vasaþjóf
fara ofan í vasa minn eða þinn les-
andi góður og tekur þaðan verð-
mæti – bíður hún þá eftir því að við
áttum okkur á því hvað hafi gerst i
og ekki nóg með það heldur líka
kært athæfið? Að sjálfsögðu ekki –
lögreglan stöðvar þjófinn og hand-
samar hann. Hið sama á að sjálf-
sögðu að gera í Kerinu í Grímsnesi
og hið sama átti að gera við Geysi
síðastliðið vor, við Leirhnjúk og í
Námaskarði. Þetta var hins vegar
ekki gert þrátt fyrir að stjórnvöld
hefðu lýst því yfir að um lögleysu
væri að ræða. Lögreglan hafðist
ekki að og neyddust einstaklingar
því til að stöðva lögleysuna. Eiga
handalögmál að gilda eða viljum
við að annars konar lögmál gildi?
Rétturinn til náttúrunnar er
grundvallarréttur sem hefur verið í
heiðri hafður í meira en þúsund ár.
Sá réttur verður ekki frá okkur tek-
inn.
Stjórna Icelandair og WOW?
Nú er stjórnarmeirihlutinn að
hækka virðisaukaskatt á ferðaþjón-
ustuna. Er ekki kjörið að láta hluta
þessarar skattheimtu renna til upp-
byggingar á ferðamannastöðum
þannig að þar verði góð salernisað-
staða, stígar við hæfi og helst starfs-
menn sem hafi umsjón með því að
allt fari fram sem skyldi? Tekjur af
ferðamönnum voru á árnu 2013 um
275 milljarðar samkvæmt Hagstof-
unni. Að sjálfsögðu rötuðu þess-
ir peningar ekki allir í ríkissjóð en
peningarnir eru til staðar og fara ört
vaxandi.
Margoft hefur verið bent á leið-
ir sem aðrar þjóðir hafa farið til fjár-
öflunar í svipuðum tilgangi. Þar
má nefna gistináttagjald en sjálf-
ur hef ég margoft greitt slíkt gjald
á ferðalögum erlendis. Þá hefur
verið bent á komugjald til lands-
ins sem aðra leið. Ég er sannfærð-
ur um almenn samstaða yrði um
slíkar leiðir, nema hóteleigendur
kynnu einhverjir að fyrtast við og
að sjálfsögðu Icelandair og WOW.
Varla lætur ríkisstjórnin þessa hags-
munaaðila stýra sér. Eða hvað? n
Passaskoðun á Þingvöllum og rukkun í Kerinu
Ögmundur Jónsson
þingmaður Vinstri grænna
Kjallari „Eiga handalögmál að gilda eða vilj-
um við að annars konar
lögmál gildi? Rétturinn
til náttúrunnar er grund-
vallarréttur sem hef-
ur verið í heiðri hafður í
meira en þúsund ár. MyND SIGTryGGur ArI
Birgir Örn Guðjónsson átti erfitt eftir að hafa skrifað grein sem fékk neikvæð viðbrögð. – DV