Þjóðmál - 01.06.2006, Blaðsíða 70
68 Þjóðmál SUmAr 2006
inu,.varnarsamningurinn.við.Bandaríkin.og.
viðbúnaður.varnarliðsins.á.Íslandi.talist. til.
trygginga. íslenska. ríkisins. í. varnarmálum.
nær.allan.lýðveldistímann ....
Sú. var. tíðin. að. Ísland. var. talin. „dýrust.
fasteigna“. í. Norður-Atlantshafi. (Ralph.W ..
Cousins,.yfirflotaforingi),.„jafngildi.tveggja.
ósökkvanlegra. flugmóðurskipa“. (Joseph.
Luns,.framkvæmdastjóri.NATÓ) ..Íslenskir.
ráðamenn.gátu.í.krafti.þessa.verið.„hávaða-
samt. smáríki“. sem.beitti. stórveldin.„harð-
stjórn.hinna.veiku“.(Henry.Kissinger).eins.
og. óspart. var. gert. í. landhelgismálinu. og.
fleiri. málum. sem. sagnfræðingar. grafa. nú.
fram .. Bandaríkjastjórn. vildi. fyrir. engan.
mun. missa. aðstöðu. sína. hér. á. Íslandi.
fram.um.1990 .. .Um. leið.var. ljóst.m .a .. af.
ummælum. Kissingers. utanríkisráðherra. í.
september.1974.að.Bandaríkjamenn.hefðu.
enga.löngun.til.að.hafa.herlið.á.Íslandi.væri.
þess.ekki.þörf .
. Þetta. sama. haust,. nánar. tiltekið. 22 ..
október. 1974,. lauk. endurskoðun. varnar-
samningsins. samkvæmt. 7 .. grein. hans. en.
hún. hófst. formlega. hinn. 25 .. júní. 1973 ..
Samið.var.um.nokkra. fækkun. í.herliðinu,.
aðskilnað. farþegaflugs. og. hernaðarflugs.
og. innhýsingu.hermanna. á.Vallarsvæðinu ..
Við. það. tækifæri. sagði. Einar. Ágústsson.
utanríkisráðherra. að. það. væri. „von. okkar.
að.það.ástand.mætti.skapast.í.heimsmálum.
að. ekki. yrði.þörf. fyrir. varnarlið. á. Íslandi“.
og.að.Íslendingar.„fengju.aftur.að.lifa.einir.
í.sínu.landi“ .
Frá. lokum. kalda. stríðsins. hafa. Banda-
ríkjamenn.ekki.haft.þörf.eða.löngun.til.að.
hafa.herlið.á.Íslandi ..Hernaðargildi.Íslands.
hefur.um.rúmlega.15.ára.skeið.verið.harla.
lítið .
„Fasteignin“. hefur. verið. verðlaus. út. frá.
hernaðarlegu. sjónarmiði .. Við. höfum. átt.
þess.kost.að.lifa.einir.í.okkar.landi.en.kosið.
að.gera.það.ekki.nema.tilneyddir ..
„Sætasta.stelpan“
Ríkjasamningar. eru,. sjáið. þér. til,. eins.og. rósir.og.ungar. stúlkur,.þeir. endast.
meðan. þeir. endast,“. sagði. Charles. de.
Gaulle. í. frægri. ræðu. í. Quebec. í. Kanada.
24 ..júlí.1967 ..Það.er.mála.sannast.að.varn-
arsamningurinn. milli. Íslands. og. Banda-
ríkjanna.hefur.fyrir.löngu.misst.æskublóma.
sinn.og.spurningarmerki.hafa.verið.sett.við.
endingu.hans .
Það.er.dæmigert.að.hvorugur.aðilinn.að.
samningnum. skeytir. nú. um. ákvæði. hans.
eða. anda. eins. og. þó. var. gert. 1973–1974 ..
Einhliða. ákvörðun. Bandaríkjastjórnar. um.
að.hafa.ekki.lengur.fasta.viðveru.herliðs.og.
flugsveita.er.skýrt.brot.á.gagnkvæmnishugs-
un.varnarsamningsins.og.jafngildir.að.mín-
um.dómi.uppsögn.hans .....Það.hefði.verið.
mannsbragð. að. því. ef. utanríkisráðherra.
ríkisstjórnar.Íslands.hefði.svarað.með.kröfu.
til.ráðs.Norður-Atlantshafsbandalagsins.um.
endurskoðun. samningsins. samkvæmt. 7 ..
grein.hans ..Það.hefði.einnig.verið.í.samræmi.
við. ítrekaðar.hótanir. íslenskra. ráðamanna,.
m .a .. Davíðs. Oddssonar,. um. uppsögn.
samningsins.ef.til.brottfarar.flugsveita.kæmi ..
Lokamarkmiðið.hefði. ekki. endilega.átt. að.
vera. uppsögn. samningsins. heldur. tilraun.
til. þess. að. endurnýja. lífdaga. hans. í. krafti.
nýrra. gagnkvæmra. hagsmuna .. Formleysan.
kringum.yfirstandandi.samningaumleitanir.
milli.Bandaríkjanna.og.Íslands.er.tákn.um.
veika.stöðu.samningsins .
Sérstök.varnartengsl
Ef. hins. vegar. er. litið. 10–20. ár. fram. í.tímann.er. ekki.hægt. að.útiloka. að.ný.
stórveldatogstreita. verði. hafin. þar. sem.
Kína. og. Bandaríkin. leiki. aðalhlutverkin ..
Enginn. veit. í. raun. hvað. kínversk. yfirvöld.
hugsa,. en. þeir. sem. hafa. lesið. bók. Jung.
Chang. og. Jon. Halliday. um. Maó. geta.