Skólavarðan - 01.05.2013, Page 20

18 Skólavarðan 1. tbl 2013
femínismifemínismi
Hvaða merkingu leggja framhaldsskólanemar í hugtökin jafnrétti og femínisma?
Hvaðan koma hugmyndir þeirra um hugtökin? Er munur á afstöðu þeirra til hug­
takanna eftir því hvort þeir fá fræðslu um þau eða ekki? ­ Til að fá svör við þessum
spurningum gerði Jakobína Jónsdóttir kynjafræðingur eigindlega rannsókn í níu
framhaldsskólum hér á landi, út frá sjónarhorni femínisma.
Jakobína tók tíu viðtöl við sextán framhaldsskólanema á aldrinum 16 til 20 ára,
átta einstaklingsviðtöl og tvö rýnihópaviðtöl. Þeir komu úr níu framhaldsskólum;
Borgarholtsskóla, Verslunarskóla Íslands, Kvennaskólanum, Menntaskólanum í
Reykjavík, Menntaskólanum við Hamrahlíð, Hraðbraut, Menntaskólanum í Kópa­
vogi, Fjölbrautarskólanum í Garðabæ og Flensborgarskóla. Rýnt var í viðtölin og
hugmyndir þátttakenda um jafnrétti og femínisma greindar.
gamLar Hugmyndir LiFa gÓðu LÍFi
Flestir nemendurnir töldu sig nánast ekki hafa fengið neina jafnréttisfræðslu í
skólanum. Flestir töldu sig hafa fræðst um jafnrétti og femínisma gegnum fjöl­
miðla,samskiptamiðla, bleikt.is og kvikmyndir. Fimm þátttakendur sögðust þó
hafa fengið jafnréttisfræðslu í skólanum en þeir höfðu þá ýmist kennara sem var
femínisti (Bhs og Kvennó), voru í róttækum skóla (MH) eða höfðu tekið kynja­
fræði sem valfag (Kvennó). Mikill munur var á upplifun hugtaksins femínismi milli
þeirra sem eingöngu höfðu fræðst í gegnum fjölmiðla, netmiðla og kvikmyndir
og þeirra sem fengið höfðu fræðslu í skóla. Skólinn virðist því vera áhrifavaldur í
því hvaða merkingu framhaldsskólanemendur leggja í hugtakið femínisma og
nokkuð ljóst að skólarnir þurfa að taka sig á í jafnréttisfræðslunni.
Þegar birtingarmynd femínisma og femínista var skoðuð kom glögglega í ljós að
flestir þátttakendur litu mun jákvæðari augum á jafnréttishugtakið en hugtakið
femínisma. Útlit femínista bar oft á góma en gamlar hugmyndir um femínista og
Rauðsokkur virðast enn lifa góðu lífi. Sem dæmi má nefna að Bjarnfreður, móðir
Georgs Bjarnfreðarsonar í kvikmyndinni Bjarnfreðarson, var nefnd nokkrum
sinnum á nafn í þessu tilliti.
FæStir gerðu Sér grein Fyrir
rÍKjandi KynjaKerFi
Mikið var rætt um „öfgar“ femínismans en svo virðist sem umræðan nú snúist
mikið um að femínistar hafi gengið of langt og séu komnir út fyrir skynsamleg
mörk. Þetta kallast á við kenningar um „styðjandi og mengandi kvenleika“ sem
kynjafræðingarnir Connell og Shcippers hafa fjallað um ritum sínum um efnið.
Femínistar eru nátengdir mengandi kvenleika en hann er einmitt talinn fara út
fyrir skynsamleg mörk þar sem hann reynir að brjóta upp kynjakerfið. Styðjandi
kvenleiki er hins vegar talinn menningarlega æskilegri því hann styður við kynja­
„og er það ekki líka
svona öfga oft?“
upplifun framhaldsskólanema
á jafnrétti og femínisma.
greinin er byggð á
rannsókn jakobínu jóns-
dóttur og meistaraprófsrit-
gerð hennar í kynjafræði frá
Háskóla Íslands.
Jakobína Jónsdóttir.