Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2013, Blaðsíða 78

á krossinum leið dauða ogyfirvann
afGuðs krafti upp aftur reis hann.
í Grallaranum eru teknir til þeir sálmar sem syngja átti við messu-
gjörð hvers sunnu- og hátíðisdags kirkjuársins. Flestir sálmar Lúthers úr
sálmabókinni rötuðu inn í Grallarann og fengu þannig fastan sess við
messugjörðina. Þannig var trúarjátningarsálmurinn sunginn hvern helgan
dag og eins við útför. Sálminn til heilags anda, „Nun bitten wir den heiligen
Geist“ (Jenny 019), átti að syngja marga sunnudaga og á bænadögum og
þannig mætti lengi telja.
Grallarinn kom út í 19 útgáfum og var síðasta útgáfa hans á Hólum
1779. Sálmabókin var líka gefin út nokkrum sinnum en eftir útgáfu
Grallarans 1594 varð sálmabókin alfarið bók til notkunar við heimilis-
guðrækni en messusöngsbókin var notuð í kirkjunum við almenna guðs-
þjónustu. Grallarinn var þó líka til á heimilum þar eð fólk þurfti að læra
messusönginn og oft var hann notaður við heimilisguðrækni, einkum á
sunnudögum, þegar heimilisfólk fór ekki í kirkju.73
Hér fylgir skrá yfir sálma Lúthers sem eru í Grallaranum og hvenær átti
að syngja þá við messugjörð:
Gjörvöll kristnin skal gleðjast nú, eftir prédikun á sunnudögum í föstu,
Jenny 002
Mitt í lífi erum vér, við útför, Jenny 003
Guð veri lofaður og svo blessaður, undir bergingu, Jenny 004
Heiðra skulum vér Herrann Krist, inngöngusálmur á jóladag, Jenny 005
Jesús Kristur er vor frelsari, undir bergingu, Jenny 006
Sæll ertú sem þinn Guð, hjónavígslusálmur tekinn í útgáfu Grallarans 1721,
Jenny 007
Lifandi Guð, þú lít þar á, inngöngusálmur 4. - 6. sunnudag eftir þrenn-
ingarhátíð, Jenny 008
Guð miskunni nú öllum oss, lokasálmur 7. sunnudag eftir þrenningarhátíð,
Jenny 010
Af djúpri hryggð ákalla ég þig, inngöngusálmur 1. — 3. sunnudag í föstu,
Jenny 011
Guðs son í grimmu dauðans bönd, eftir prédikun frá öðrum í páskum til
5. sd. e, páska, Jenny 012
Endurlausnari vor Jesú Krist, inngöngusálmur á páskum, Jenny 013
Nú kom, heiðinna hjálparráð, kom í 2. útg. Grallarans 1607, í viðauka,
Jenny 014
73 Jónas Jónasson 1945, s. 360.
76
1