Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2013, Blaðsíða 134
konar „pólitísku fyrirlestrarfélagi“ þar sem allar skoðanir væru jafnréttháar
og „félagið“ því stefnulaust.62 Gunnar var ritstjóri Ingólfs meðan atlögur
blaðsins gegn Ólafi í Arnarbæli og kirkjunni voru sem mestar en hafði
nýlega látið af ritstjórn er hér var komið sögu.
Enn benti Ingólfur á að þjóðkirkjan hefði sjálf tekið afstöðu í bann-
málinu með ályktun á almennri prestastefnu á Þingvöllum sumarið 1909
sem samþykkt hafi yfirlýsingu þess efnis að hún treysti „áfram fylgi hinnar
íslensku prestastéttar við bindindismálið og aðflutningsbannið“. En þá
höfðu bannlögin enn ekki hlotið staðfestingu konungs og var málið því
óútkljáð. Leit blaðið svo á að með þessu hefði prestastefnan á óhæfilegan
hátt tekið afstöðu í pólitísku máli er klyfi þjóðina í andstæðar fylkingar.
Síðari liður tillögunnar hefði enda ekki verið samþykktur samhljóða eins
og sá fyrri heldur hafi fjögur atkvæði verið greidd á móti en 17 atkvæði
með. Alls voru 32 prestar á stefnunni svo að um tugur hefur setið hjá. Benti
blaðið á að biskup hefði ekki hreyft neinum andmælum við samþykktinni
og hlyti því að vera henni samþykkur. Þá taldi blaðið umhugsunarefni að
annar flutningsmanna, Sigurður P. Sívertsen (1868-1938), væri orðinn
dósent við Háskóla Islands og ætti því að fræða prestsefni um skyldur sínar
og hvaða kenningu þau ættu að boða. Því sé svo að sjá að þeir sem mestu
ráði í kirkjunni vilji að prestar hennar láti „pólitísk flokksdeilumál til sín
taka á þann hátt að veita ákveðnum flokki fylgi sitt“.63 Síðar benti blaðið á
að komið gæti til klofnings í prestastéttinni færi kirkjan inn á þá braut sem
hér var varað við, sem og að þeir prestar er ekki vildu tala fyrir banni yrðu
að láta af embætti.64 Ingólfur leit þó raunar svo á að ofangreind samþykkt
62 G[unnar] E[gilson], „Biskupinn og kenningarfrelsið“, bls. 89-90.
63 „Þjóðkirkjan og bannið“, bls. 5. „Kirkjan og stjórnmálin“, IngólfurG.11912, bls. 21. í bannmálinu
ríkti samstaða um að konungi bæri að taka sjálfstæða ákvörðun í málinu sem m.a. tæki mið
af mannréttindasjónarmiðum og verlsunarhagsmunum beggja landanna. Svanur Kristjánsson,
„ísland á leið til lýðræðis", bls. 77, 82, 83. Hjalti Hugason, „Þróun sjálfstæðrar þjóðkirkju á
öndverðri 20. öld. Umræður um aðskilnað og sjálfstæða þjóðkirkju á almennu prestastefnunum
1909-1910“, Ritröð Guðfrœðistofnunar/Studia theologica islandica 2/2011, bls. 54-78, hér bls.
58. Ingólfur benti á að prestastefnan 1909 hefði ekki aðeins tekið afstöðu í þessu eina pólitíska
máli heldur hefði hún einnig lýst yfir samhug við jafnréttiskröfu kvenna sem einnig væri
há-pólitískt mál er skipti þjóðinni í tvo flokka. ítrekaði blaðið að þarna hefði kirkjan verið leidd
inn á hættulega braut. Annað tveggja yrði hún að vera afskiptalaus í pólitík eða taka afstöðu til
allra pólitískra mála, þar á meðal heitasta deilumáls samtímans, sambandsmálsins. „Kirkjan og
stjórnmálin“, bls. 21.
64 „Biskupinn og líkræðan", Ingólfiir 3/1912, bls. 9. Sjá og „Líkræðan enn“, bls. 34. „Kirkjan og
stjórnmálin , bls. 21. Ingólfur leit svo á að bryti boðun presta í bága við þær kenningar sem þeir
hefðu með embættiseiði undirgengist að flytja bæri þeim að taka afleiðingunum og segja af sér.
132
J