Félagsbréf - 01.08.1959, Síða 18

16
FÉLAGSBRÉF
Hér var hætt jafnvel á það ókleifa, eins og Uggi Greipsson var
látinn segja. Og þessum mönnum tókst áhættan. — Þeir voru og
verða líka vissulega íslenzkir rithöfundar, þótt þeir væru jafnframt
landvinningamenn á erlendum bókmenntavettvangi. Fjarvistirnar
að heiman, fjarsýnin hlaut vitaskuld að hafa nokkur áhrif á efnis-
val og ekki sízt á efnisafstöðu, efnismeðferð, og getur það ýmist
orðið til baga eða bóta. En í verkum Gunnars Gunnarssonar eru
inntak og rödd ávallt íslenzk, þótt ytra þorðið, málið, væri löngum
framandi. Og alþjóð veit, að allur þorri verka hans er til á ís-
lenzku, sumt í þýðingum annarra, en hitt frá sjálfs hans hendi —
enda margt frumsamið á íslenzku. Og mikill hluti sagna hans er
líka fyrir löngu þýddur á fjölda erlendra tungna. Vafalaust hefði
ekki eins mikið að þeim þýðingum kveðið, ef sögur Gunnars hefðu
allar upphaflega verið ritaðar á íslenzku. En með þessu hefur hann
bæði víkkað landmörk og áhrifasvæði íslenzkra bókmennta og greitt
þar göturnar út um heiminn þeim, sem á eftir komu.
Enn er annars að geta um stöðu Gunnars Gunnarssonar í bók-
menntum okkar. Það varðar, með hvaða mönnum megi telja, að
hefjist íslenzk rithöfundastétt, — nokkuð, sem kann að vekja áhuga
á okkar stéttvísu tímum, mér liggur við að segja: allt of stétt'-
vísu. Og áreiðanlega hafa engin stéttarsjónarmið vakað fyrir þeini
mönnum, sem með einbeitni sinni og fórnarlund urðu hér frum-
kvöðlar Fyrsti Islendingur, sem aflað hefur sér lífsframfæris með
ritstörfum einvörðungu, mun vera Einar Hjörleifsson Kvaran —
sem á einmitt aldarafmæli á þessu ári — en verulegur hluti þeirra
ritstarfa var fólginn í blaðamennsku eða ritstjórn. Fyrsti íslending-
ur, sem hefur hins vegar öll sín manndómsár lifað á skáldskapar-
ritstörfum einum, er Gunnar Gunnarsson. Og hann hefur ekki
aðeins lifað á þeim. Hann hefur alltaf lifað fyrir þau.
III
Ritverk Gunnars fylla nú í íslenzku Landnámuútgáfunni 20 væn
bindi, og vantar þar þó sitthvað enn, og í frumútgáfum nema þau