Félagsbréf - 01.08.1959, Síða 36

34
FÉLAGSBRÉF
veðrungsmann, eins og Sturlungar
voru sjálfir, og lét lífið með honum.
En stjórnmálin voru Jóni Sigurðs-
syni enginn munaður, enginn nautn-
arauki — enda má varla nefna við-
fangsefni hans stjórnmál gagnvart
honum sjálfum. Velferð þjóðar hans,
líf hennar og framtíð, var líf hans
sjálfs, og hver hans andardráttur var
allt eitt frá æskuárum til grafar.
Hann átti sér enga dægradvöl —
hann lék sér ekki að gimsteinasörvi
orðanna, þó að hann hefði sjálfur
kafað djúp tungu sinnar flestum frem-
ur. — Og gat Jón Sigurðsson ekki
ort vísu? Fávíslega væri þá spurt, þó
að ljóðin hafi ekki legið honum á
hraðbergi. En honum kann að hafa
Iþótt allvel fyrir því efni séð, þar
sem Jónas var og aðrir landar hans
í Höfn. Sjálfur hafði hann öðru að
sinna. Eiríkur Briem, sá sem talaði
ungur yfir líkbörum hans, hann mun
segja hinn einfaldasta og sannasta
hl'it í hinu gagnorða snilldarverki
sinu, grein um forsetann: að Jón
Sigurðsson vissi snemma sína út-
valning. Embættispróf og heims-
fögnuður varð honum fánýti. Ekkert
mátti verða honum til tafar. Hann
gekk í hauga, en ekki til auðs né
skrauts. Hann gekk í haug förnra og
rotnaðra skjala og bar þaðan í kyrr-
þey vopnin handa þjóð sinni, undir
þá orustu sem að höndum fór: sög-
una, staðreyndirnar, sannleikann.
Hann bar þaðan það sverð, sem skáld-
um og skartmönnum tungunnar þótti
sem ryðfrakki einn. En er það kom
í steininn, þá hrundi af ryðið sem
hismi og brandurinn blikaði í hönd-
um þessa manns, bitur og skínandi.
Við, sem þegar eigum nú að ganga
af hátíðarsvæði þessa heims, við höf-
um lifað marga vordaga þjóðlífsins,
fagra daga, sem Jón Sigurðsson og
hans öld bjó okkur í hendur: vor
aldamótanna og innlenda stjórn;
1908, þegar þessi þjóð kastaði af sér
svefnvoðunum, heldur harkalega;
hina hrifningarlausu en gagnsömu
réttarsætt 1918; hátíð hugans
1930. Og við höfum lifað þá hljóðu,
örlagaríku aprílnótt, þegar alþ.ngi
leysti á einni stundu, í kyrrð og
djúpri alvöru, þann hnút sem Hákou
gamli reið okkur íslendingum fyrir
700 árum. Við lifðum 1944, og síð-
an marga vonarstund og marga
háskastund, allt til þessa dags.
Ef vér nú stæðum hér fyrir Jóni
Sigurðssyni, svo að vér mættum til
hans mæla, mundum vér þá geta sagt,
með þeim sannindum sem hann
heimtaði af hverjum manni, mundum
vér geta sagt: við höfum stjórnað
þessu landi eins og þú gafst okkur
fordæmi til, af trúmennsku og ráð-
vendni, af þinni réttsýni, þínu sið-
ferðilega hugrekki og þinni sann-
leiksást.