Félagsbréf - 01.08.1959, Side 57

FÉLAGSB RÉF
55
Fyrir mér er loksins svo komið, að hið
hversdagslega, hægstreyma yfirborð hug-
ans er hvorki heitt né kalt, í því eru eng-
in Ijósbrot og engir skuggar, þar er ein-
ungis kyrr flötur, er speglar bláan himin
þess þögla draums, er aldrei verður ráð-
inn.“
Þetta er athyglisverð skáldsaga og að
mörgu leyti vel gerð. Ekki getur hún þó
talizt föst í formi, það er eins og höfundur
sé dálítið hikandi við svona stórt skáld-
verk. Að vísu er hér um að ræða minninga-
og dagbókarbrot Barkar Arasonar, en þó
er söguþráðurinn höggvinn sundur helzt til
viða og að þarflausu. Þannig verka t.d.
yfirleitt hinar skrýtnu hugleiðingar um
„vininn á Morgunstjörnunni", en sú hug-
mynd er of lang sótt og tilgangslítil, en
spillir þó varla miklu, getur aðeins talizt
meinlaust skraut. Sumir kaflamir gætu
verið prýðilegar, sjálfstæðar smásögur, án
tengsla við megin sögurnar. Bendi ég t.d.
á kaflann „Hann kemur í dag,“ sem hvar-
vetna mundi sóma sér vel upp á eigin
spýtur.
Höfundi fer eins og fleiri skáldsögu-
höfundum, þ.á.m. sjálfum Jóni Thorodd-
sen, að lýsingar sumra aukapersóna takast
betur en aðalpersónanna. Dæmi um skýrar
og bráðsnjallar persónulýsingar í þessari
sógu eru: Vinnuhjúin Gunna og Runki,
og drengurinn Sigurvin. Það, sem mér virð-
ist minnst sannfærandi í persónulýsingum
bókarinnar, eru hin snöggu æðisköst Bark-
sr Arasonar. Ifvað eftir annað ræðst
þessi hægláti sveitamaður með offorsi á
tnenn, er meira að segja einu sinni gran-
aður um morð. Það er það eina reyfara-
kennda í sögunni. ,
Höfundi þarf að lærast betur að sníða
af það, sem tilgangslaust er fyrir stíl og
frásögn. T.d. er nær heill kafli, frásagan
um skæðakaupin (Hrukkur), að mestu út
í bláinn. Sums staðar ber á mælgi og
upphrópunum, sem eru til lýta. Dæmi:
„Ég er á móti allri andskotans flokkaskipt-
ingu,“ segir nú Miðgarðsormurinn og rang-
hvolfir óskaplega í sér glyrnum. „Ég vil
bara hafa einn flokk, sem' sé mannflokk,
og engan bölvan (sic!) mun þar á —
allir éti það sama.“
„Heyr,“ hrópa ég. „Þetta er gott hjá
Miðgarðsorminum."
„Ég er alveg á sama máli og Miðgarðs-
ormurinn," segir Runki enn út úr gamla
andlitinu sinu. „Þannig ætti það að vera
eins og Miðgarðsormurinn segir.“ — Mörg
orð og einskis verð.
Guðmundur Friðfinnsson er áreiðanlega
rómantískur maður í eðli sínu, og það
brýzt víða fram. En það er eins og hann
minnkist sín fyrir það, rómantík er víst
ekki talin „móðins“, og þá skýtur hann
stundum inn glannaskap og grófyrðum til
að vega upp á móti. En þetta er óþarfi.
Hví ekki að leyfa rómantísku og draurn-
lyndu hugarfari að njóta sín til fulls öðru
hverju í góðri sögu? Enn er mannssálin
móttækileg fyrir fagrar stemningar og
þarfnast þeirra beinlinis á tímum kjarn-
orku og vélamenningar. Náttúruskoðari og
náttúruunnandi er G. Fr. mikill og smekk-
vís.
Guðmundur Friðfinnsson er höfundur
stílfær i bezta lagi, og þessi saga hans er
læsileg og geðfelld. Fram hjá honum verð-
ur ekki lengur gengið, þegar taldir eru
betri skáldsagnahöfundar vorir. Honum
hefur haldizt vel og búmannlega á skáld-
skapargáfu sinni.
Ragnar Jóhannesson.