Félagsbréf - 01.09.1964, Blaðsíða 13

í námunda við listahátíðina í vor, þing
íslenzkra lista á tvítugsafmæli lýð-
veldisins, kom út upphaf hinnar fyrstu
íslenzku myndlistarsögu.* [ þeirri bók
má glöggva sig á því hversu fjölþa:tt
íslenzk myndlist var þegar í upphafi,
eða, með orðum höfundar, hversu
»víður og margslunginn grundvöllui“
henni er lagður í verkum fyrstu kyn-
slóðarinnar. Tengslin við forna, þjóð-
lega listhefð eru rofin með öllu; lista-
mennirnir koma, með lærdórn sinn er-
lendis frá og viðmiðun við alþjóðlega
listmenningu, að nýju ónumdu landi
l>ar sem nýtt uppvaxandi þjóðfélag
skilgreinir þeim sí og æ ný viðhorf
°g verkefni. Þetta er sögulegt umhverfi
fnyndlistarinnar; innan ])ess hljótum
við að reyna að meta hvert verk, verk
hvers listamanns; en án þess að láta
umhverfið skapa okkur forskrift eða
hyrgja sýn til þeirra verðmæta sem
þarna kann að vera að hafa. List lifir
af umhverfi sitt, sögulegar forsendur
e®a uppruna — sem aldrei verður
heldur skilgreint fyrr en eftir á. Og
1 þessu Ijósi verður að skoða þróun
myndlistarinnar síðan, og svo allar full-
.yrðingar um stefnu'og stöðu hennar nú
a dögum. Seinni tíma vígorð um „þjóð-
^ega“ liststefnu, til dæmis — raunsæja,
merkingarljósa: natúralíska —• bera
hannski einungis vott andófi manna
Sem ekki una framvindu samtíðar sinn-
Björn Th. Björnsson: íslenzk myndlist á
lö- og 20. öld. Drög að sögulegu yfirliti
I- He'gafell 19G4.
ar, og leita svo afstöðu sinni halds i
fyrri tíðar listsköpun, eða bara mis-
skilningi hennar.
Sé svo leitazt við að bera saman
myndlist og bókmenntir, gengi þeirra
og gildi í íslenzku menningarlífi um
þessar mundir, felur hað í sér, meðal
annars, mat á hliðstæðri viðleitni mynd-
listarmanna og rithöfunda að efla,
endurnýja arf sinn við breytt viðhorf,
halda fram list sinni og skáldskap í
nýjan áfanga.
4. Orð.
Undanfarin ár mun myndlist hafa
átt dágóðu gengi að fagna hérlendis,
og það flestöll myndlist jafnt, án til-
lits til „skóla“ eða „stefnu“. Og það
virðist til allalmennur og góðviljaður
áhugi, og jafnvel skilningur, á nútíma-
legri myndgerð, ýmsum tilbrigðum
óhlutbundinnar og formfrjálsrar listar.
Hið sama verður með engu móti sagt
um skáldskap. Formbylting skáldska])-
arins, sem oft er tailað um, gerist
raunverulega fyrir daufum eyrum,
jafnvel við þykkju og fjandskap, þó
vert sé að hafa það í huga líka að
„hefðbundin“ ljóðskáld eiga sér eng-
an veginn vísa viðmælendur. Og öld-
ungis er það óþarft að ætla að nú-
tímalegt íslenzkt ljóðmál eigi hljóm-
grunn meðal lesenda neitt í líkingu
við það lágmark myndskilnings sem
myndlistarmönnum sýnist vís. Engu að
síður er formbylting ljóðsins stað-
reynd í íslenzkum bókmenntum: henn-
ar sér stað í allri nýrri Ijóðlist sem
FÉLAGSBRÉF 9