Félagsbréf - 01.09.1964, Blaðsíða 44

framan eru nákvæmlega hin sömu og
Bach og Beethoven liöfðu til umráða,
en Iþróunarsaga tónlistarinnar kemur
'þeim nútímatónskáldum sem stranglega
aðhyllast raðtæknina, að engu gagni.
Við viljum, allflest, trúa því að
tónlist sé skrifuð fyrir manninn,
og fyrir tilfinningar vorar fremur en
vitsmuni. Tilfinningar vorar liafa aldr-
ei verið, og verða sennilega aldrei, sett-
ar upp í kerfi, og þegar stærðfræðin,
sem er fullkomlega sálar- og tilfinn-
ingalaust fyrirbrigði, er farin að ráða
mestu um niðurröðun á frumefnum
þeim, er forfeður vorir notuðu mann-
lega, sálræna reynslu og arftekna þekk-
ingu til að meðhöndla, þá er ekki nema
eðlilegt að frumspurning þessarar grein-
ar vakni hjá mörgum. Elektrónisk tæki
veita mönnum óneitanlega fullkomin
yfirráð yfir öllum frumefnum tónsköp-
unar, en hvað er unnið með því? Þótt
maðurinn sé í dag fær um að sprengja
upp jörðina með vetnissprengjum, þá
er ekki séð að hann liafi neina sérstaka
Iöngun til að notfæra sér þann mögu-
leika. Fullkomið frelsi og fullkomin
yfirráð eru sannarlega ekki eftirsóknar-
verð. Að vissu marki eru það einmitt
höftin og takmarkanirnar á ýmsum
sviðum sem gefa lífinu eitthvert gildi.
Við þurfum ekki að liuga lengi að
hljóðfærum hljómsveilarinnar til að
komast að raun um, að það eru einmitt
takmarkanir þeirra sem ráða mestu um
séreinkenni þeirra og notkun. Nútíma-
tónskáld þau, er hafna og niðurníða
framtak forfeðranna og setja yfir verk
þeirra og hugmyndir rauðan stimpil
sem á er letrað ÓNOTHÆFT-FJÖTR-
AR, hafa sjálfir rígbundið sig i fjötra
stærðfræðinnar, og það sem þeir
afkasta á ekkert skylt við listsköp-
un. Hefur nokkrum manni dottið i
hug að álíta það myndlist, þegar ein-
hver tekur sér fyrir hendur að raða
saman „pússlu‘‘-spili? Mörg nútíma-
tónskáld eru að vissu leyti komin aft-
ur á stig dýrsins. Það sem skildi mann-
inn fyrst frá dýrinu var, að á sínuin
tíma vaknaði með honum hæfileikinn
til að velja og hafna, og sem grund-
völlinn að gjörðum sínum lagði 'hann .
siðgæðishugmyndir, vilja og skynsenn-
Það vantar ekki að nútímatónskáldm
liafi ílarlegar tækniskýringar á öllum
sínum gerðum, enda er ekki við öðru
að búast. Allar slíkar skýringar eru
áheyrendum vita gagnslausar, því ser-
hver tónsmíð verður að opinbera með
tilvist sinni þau grundvallarlögmál sem
hún á að dæmast eftir. Okkur, sem er'
um njótendur listarinnar, varðar ekk-
ert um vinnuaðferðir listskaparanna,
það er byggingin sjálf, en ekki verk-
fiæðin sem að baki hennar Hgg111’
sem mestu máli skiptir.
D. C. ad libitum■
40 FÉLAGSBRÉF