Félagsbréf - 01.09.1964, Qupperneq 15

afstöðu almennings til lista og bók-
mennta, hlut þeirra í daglegu menn-
ingarlífi á Islandi.
Menning er ekki bara arfur eða
eign að fagna á hátíðum, en „halda
vörð um“ þess í milli: hún er lif-
andi afl í hverju mannlegu samfélagi:
lifir lífi sínu í öllum samskiptum manna,
hugsunarvenjum, lífsháttum, daglegu og
stundlegu starfi. Umgengni og notkun
skáldskapar og listaverka er að sönnu
**kki nema eitt auðkenni menningarlífs.
Listrænn smekkur, skilningur, viðhorf
hvers samfélags kann að birtast þar að
nokkru, en á samt undir niðri miklu
^eiri hlut að allri mótun hinnar dag-
'egu menningar. Og enn sem fyrr er
l)að ekki grunlaust að hann sé ekki
mJÖg mikill fyrir sér í íslenzku menn-
lngarlífi um þessar mundir; kannski
hefði ekki verið vanþörf að listamenn
*tluðu sér dagstund að ræða þetta efni
Sln í milli og við ráðamenn í þjóðfé-
^aginu og aðra viðmælendur. Það er
að sönnu gott og gilt að setja upp
kstaverk á almannafæri við hátíðleg
tækifæri. En það er heimilt að spyrja
'aðamenn hverjum skilningi þeir skilji
þau verðmæti sem list og mennt sam
tíS
uarinnar hafa fram að færa og hversu
þau verði bezt hagnýtt í daglegu lífi
þjúðfélagsins. Árleg úthlutun lista-
mannalauna ber ekki vott mjög mót-
uðum sjónarmiðum um þetta efni. Né
^tllSar opinberar eða bálfopinberar fram-
'ærndir, — ráðhúsbygging, kirkju-
nn’ðar, ýmiss konar minningargerð
ni^darmanna hingað og þangað um
landið. Myndasýning arkitekta á lista-
hátíð sýndi dæmi menningarlegrar bygg-
ingarlistar hérlendrar; en sér hennar
að jafnaði mikinn stað í mannvirkja-
gerð eða skipulagi? Islenzk múgmenn-
ing svokölluð — eins og hún birtist í
hvers konar skemmtanaiðnaði, til dæm-
is, kvikmyndaváli, dægurmessu blaða
og útvarps — er löngum ótrúlega
frumstæð og fátækleg. Er ekki þörf
aukinnar umhyggju um þennan þátt
íslenzkrar menningar: þess skilnings að
..menning“ okkar er ekki klofin í marga
staði, en ein lifandi og starfandi heild?
Frá þessu sjónarmiði séð er sjónvarps-
málið í Keflavík varhugaverðast.
Hver amerísk sjónvarpsstund á íslenzku
heimili dregur mátt úr íslenzku menn-
ingarlífi, gerir það fátæklegra, spillir
vaxtarvon þess. íslenzk menningarhelgi
er ekki tómt orð, ekkert þjóðrembu-
hugtak — en vettvangur lífs og starfs
sem á hverjum tíma skilgreinir tilveru
okkar og tilverurétt.*
Skáldskapur og listir ná víst aldrei
í neinu samfélagi meiri þroska en um-
hverfi þeirra heimilar þeim, menning-
abhverfið þar sem þau eru vaxin.
Menning verður víst aldrei samin að
forskrift né rekstur hennar skipu-
lagður eins og nú mun mikil tízka.
En einmitt þess vegna kann menn-
ingarstarf samfélags, á öllum sviðum
þess, í öllum tilbrigðum, að vera bezta
* Þórhallur Vilmundarson: Islenzk menn-
ingarheigi. Erindi um sjónvarpsmálið. Helga-
fell 1964.
FÉLAGSBRÉF 11