Félagsbréf - 01.10.1964, Page 30

sem mestu skiptir kann að' vera ósegj-
anlegt. En innsæi hans á sér fótfestu
í raunhæfri skynjun ytri veruleika.
Vesaas lýsir ekki sálþróun eða sálar-
ástandi utan að; hann staðhæfir sál-
arlíf í raunhæfri frásögn ytri atvika.
í hinum síðfrjóva skáldskap hans falla
táknmynd og skynmynd óaflátanlega
saman, og án erfiðismuna; þessi sam-
runi hins hugskynjaða og raunskynj-
aða, sem ævinlega virðist svo einfald-
ur, sjálfsagður, er einhver eftirtektar-
verðasti þáttur í list lians sem vel má
kalla Ijóðkynjaða.
Is-slottet greinir frá heimi í klaka-
böndum, heimi þar sem hið ósagða og
ósegjanlega skiptir sköpum. Klaka-
horgin sem sagan hefur nafnið af er
kunnuglegt, hversdagslegt náttúrufyr-
irbæri; hún myndast hvern vetur í
miklum fossi í sveitinni þar sem sag-
an gerist. En í senn er hún dulardóm-
ur sem heillar og skelfir alla sem
koma í námunda hennar. Litlu stúlk-
urnar í sögunni, Siss og Unn, eru báð-
ar á valdi hennar; milli þeirra tveggja
gerist eitthvað óútkljáð, ósegjanlegt.
Unnur týnist í klakann. Einhver magn-
aðasti kafli sögunnar segir af ferð
hennar inn um rangala klakaborgar-
innar, unz hún sofnar þar út af í því
sólin tekur að skína niður í ísinn, í
blindandi birtukafi. Eitt skipti ann-
að birtist borgin í sama ljósi; þá
sér Siss stöllu sína á kafi í ísnum,
andlit hennar í annarlegum ljóma.
risastórt. Þessar frásagnir eru sneydd
ar öllum óhugnaði, engar Iirollvekj-
ur. Tarjei Vesaas er meistari hins
hálfsagða og ósagða, og barnlýsing-
ar hans að því skapi einfaldar og
lausar við tilfinningasemi. Sagan af
Unni sem týnist úr mannheimum og
vetrarlangri innilokun Siss í klaka-
böndum er einum fþræði fullkomlega
raunhæf hverdagslýsing með blæ og
ilmi norræns vetrardags. í senn lýsir
hún samspuna hins framandi og ann-
arlega í allt hversdagslegt og kunn-
ugt, birtir duldar veraldir hins ósegj-
anlega og óskiljanlega í mannlegu
lífi, skreflengd til hliðar við alfara-
veg.
Is-slottet er líklega einhver aðgengi-
legasta saga Vesaas og að því skapi
vel fallin til fyrstu kynna af list hans,
og nýtur því að líkindum vel þeirrar
athygli sem verðlaunin beindu að
henni. Tilgangur norrænu bókmennta-
verðlaunanna er einmitt að efla og
örva áhuga norrænna lesenda á bók-
menntum hver annarra. Væntanlega
vekja þau áhuga og eftirlekt hérlendis
ekki síður en annars staðar á Norður-
löndum; og er raunar ekki með öllu
skammlaust að verðlaunaverkin skuli
ekki þýdd jafnharðan á íslenzku eins
og önnur Norðurlandamál. Svo hefur
Iþó ekki verið fyrr en nú, en Is-
slottet mun koma út á íslenzku i
byrjun næsta árs í þýðingu Hannesar
skálds Péturssonar.
26 FÉLAGSBRÉF