RM: Ritlist og myndlist - 01.03.1948, Síða 42

KM
JÓHANNES JÓHANNESSON
sagði að vœri halinn. Síðan fann
liann hina ýmsu hluta nautsins,
hvern af öðrum, allt fram á háls
(má búast við að sumum hafi farið
að þykja nóg um snilli mannsins,
er hér var komið), en þá kárnaði
gamanið: Hann fann ekki liaus-
inn!
Frú ein kvartaði eitt sinn við
Matisse yfir því, að hún hefði
aldrei séð eins konu og þá, sem
væri í einu málverki hans. Hann
svaraði: „Frú, þetta er ekki kona,
það er málverk“.
Ekki ber svo að skilja, að um
galla sé að ræða, ef þekkjanleg
kona er í málverki, heldur er það
algert aukaatriði. Stundum tilheyr-
ir hinn þekkjanlegi hlutur aðeins
nafni verksins og hefur þess vegna
enga fagurfræðilega þýðingu.
Margir málarar gefa verkum sínum
nöfn „fyrir fólkið“, eins og þeir
segja. En þar er fólkinu bjarnar-
greiði gerður. Nafnið verður til
þess eins, að fólk horfir á verkið
frá bókstaflegu (literal) sjónar-
miði. En það er ekki til í mál-
verki. Eiginleikar manna fara ekki
eftir nafni þeirra. Hið sama gildir
að þessu leyti um málverk.
Oft er talað um það, að aðeins
einstaka málarar séu í tengslum
við náttúrima, og er þá jafnan átt
við landslagsmálara. Þetta er ekki
að öllu leyti rétt. Listmálari lilýtur
alltaf að vera í tengslum við nátt-
úruna, hvort sem liann gerir sér
það ljóst eða ekki. I hvaða tengsl-
um ætti hann annars að vera?
Náttúran er víðar en á Þing-
völlum, en þar hefur Kjarval verið
sagður fundvís á ýmisleg náttúru-
fyrirbrigði, sem hafa verið liulin
öðrum, þar til hann uppgötvaði
og opinberaði þau. Það, sem Kjar-
val hefur í raun og sannleika fund-
ið í sínum góðu verkum, er mátt-
ur þess efnis, er hann notar. Það
skiptir engu, livort myndin hefur
verið frá Þingvöllum eða eitthvað
annað, lieldur hitt, að hann hefur
skynjað hið „plastiska“ afl lita og
forma, með efni því, er við köllum
málningu, á léreftinu hjá sjálfum
sér.
Jóhannes Jóhannesson.
40