Morgunblaðið - 12.12.2015, Blaðsíða 38

Morgunblaðið/Sunna
Óttinn sem rífur í hverja taug
„Maðurinn minn, maðurinn minn. Ég sakna hans svo. Getið þið hjálpað mér?“ spyr Safiva og grætur. Eiginmað-
urinn flúði frá Líbanon til Evrópu fyrir 4 mánuðum. Lengi heyrði hún ekkert í honum og hélt að hann væri dáinn.
Nú telur hún víst að hann hafi náð til Þýskalands. En hvernig á hún að komast til hans? „Ég á ekkert,“ segir hún og
þerrar tárin með slæðunni sinni. Hún flúði sprengjuregn í þorpinu sínu í Sýrlandi. Nú býr hún ein í múrsteinskofa.
AF VETTVANGI
Sunna Ósk Logadóttir
sunna@mbl.is
Eitthvað undarlegt er á seyði
meðal sýrlensks flóttafólks í Líb-
anon. Eitthvað sem hingað til hef-
ur verið fátítt í menningu Sýrlend-
inga. En nú eru milljónir þeirra á
flótta undan stríði sem staðið hef-
ur í fimm ár. Fólkið býr við ör-
birgð, á hvergi heima og örvænt-
ingin stigmagnast.
Í þessum aðstæðum hefur þetta
nýja og ógnvekjandi vandamál
fæðst: Barnahjónabönd.
„Þetta er ákveðið form af sjálfs-
bjargarviðleitni, auðvitað vilja þau
helst ekki gera þetta,“ segir Violet
Warnery, aðgerðastjóri UNICEF
á vettvangi í Líbanon. Hún þekkir
dæmi um að stúlkur allt niður í 10
ára séu giftar. Foreldrarnir vonist
til að tryggja þannig framtíð
þeirra og reyni að gifta þær
mönnum sem þeir treysta. Þessi
ráðstöfun færir fjölskyldunum sem
eru upp fyrir haus í skuldum fjár-
hagslega sárabót um hríð. En til
lengri tíma litið stofnar þetta
heilsu stúlknanna og allri framtíð
þeirra í hættu.
Í Líbanon eru rúmlega 6% sýr-
lenskra stúlkna undir átján ára
aldri giftar og 18% þeirra sem eru
milli 15 og 18 ára. Sumar hafa
gifst mun eldri mönnum. Aðrar
eru giftar Líbönum og foreldrarnir
fá greiðslu – eða mat – að launum.
Þetta er mun hærra hlutfall en t.d.
meðal líbanskra stúlkna og hærra
en þekktist meðal Sýrlendinga fyr-
ir stríð.
Börn sem eignast börn
Þessar stúlkur eru dregnar inn í
heim fullorðinna. Þær eignast
börn meðan þær eru sjálfar börn,
hljóta því fæstar viðunandi mennt-
un og eru fjárhagslega háðar eig-
inmönnum sínum. Þær eru líklegri
til deyja af barnsförum og að
verða fyrir kynferðis- og heimilis-
ofbeldi en konur sem giftast og
eignast börn síðar á lífsleiðinni.
„Ef það væri ekki þetta stríð
hefðum við aldrei leyft dóttur okk-
ar að giftast svona ungri,“ sagði
móðir 13 ára stúlku nýverið við
starfsmann UNICEF. Stúlkan,
Nour, býr í tjaldi í Bekaa-dalnum í
Líbanon ásamt 27 ára eiginmanni
og nýfæddu barni þeirra.
Sambærileg dæmi má finna víða
í flóttamannabyggðum landsins.
„Já, þær eru líka allt niður í
þrettán ára gamlar, mæðurnar
sem koma hingað til mín,“ segir
ljósmóðirin Mirvat Mohammad og
lítur alvarleg upp úr sjúkraskrán-
um sínum á lítilli heilsugæslustöð í
Líbanon. „Foreldrarnir gifta þær
kornungar í von um að fyrir þeim
verði séð.“
Mirvat hefur sinnt barnungum
sýrlenskum mæðrum í auknum
mæli síðustu mánuði. „Þær eru
mjög hjálparþurfi og þurfa sál-
rænan stuðning,“ segir hún. „Þær
vantar einhverja festu í líf sitt.“
Mirvat er í teymi heilbrigð-
isstarfsfólks sem starfar á fær-
anlegum heilsugæslustöðvum sem
íslenski og norski Rauði krossinn
reka í sameiningu í Líbanon.
Teymin fara á milli svæða og
sinna grunnheilsugæslu meðal
flóttamannanna. Í dag er Mirvat
ásamt lækni, félagsráðgjafa og
hjúkrunarfræðingi að störfum í
Joun, litlu fjallaþorpi sem dreifir
úr sér um sjö grösugar hæðir í
suðurhluta landsins.
Lítil forvitin stúlka
Í næsta herbergi situr 23 ára,
þriggja barna móðir gegnt lækn-
inum og ræðir líðan yngsta barns-
ins, þriggja mánaða drengs. Eldri
systir hans, sem er um þriggja
ára, fylgist forvitin með í fyrstu en
missir fljótt áhugann og fer að
skoða sig um á læknastofunni.
Hún klípur í bómullarhnoðra, stíg-
ur á vigtina. Svo dæsir hún óþol-
inmóð. Hún vill fara út í sólina að
leika sér. Móðir hennar segir
henni að bíða, læknirinn eigi eftir
að athuga hvort litli bróðir sé bú-
inn að ná sér að fullu. Hann fædd-
ist á sjúkrahúsi í nágrenni þorps-
ins og nokkuð erfiðlega gekk að
koma honum í heiminn. Hann fór
úr lið en er nú á batavegi.
Dóttur sína fæddi hún í Sýrlandi
en fyrir tveimur árum ákváðu hún
og eiginmaðurinn að yfirgefa land-
ið. „Ástandið var orðið mjög
slæmt, við urðum að flýja til Líb-
anons,“ segir hún og vill ekki hafa
fleiri orð um flóttann. Nú á hún
þrjú ung börn og býr í Joun ásamt
800 öðrum flóttamönnum. Flestir
leigja þeir herbergi eða íbúðir. Þá
eru þeir einnig margir með vinnu,
m.a. á gjöfulum ólífuökrunum sem
svæðið er þekkt fyrir. Við akrana
búa þeir sumir hverjir í hrörlegum
múrsteinskofum og þiggja mun
lægri laun en líbanskir samstarfs-
menn þeirra. Því vinna þeirra er
ólögleg.
„Aðstæður þeirra í Joun eru við-
unandi,“ segir Salim Kholat, for-
maður bæjarráðsins. Hann vill
Barnungar
brúðir gjald-
miðill í neyð
 Íslenski og norski Rauði krossinn reka
fimm heilsugæslustöðvar í Líbanon
 Meðal þeirra sem sækja þjónustuna eru
allt niður í þrettán ára gamlar mæður
38 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. DESEMBER 2015
HALDA AFMÆLI
Gefðu barninu ævintýralega jólagjöf
Fallegt gjafabréf fæst í miðasölu Borgarleikhússins
eða í síma 568 8000
.
6%
sýrlenskra stúlkna
yngri en átján ára í
Líbanon eru gift.
10 ára
stúlkur eru í þeim hópi.
18%
stúlkna á aldrinum
15-17 ára eru gift en
hlutfallið er mun lægra
meðal drengja.
Heimild: Flóttamannastofnun
Við ólífuakur Þessar sýrlensku stúlkur voru að flytja í
múrsteinskofa við ólífuakur í líbönsku fjöllunum.
 SJÁ SÍÐU 40