Morgunblaðið - 12.12.2015, Blaðsíða 20

20 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. DESEMBER 2015
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Samanburður á launum lækna og
hjúkrunarfræðinga í fjórum löndum
Norðurlandanna bendir til að laun á
Íslandi séu í sumum tilfellum orðin
hærri en í Danmörku, Noregi og Sví-
þjóð. Launahækkanir í kjölfar kjara-
samninga og styrking krónu skýra
þessa þróun að mestu leyti.
Hér til hliðar má sjá þrjú stöplarit
með föstum mánaðarlaunum þessara
tveggja stétta í
löndunum fjórum.
Launin eru tvíbirt
fyrir Ísland án og
með vaktaálagi og
yfirvinnu-
greiðslum. Laun-
in eiga við ríkis-
sjúkrahús.
Heimildirnar
eru hagstofur
Danmerkur, Sví-
þjóðar og Noregs
og fjármálaráðuneytið á Íslandi.
Margt bendir þó til þess að saman-
burður á heildarlaunum gefi raun-
hæfari mynd af kjaramismun milli
landanna fjögurra.
Samantektin er Morgunblaðsins.
Hannes G. Sigurðsson, aðstoðar-
framkvæmdastjóri Samtaka atvinnu-
lífsins, fór yfir tölurnar og gerði til-
lögur um framsetningu á þeim.
Reiknað út frá tölum OECD
Stuðst er við birt gögn fyrir árið
2014 á vefjum hagstofa Danmerkur,
Noregs og Svíþjóðar. Fjármálaráðu-
neytið birtir laun starfsmanna sinna
fram til júní 2015. Launin í Dan-
mörku, Noregi og Svíþjóð eru fram-
reiknuð með spá Efnahags- og fram-
farastofnunarinnar, OECD, um
launabreytingar árin 2015 og 2016.
Framreikningur fyrir Ísland er gerð-
ur á grundvelli kjarasamninga þess-
ara stétta, þ.e. laun lækna hækka um
2,5% 1. janúar 2016 og laun
hjúkrunarfræðinga hækka um 6,5%
1. maí árið 2016, auk þess sem laun
þeirra hækka um 0,9% vegna stofn-
anasamninga. Það er mat Hannesar
að samanburðurinn sé gerður á
grundvelli eins þröngrar skilgrein-
ingar á föstum mánaðarlaunum og
unnt er. Það felur meðal annars í sér
að hvorki vaktaálag, bakvaktaálag né
yfirvinnugreiðslur eru meðtaldar.
Réttara að horfa á heildarlaun
Upplýsingar um heildarlaun liggja
ekki fyrir í Danmörku, Noregi og
Svíþjóð en gera það hins vegar á Ís-
landi. Hannes telur samanburð á
heildarlaunum þó gefa skýrari mynd
en samanburður á grunnlaunum.
Greiðslur fyrir yfirvinnu og vakta-
álag séu enda mun stærri hluti
heildarlaunagreiðslna á Íslandi en í
hinum löndunum þremur.
Hannes bendir á að háar yfir-
vinnugreiðslur á Íslandi í saman-
burði við hin löndin eigi sér kerfis-
lægar skýringar sem eigi rætur í
„ósveigjanlegum ákvæðum íslenskra
kjarasamninga“.
„Þótt íslenskt heilbrigðisstarfsfólk
kunni að vinna eitthvað lengur en á
hinum löndunum á Norðurlöndum,
sem ég hef þó hvergi séð neina töl-
fræði um, þá tel ég meginskýringuna
á háum yfirvinnugreiðslum á Íslandi
liggja í ákvæðum kjarasamninganna.
Þá er vaktaálag mun hærra á Íslandi
en annars staðar þekkist.
Þannig getur staðan verið sú að
þótt grunnlaun séu t.d. lægri á Ís-
landi en í öðru landi geti greidd mán-
aðarlaun fyrir sama fjölda vinnu-
stunda verið hærri á Íslandi,“ segir
Hannes um þennan mun.
Eins og hér er sýnt á einu grafi
hefur gengi krónu styrkst mikið
gagnvart dönsku, norsku og sænsku
krónunni síðan í desember 2012.
Gengi norsku krónunnar hefur
hrunið í kjölfar hruns í olíuverði.
Miðgengi hennar er nú 14,8 krónur
en var 23,5 krónur í lok janúar 2013.
Þá var miðgengi danskrar krónu 23,4
kr. í lok janúar 2013 en er nú 19 kr.
Loks hefur miðgengi sænskrar
krónu lækkað úr 20 kr. í 15 kr. á
sama tímabili.
Sé gengið út frá því að hlutur
vaktaálags og yfirvinnugreiðslna til
lækna og hjúkrunarfræðinga sé
hærri á Íslandi þótt vinnutími sé
sambærilegur virðist niðurstaðan
vera sú að laun þessara stétta séu
orðin hæst á Íslandi. Frekari launa-
hækkanir þessara stétta á Íslandi á
næsta ári munu styrkja þá stöðu
frekar í sessi.
Launin á Íslandi nú þau hæstu
 Laun lækna og hjúkrunarfræðinga á Íslandi hafa hækkað mikið miðað við laun sömu starfsstétta í
Danmörku, Svíþjóð og Noregi  Eftir styrkingu krónu og kjarasamninga virðast laun á Íslandi hæst
Föst mánaðarlaun hjúkrunarfræðinga að
meðaltali árin 2015 og 2016
Þús. ísl. kr. miðað við gengi 11. desember 2015
2015 2016
Danmörk Noregur Svíþjóð Ísland Ísland*
800
700
600
500
400
300
200
100
0
Heimildir: Hagstofur Danmerkur, Noregs og Svíþjóðar og
fjármálaráðuneytið. OECD varðandi launabreytingar 2015
* Ísland með vaktaálagi og yfirvinnugreiðslum
58
4
59
4
56
4
58
0
46
4
4
83 47
7
52
0 7
03 78
8
Föst mánaðarlaun lækna og hjúkrunar-
fræðinga að meðaltali árið 2015
Þús. ísl. kr. miðað við gengi 11. desember 2015
Læknar Hjúkrunarfræðingar
Danmörk Noregur Svíþjóð Ísland Ísland*
1.400
1.200
1.000
800
600
400
200
0
Heimildir: Hagstofur Danmerkur, Noregs og Svíþjóðar og
fjármálaráðuneytið. OECD varðandi launabreytingar 2015
* Ísland með vaktaálagi og yfirvinnugreiðslum
1.
0
0
5
58
4 84
4
56
4 9
0
0
46
4
87
5
47
7
1.
40
2
70
3
Föst mánaðarlaun lækna að meðaltali árin
2015 og 2016
Þús. ísl. kr. miðað við gengi 11. desember 2015
2015 2016
Danmörk Noregur Svíþjóð Ísland Ísland*
1.400
1.200
1.000
800
600
400
200
0
Heimildir: Hagstofur Danmerkur, Noregs og Svíþjóðar og
fjármálaráðuneytið. OECD varðandi launabreytingar 2015
* Ísland með vaktaálagi og yfirvinnugreiðslum
1.
0
0
5
1.
0
23
84
4
86
8
90
0
93
7
87
5
89
7 1
.4
0
2
1.
43
7
Miðgengi danskrar, norskrar og sænskrar kr.
24 kr.
23 kr.
22 kr.
21 kr.
20 kr.
19 kr.
18 kr.
17 kr.
16 kr.
15 kr.
14 kr.
Heimild: Seðlabanki Íslands
|11.12. 2012 11.12. 2015|
Dönsk króna
Norsk króna
Sænsk króna
Hannes G.
Sigurðsson
Fjallað var um launaþróun hjá 21 BHM-félagi í Morgunblaðinu í fyrradag.
Tímabilið var frá 1. janúar 2013 til 30. júní 2015. Þar var haft eftir heim-
ildarmanni að gerðardómur hefði komið til framkvæmda hjá BHM-
félögum frá og með 1. mars. Ónákvæmni gætti í þessari framsetningu.
Gerðardómur úrskurðaði um laun 18 BHM-aðildarfélaga í sumar, en
fjögur til viðbótar, þ.e. Kjarafélag viðskipta- og hagfræðinga, Félag há-
skólakennara á Akureyri, Félag háskólakennara og Félag prófessora við
ríkisháskóla, sömdu hins vegar sjálf í nóvember sl. Þeir samningar voru
afturvirkir frá 1. mars líkt og hjá BHM-félögunum 18, en voru ekki teknir
með í samanburðartöfluna sem birt var í Morgunblaðinu. Þetta skekkir
samanburðinn innbyrðis. Að teknu tilliti til þessara hækkana hafa laun
félagsmanna hjá 21 BHM-félagi sem fjallað var um hækkað meira á fyrri
hluta þessa árs en ályktað var. Fram kom í úttekt blaðsins að heildarlaun
hjá þessu 21 félagi hefðu hækkað um að meðaltali 8,5% á fyrri hluta árs-
ins. Það var því vanmat. Samtals eiga 28 stéttarfélög nú aðild að BHM.
Hækkun BHM-félaga vanmetin
MEÐALHÆKKUN AÐILDARFÉLAGA Í ÁR ER UMFRAM 8,5%
FA
R
V
I.I
S
//
1
2
1
5
Fást í öllum bókaverslunum og á salka.is
FYRIR KRAKKA Á ÖLLUM ALDRI
Á lista yfir
mest seldu
matreiðslu-
bækurnar
Jólasöfnun
Mæðrastyrksnefndar Reykjavíkur er hafin
Það hefur sýnt sig að á erfiðum tímum stendur
íslenska þjóðin saman og sýnir stuðning,
hver og einn eftir bestu getu.
Hægt er að leggja framlög inn á reikning
nr. 0101-26-35021, kt. 470269-1119
Einnig er opið fyrir síma á skrifstofutíma
s. 551 4349, netfang: maedur@simnet.is