Morgunblaðið - 12.12.2015, Blaðsíða 59

59
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. DESEMBER 2015
Skin og skuggi Þungt hugsi og vel klæddur herramaður á gangi í skammdeginu við Ráðhúsið í Reykjavík.
Styrmir Kári
ISAVIA kynnti ný-
verið svokallað Mast-
erplan, þróunaráætlun
Keflavíkurflugvallar til
ársins 2040. Þar er þess
getið að farþegafjöldi
hafi aukist um meira en
65% á tímabilinu 2012-
2015 en ör fjölgun
ferðamanna hefur vart
farið fram hjá neinum.
Til að tryggja lang-
tímahagvöxt hérlendis
er nauðsynlegt að hlúa vel að ferða-
þjónustunni en hlutur hennar í út-
flutningi á síðasta ári nam um 28% á
meðan hlutur sjávarútvegsins var um
23%. Það er því ljóst að miklir hags-
munir eru í húfi fyrir þjóðina þegar
kemur að ferðaþjónustu, enda á hún
stóran þátt í hagvexti undanfarinna
ára.
Forsvarsmenn ISAVIA deila
áhyggjum með forsvarsmönnum
WOW Air en hugsanlega þarf félagið
að flytja hluta starfsemi sinnar úr
landi þar sem stækkunaráform
ISAVIA vegna Flugstöðvar Leifs Ei-
ríkssonar halda hvorki í við áætlanir
flugfélagsins né spár ISAVIA um
farþegafjölda. Sama staða er líklega
uppi á teningnum hjá hinum nítján
flugfélögunum sem fljúga um Kefla-
víkurflugvöll en fyrir liggur að um 29
félög fljúgi til Íslands næsta sumar.
Hvað er til ráða?
Um 80% flugvalla í Evrópu eru
einkareknir að því er fram kemur í
skýrslu ACI, Alþjóða-
samtaka flugvalla, um
eignarhald flugvalla í
Evrópu. Þar að auki
ferðast næstum helm-
ingur evrópskra flug-
farþega um flugvelli
sem eru að öllu leyti eða
að hluta einkareknir.
Má þar nefna flugvelli
sem eru Íslendingum
vel kunnir: Charles de
Gaulle (París), Kastrup
(Kaupmannahöfn) og
flugvöllinn í Zürich.
Þátttaka einkaaðila í
rekstri flugvalla fór ört vaxandi á síð-
ari hluta tuttugustu aldar. Bresk
stjórnvöld einkavæddu British Air-
port Authority (BAA) árið 1986 í
Bretlandi og fylgdu margar Evr-
ópuþjóðir í kjölfarið. Í ritrýndri grein
eftir dr. Anne Graham, prófessor við
Háskólann í Westminster, The
objectives and outcomes of airport
privatisation, er þess getið að tvennt
hafi einkum ýtt undir og styrkt rökin
fyrir einkavæðingu flugvalla í heim-
inum.
Annars vegar krafan um að flug-
vellir bregðist hratt við óvæntum að-
stæðum. Þrátt fyrir óvissu um fjölg-
un flugfarþega er gerð krafa um að
flugvellir hafi getu til að takast á við
skyndilega fjölgun farþega. Flestir
flugvellir í eigu hins opinbera eiga í
erfiðleikum með að halda í við þá
aukningu.
Hins vegar er það sú staðreynd að
einkarekin flugvallastarfsemi standi
fyllilega undir sér í krefjandi heimi
frjáls og samkeppnishæfs flug-
rekstrar. Dæmin hafi þannig veikt
rökin fyrir áframhaldandi stuðningi
stjórnvalda til slíks rekstrar.
Ríkisábyrgðin óþörf
Séu rökin að ofan mátuð við ís-
lenskar aðstæður gefur það fullt til-
efni til að íhuga aðkomu einkaaðila að
rekstri Flugstöðvar Leifs Eiríks-
sonar. Áætlaður heildarkostnaður
við fyrsta áfanga í fyrrnefndu Mast-
erplani nemur á bilinu 70 til 90 millj-
örðum króna en óvissa ríki um bæði
fjölda framkvæmdafasa og heild-
arkostnað. Að sögn markaðsstjóra
ISAVIA gætu áfangarnir orðið „tveir
eða þrír“ og hafa dæmin margoft
sýnt að kostnaðaráætlanir standast
sjaldnast vegna ófyrirséðra þátta,
síst hjá hinu opinbera.
Möguleiki er á því að kostnaður við
Masterplanið hlaupi fram úr áætlun
enda gætu aðstæður breyst skyndi-
lega. Allar fjárfestingar eru áhættu-
fjárfestingar og er þessi engin und-
antekning. Ljóst er að ISAVIA gæti
ekki flýtt framkvæmdinni án aðkomu
ríksins og jafnvel þótt áform ISAVIA
geri ekki ráð fyrir að eigandinn komi
að fjármögnun framkvæmdarinnar
sjálfrar, er ljóst að framkvæmdin er
ávallt á ábyrgð eigandans, þ.e.a.s.
ríkisins. Áhætta af kostnaðarauka
fyrir ríkissjóð er með öllu óþörf enda
sýnir þróun flugvallarrekstrar í Evr-
ópu að góður möguleiki sé á því að
reka Flugstöð Leifs Eiríkssonar án
aðkomu ríkisins.
Fyrirliggjandi áætlun
fyrsta skrefið
„Í hreinskilni sagt, er mér sama
hver á flugvellina. Kostnaðurinn og
þjónustustigið er það sem skiptir
máli,“ ritaði Giovanni Bisignani, fyrr-
verandi framkvæmdastjóri IATA,
Alþjóðasamtaka flugfélaga, í inn-
gangi skýrslu IATA um einkavæð-
ingu flugvalla.
Í skýrslunni er fjallað um árangur
af einkavæðingu tólf flugvalla í Evr-
ópu, Asíu og Rómönsku-Ameríku, en
einnig er dreginn lærdómur af þeim.
Samkvæmt skýrslunni er fyrsta
skrefið að „vel heppnaðri einkavæð-
ingu flugvalla að fá helstu hags-
munaaðila að borðinu frá upphafi við
mótun þróunaráætlana, fjárhags-
áætlana og efnahagslegra skilyrða,
eftir það séu hagsmunaaðilar gerðir
að virkum þátttakendum í fyr-
irframákveðnu og gegnsæu ákvarð-
anaferli“. Víðtækt samráð ISAVIA
við hagsmunaaðila í aðdraganda áð-
urnefndrar þróunaráætlunar getur
vel nýst sem fyrsta skref í aðkomu
einkaaðila að rekstri Flugstöðvar
Leifs Eiríkssonar.
Ný og nauðsynleg upp-
spretta fjárfestinga
Morgunljóst er að mikil þörf er á
uppbyggingu á Flugstöð Leifs Ei-
ríkssonar. Sé litið til Evrópu sýnir
reynslan að aðkoma einkaaðila ýtir
undir fjölgun afleiddra starfa í formi
þjónustu í og við flugvelli. Í þróun-
aráætlun ISAVIA er áætlað að um
60.000 störf skapist fram til 2040.
Einkavæðing flugvallarrekstrarins
myndi hraðar fjölgun starfa á
Reykjanesi. Að auki hyrfi öll rík-
isábyrgð á þessari gríðarlegu fjár-
festingu og hægt yrði að nýta fjár-
muni sem fást fyrir söluna til
niðurgreiðslu skulda ríkissjóðs svo
eitthvað sé nefnt.
Í umsögn Samtaka iðnaðarins (SI)
við fjögurra ára samgönguáætlun
fyrir árin 2015 til 2018 er einkavæð-
ing flugstöðvarinnar höfð undir liðn-
um „Helstu áherslur,“ en Við-
skiptaráð hefur jafnframt talað fyrir
aðkomu einkaaðila að rekstri Flug-
stöðvar Leifs Eiríkssonar.
Með aðkomu einkaaðila að rekstri
flugstöðvarinnar skapast ný og nauð-
synleg uppspretta innlendra og er-
lendra aðila til fjárfestinga á Íslandi.
Raunar væri flugstöðin mjög fýsi-
legur fjárfestingarkostur fyrir ís-
lenska lífeyrissjóði annars vegar og
erlendra fagfjárfesta hins vegar sem
hafa þekkingu á rekstri flugstöðva
víðsvegar í Evrópu.
Í ljósi alls þess sem að framan er
rakið, hyggst ég leggja fram skrif-
lega fyrirspurn til fjármálaráðherra,
Bjarna Benedikssonar, um mögu-
legar úrbætur á rekstrarumhverfi
Flugstöðvar Leifs Eiríkssonar svo
hraða megi uppbyggingu flugvall-
arins og hlúa að langtímahagvexti
ferðaþjónustunnar.
Eftir Vilhjálm
Árnason » Sé litið til Evrópu
sýnir reynslan að að-
koma einkaaðila ýtir
undir fjölgun afleiddra
starfa í formi þjónustu í
og við flugvelli.
Vilhjálmur
Árnason
Höfundur er alþingismaður.
Reynslan lofar aðkomu einkaaðila
að rekstri flugstöðva
Kjör almennings og
afkoma eru umræðuefni
sem hafa verið til um-
fjöllunar undanfarið eins
og oft áður. Í því sam-
bandi eru tvö atriði sem
ég vil orða hér. Hið
fyrra er að allir verða
að njóta grunn-
framfærslu, án hennar
er brotið á mannrétt-
indum fólks. Hið síðara
er að taka verður tillit til menntunar
fólks og þess sem starfið gefur sam-
félaginu, þegar launakjör eru ákvörð-
uð.
Meðan fólk sveltur í okkar sam-
félagi og er á götunni þurfum við að
laga þau kerfi sem eiga að tryggja
öllum mannsæmandi líf.
Í kjölfar kjarasamninga sem gerðir
hafa verið, úrskurða Gerðardóms og
Kjararáðs, eru tveir samfélagshópar
efst í mínum huga, aldraðir og ör-
yrkjar. Það er óásættanlegt að þau,
sem hafa byggt upp það samfélag
sem við búum í og þau sem ekki eiga
þess kost að afla tekna vegna heilsu-
brests eða fötlunar, þurfi að hafa
áhyggjur af lífsafkomu sinni. Við
verðum sem samfélag að standa okk-
ur betur í því að tryggja öllum þegn-
um þessa lands mannsæmandi lífs-
kjör. Ríki og sveitarfélög verða að
axla sína ábyrgð í þeim efnum og
mega ekki varpa
ábyrgðinni á hjálp-
arsamtök.
Ef óréttlæti ríkir í
samfélaginu þá ríkir
ekki friður, þá er ófrið-
ur.
Jólin framundan boða
frið. Frið á jörðu, frið í
samfélag okkar, frið í líf
okkar hvers og eins.
Friður og réttlæti eru
systkin, til að friður ríki
þá þarf réttlætið að ná
fram að ganga.
Bænarorð Aðalsteins
Ásbergs Sigurðssonar í Sálmum
2013 tala til mín í þessu sambandi:
Allt sem Guð hefur gefið mér,
gróður jarðar, sólarsýn,
heiðan og víðan himininn,
af hjarta ég þakka og bið:
Lifandi Guð, lifandi Guð, láttu mig
finna þig.
Allt sem Guð hefur að mér rétt
á sinn tíma, ræður för.
Stríðandi öflin steðja að
og stundum ég efast og bið:
Lifandi Guð, lifandi Guð, láttu mig
finna þig.
Allt sem Guð hefur á mig lagt
er mér ljúft að glíma við,
taka í sátt og tefla djarft
og treysta um leið og ég bið:
Lifandi Guð, lifandi Guð, láttu mig
finna þig.
Hver manneskja er dýrmæt sköp-
un Guðs, engin manneskja er annarri
æðri þótt hlutverk okkar séu ólík í
samfélaginu.
Hugum að þessu, ekki bara núna á
aðventu heldur alla daga ársins og
sameinumst í því að gera betur.
Eftir Agnesi M.
Sigurðardóttur
»Meðan fólk sveltur í
okkar samfélagi og er
á götunni þurfum við að
laga þau kerfi sem eiga að
tryggja öllum mannsæm-
andi líf.
Agnes M.
Sigurðardóttir
Höfundur er biskup Íslands.
Kjörin í landinu
og friðarboð-
skapurinn