Morgunblaðið - 16.02.2016, Qupperneq 9

FRÉTTIR 9Innlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. FEBRÚAR 2016
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Á þessum árstíma ætti ósonlagið að
vera hvað þykkast og telst ástandið
sem var yfir landinu um helgina því
vera óvenjulegt. Hola í ósonlaginu
fór yfir landið á 2-3 dögum og áætl-
ar Árni Sigurðsson, veðurfræðingur
á Veðurstofu Ís-
lands, að miðað
við venjulegt
ástand hafi þynn-
ingin numið um
40% um helgina.
Þykkt óson-
lagsins er óreglu-
leg og þegar
ósonlagið þynn-
ist, eða holur
fara yfir landið,
hleypir ósonlagið
meiru af útfjólubláu ljósi í gegnum
sig og það getur haft skaðleg áhrif.
Ósonlagið er að finna í heiðhvolfi
lofthjúpsins, einkum í 10 til 30 km
hæð, en óson er að finna í öllum
lofthjúpnum, allt frá yfirborði jarð-
ar.
Ósonmælingar hófust í Reykjavík
í júní 1952 með Dobson litrófsmæli.
Ósongat/-hola (Ozone hole) er skil-
greint sem slíkt ef það fer niður
fyrir 220 Dobson-einingar (DU), en
venjulega er ósonið 250-260 DU um
miðbik jarðar. Um helgina var
ósonið mælt í kringum 230-240 DU,
að sögn Árna.
Raki þéttist með kólnun
Hann segir að þegar kólni mikið í
heiðhvolfinu geti raki þést og
myndað þar breiður þunnra glit-
skýja og þegar klór-efnasambönd,
sem hafi verið sleppt út í loftið,
komast í samband við ískristallana
sem skýin eru mynduð úr, geti með
hjálp sólarljóss farið af stað efna-
hvörf þar sem klór binst súrefni og
óson eyðist af þeim sökum.
Undanfarið hafi verið kuldapollur
í heiðhvolfinu yfir hafinu í kringum
Ísland. Á þessum árstíma sé þessi
kuldapollur venjulega yfir Íshafinu í
kringum Norðurpólinn, en hann
geti þvælst um og farið yfir Síberíu,
Kanada og jafnvel Skandinavíu, en
nú hafi hann verið tíður gestur yfir
Norður-Atlantshafi.
Aðspurður segir Árni að sérfræð-
ingar hafi nokkrar áhyggjur af
framhaldinu. Hringstraumur sé í
heiðhvolfinu sem blæs rangsælis yf-
ir Norðurpólnum, þó hann sé veik-
ari en sá sem er yfir Suðurskauts-
landinu. Innan við og í þessum
hringstraumi hafi þessi hola mynd-
ast í köldum loftpolli og hún geti
verið á þvælingi.
Ósoneyðingin helst í hendur við
kuldann og lengd sólskins á skýin,
en óljóst er með framhaldið, sem
ræðst af styrk hringstraumsins
þegar sól smám saman hækkar á
lofti. Þegar dagarnir lengjast getur
ósoneyðingin orðið meiri og einnig
getur þynningarsvæðið þvælst um
og jafnvel yfir þéttbýl svæði. E.t.v.
getur aukin tíðni ósonlítilla daga
síðla vetrar leitt til hærri tíðni húð-
krabbameins á norðlægum slóðum.
Hola í ósonlaginu þegar
það ætti að vera þykkast
 Kuldapollur í heiðhvolfinu  Þynningin um 40% um helgina
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Vetrarsól Ósonlagið var óvenju þunnt yfir landinu um helgina.
Árni
Sigurðsson
„Börnin eru kröfuharðir áhorfendur
og þakklátir. Í líflegri leiksýningu má
segja að þau taki virkan þátt, því þau
láta óspart í sér
heyra og við-
brögðin eru
sterk,“ segir Guð-
rún Jónsdóttir,
leikkona á Húsa-
vík.
Síðastliðið
sunnudagskvöld
frumsýndi Leik-
félag Húsavíkur
hið fræga verk
Dýrin í Hálsa-
skógi eftir Thorbjörn Egner. Í ára-
tugi hefur stykki þetta verið sýnt
mjög reglulega í íslenskum leikhús-
um. Flestir krakkar, og það nokkrar
kynslóðir, hafa séð verkið sem stend-
ur alltaf fyrir sínu. Sagan er líka góð
og sígild, iðandi líf með smávegis kryt
milli dýra sem eigi að síður þrá að lifa
í sátt og samlyndi.
Húsvíkingar hófu æfingar á Dýr-
unum í Hálsaskógi í nóvember. Í des-
ember var gert hlé en svo var þráð-
urinn tekinn upp strax eftir nýár.
Rösklega 30 manns koma að uppsetn-
ingunni, leikarar og baktjaldafólk í
því sem næst jafnstórum hópum.
„Þátttaka í leiklistarstarfinu er
gefandi ævintýri,“ segir Guðrún sem í
uppfærslu þessari fer með hlutverk
konu veiðimannsins. „Dýrin í Hálsa-
skógi eru á margan hátt einstakt
verk, sem í tímans rás hefur verið
uppfært á marga vísu.“
Nýliðar og reynslufólk á sviði
Leiklistarlíf á Húsavík byggist á
sterkri hefð og því var valinn maður í
hverju rúmi þegar æfingar, í leik-
stjórn Jennýjar Láru Arnórsdóttur,
hófust. Leikarahópurinn er blanda af
nýliðum sem reynslufólki, en í aðal-
hutverkum er Lilli klifurmús leikinn
af Ófeigi Óskar Stefánssyni og Jón
Ásþór Sigurðsson er Mikki refur. Að-
setur Leikfélags Húsavíkur er í Sam-
komuhusinu þar í bæ. Þar er sýning í
kvöld og svo fleiri á næstu vikum.
sbs@mbl.is
Morgunblaðið/Hafþór Hreiðarsson
Leikrit Dýrin í Hálsaskógi eftir hinn norska Thorbjörn Egner er sígilt verk
sem notið hefur vinsælda íslenskra barna sem fullorðinna í marga áratugi.
Hálsaskógur er
núna á Húsavík
 Mikki, Lilli og kona veiðimannsins
Guðrún
Jónsdóttir
Bæjarlind 6, sími 554 7030
Við erum á facebook
Sætir jakkar
kr. 10.900
Str. S-XXL
Litir: koníaksbrúnt
og ljósbleikt
VANDAÐIR ÍTALSKIR GÖNGU-
OG ÚTIVISTARSKÓR FYRIR
ALLA FJÖLSKYLDUNA
LeFlorians High
Vatnsheldur
Vatnstunga
Innsóli: Ortholite
Sóli: Vibram
425gr (í stærð 42)
Stærðir: 36-45Verð 24.995
SMÁRALIND • 2 HÆÐ
Þyngd:
eyjar.net
Í frétt sem birtist í gær um vænt-
anlega heimsókn skipstjóra til inn-
anríkisráðherra vegna Landeyja-
hafnar var farið rangt með vefslóð
þar sem grein Sveins Rúnars Val-
geirssonar birtist. Rétt vefslóð er
eyjar.net. Hlutaðeigandi eru beðnir
velvirðingar á mistökunum.
Árétting
Vegna mistaka í lestri varð lokasetn-
ing pistils Hjartar J. Guðmunds-
sonar í Morgunblaðinu föstudaginn
12. febrúar með öðrum hætti en til
stóð en setningin átti að hljóða svo:
„Flest bendir að sama skapi til þess
að fyrst og fremst hafi verið um að
ræða áhugamál til þess að gera fá-
menns hóps sem upplifað hafi
bankahrunið haustið 2008 sem tæki-
færi til þess að stuðla að pólitískum
framgangi þess.“
LEIÐRÉTT
Anita Elefsen sagnfræðingur hefur verið ráðin safn-
stjóri Síldarminjasafnsins á Siglufirði. Hún tekur við
þann 1. apríl næstkomandi. Þá lætur Örlygur Kristfinns-
son af starfi, en hann hefur stýrt safninu og starfsemi
þess í tuttugu ár.
Það var á fundi stjórnar Síldarminjasafnsins í síðustu
viku sem samþykkt var að Anita Elefsen, sem er fædd
árið 1987, tæki við keflinu af Örlygi. Síðustu fimm ár
hefur hún verið rekstrarstjóri safnsins.
Að því er fram kemur á heimasíðu Síldarminjasafns-
ins hyggst Örlygur Kristinnsson ekki yfirgefa safnið al-
farið heldur verða þar í litlu hlutastarfi við eitt og annað sem til fellur.
Aníta nýr safnstjóri Síldarminjasafnsins
Aníta Elefsen
mbl.is
alltaf - allstaðar
Á vef Veðurstofunnar segir að heildarmagn ósons í lofthjúpnum á norð-
lægum breiddargráðum sé mjög breytilegt eftir árstíma. Því valdi einkum
mismikið aðstreymi ósons í háloftunum frá svæðunum kringum miðbaug
þar sem myndun þess á sér að mestu leyti stað.
Mest er ósonmagnið síðla vetrar, nánar tiltekið eftir miðjan mars, en
minnkar síðan jafnt og þétt er líður fram á vor og sumar og allt fram í
október-nóvember og hefur þá minnkað um 25-30%. Síðan tekur það að
aukast lítillega uns verulegur vöxtur kemur í það í febrúar og áfram fram
yfir miðjan mars.
Frávik frá meðaltali, jákvæð eða neikvæð, eru að jafnaði mest á tíma-
bilinu frá febrúar og fram í apríl þar sem þá er aðstreymi ósons frá mið-
baug mest og breytileiki þess mikill frá degi til dags vegna lægðagangs
og umhleypingasams veðurfars. Þegar veður kyrrist á sumrin eyðist óson
vegna efnasambanda sem berast frá yfirborði hafsins upp í andrúms-
loftið.
Magn ósons breytilegt
MEST FRÁVIK AÐ JAFNAÐI FRÁ FEBRÚAR OG FRAM Í APRÍL