Náttúrufræðingurinn - 2013, Blaðsíða 51

159
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
Náttúrufræðingurinn 83 (3–4), bls. 159–166, 2013
Sverrir Thorstensen og Ævar Petersen
Ritrýnd grein
Varp stormmáfa hefur verið vaktað í Eyjafirði frá árinu 1980. Frá og með
1990 hafa talningar farið fram á fimm ára fresti. Niðurstöður talninganna
frá árinu 1980 til ársins 2000 voru birtar í Náttúrufræðingnum árið 2004.
Hér er gerð grein fyrir talningum árin 2005 og 2010. Vorið 2005 voru
462 stormmáfspör á vöktunarsvæðinu og hafði þeim fækkað um 26 pör
frá 2000. Vorið 2010 fundust 660 pör á svæðinu. Á árunum 1980 til 2010
hefur stormmáfum í Eyjafirði fjölgað úr 111 varppörum í 660 pör, eða
um 6,1% á ári.
Aðferðir
Vorið 2005 voru varpör og varp-
staðir í Eyjafirði taldir á tímabilinu
25. maí til 1. júní en vorið 2010 frá 18.
maí til 6. júní. Á þessum árstíma eru
flestir stormmáfar orpnir og auð-
veldast að telja þá við hreiður. Varp-
staðir eru skilgreindir út frá land-
fræðilegum þáttum (áreyri, árbakki,
hólmi o.s.frv.) en á hverjum stað
getur verið frá einu pari og upp í
nokkra tugi para.
Við talningarnar var tvenns
konar aðferðum beitt; (1) talningum
á fuglum og (2) hreiðurtalningum.
Langflestir varpstaðir stormmáfa
í Eyjafirði eru sýnilegir frá vegum
og auðvelt er að telja fuglana með
sjónauka eða fjarsjá frá vegi eða
af útsýnisstöðum í nánd við vegi.
Algengast er að sjá fugl á hreiðri
og makann skammt frá á verði.
Stundum sést aðeins álegufuglinn
en einnig kemur fyrir að par standi
saman án þess að hreiðrið sjáist.
Við Akureyrarflugvöll og í ós-
hólmum Eyjafjarðarár var leitað
skipulega að hreiðrum og fjöldi
þeirra borinn saman við fjölda fugla.
Þessar ólíku aðferðir gáfu svipaða
niðurstöðu.
Vöktunarsvæði
Vestan fjarðar nær vöktunar-
svæðið frá Ólafsfirði í norðri suður
fyrir Hólsgerði, syðsta bæ í Eyja-
fjarðarsveit þar sem er heilsárs-
búseta. Austanvert við Eyjafjörð
eru norðurmörkin rétt utan við
Grenivík. Stærð vöktunarsvæðisins
er 556 km2 (2. mynd) eða um 0,5%
1. mynd. Stormmáfsungar í hreiðri í Krossanesborgum við Akureyri. – Common Gull
chicks in nest at Krossnesborgir, on the outskirts of Akureyri town. Ljósm./Photo: Sverrir
Thorstensen, 05.07.2007.
Enn fjölgar
stormmáfum í Eyjafirði
Inngangur
Varp stormmáfa Larus canus í Eyja-
firði hefur verið vaktað frá árinu
1980 en þá fór fyrsta heildartalningin
fram. Frá og með 1990 hefur varpið
verið metið á fimm ára fresti.
Fjallað var um niðurstöður
talninga 1980, 1990, 1995 og 2000 í
3.–4. hefti 72. árgangs Náttúrufræð-
ingsins árið 2004.1 Þar var talningar-
aðferðum og varpútbreiðslu í Eyja-
firði lýst og landnámi tegundarinnar
á Íslandi gerð ítarleg skil. Ennfremur
var rætt almennt um stormmáfa á
Íslandi, útbreiðslu og stærð þess
hluta íslenska stofnsins sem verpur
á vöktunarsvæðinu í Eyjafirði. Í
þessari grein eru birtar niðurstöður
talninga 2005 og 2010.