Dagblaðið Vísir - DV - 28.08.2015, Qupperneq 8

8 Fréttir Helgarblað 28.–31. ágúst 2015
Heilbrigðisstéttir fá
minna út úr landflótta
n Gengi krónunnar styrkist n Ráðherra hafnar því að ríkið hafi samið af sér
É
g tel að ríkið hafi alls ekki
samið af sér en að þróunin
þessa mánuði hafi sýnt það
að samkeppnisstaða Íslands
hafi styrkst,“ segir Kristján Þór
Júlíus son heilbrigðisráðherra um þá
staðreynd að kjör lækna og hjúkr­
unarfræðinga hafa batnað umtals­
vert samanborið við laun starfs­
systkina þeirra í Noregi og Svíþjóð,
í íslenskum krónum talið, með 14 til
17% styrkingu krónunnar gagnvart
sænsku og norsku gjaldmiðlunum
á síðustu 18 mánuðum og tugpró­
senta hækkunum á dagvinnulaun­
um stéttanna.
Læknar snúa aftur heim
Mikið hefur verið fjallað um laun og
launakjör stéttanna tveggja á undan­
förnum mánuðum en læknar sam­
þykktu kjarasamning við ríkið í janú­
ar síðastliðnum, eftir langa og erfiða
kjaradeilu, og gerðardómur kvað
upp úrskurð um kjör hjúkrunar­
fræðinga um miðjan ágúst. Læknar
sömdu um allt að 30% hækkun dag­
vinnulauna á næstu þremur árum
og samkvæmt úrskurði gerðar­
dóms hækka grunnlaun hjúkrunar­
fræðinga að meðaltali um 25% til
ársins 2019. Í deilunum báðum fór
mikið fyrir umræðu um kjör stétt­
anna miðað við það sem þekkist í ná­
grannalöndunum og voru Noregur
og Svíþjóð ítrekað nefnd í tengslum
við mögulegan landflótta. Talsmenn
þeirra vöruðu þá við áhrifum þess ef
læknar og hjúkrunarfræðingar færu
að flytja úr landi í stórum stíl.
„Við fáum fréttir af þróun efna­
hagsmála á Norðurlöndunum og
höfum tekið eftir þeim breytingum
sem eru að verða í Noregi þar sem
bæði gjaldmiðillinn er að rýrna að
verðgildi og atvinnuástand ekki með
sama hætti og hefur verið undan­
farin ár. Þetta er að sjálfsögðu ekki
fagnaðarefni fyrir einn eða neinn en
ég þekki ekki áhrifin á fólksstrauma
til og frá Íslandi. Við höfum hins
vegar séð það í fjölmiðlum að lækn­
um á Íslandi er að fjölga aftur,“ segir
Kristján og heldur áfram:
„Við höfum engar nákvæmar
skrár um þetta en auðvitað fögnum
við því ef fólk snýr aftur heim. Það er
alveg ljóst að kjarasamningar hafa
styrkt samkeppnisstöðu Íslands,
gagnvart þessu afli, og svo að sjálf­
sögðu spilar gengið eitthvað inn í
þetta. Ég hef vissulega heyrt og tekið
þátt í umræðum í þá veru að geng­
isþróunin dragi úr ásókn til þessara
landa.“
Sveiflur milli landa
Alþýðusamband Íslands (ASÍ)
birti í janúar síðastliðnum sam­
antekt um dagvinnulaun á Íslandi
árið 2013 og bar þau saman við
kjör í Svíþjóð, Danmörku, Noregi
og Finnlandi. Fullyrti ASÍ þá að
læknar hér á landi væru með 15%
hærri heildartekjur að meðaltali,
þegar leiðrétt væri fyrir verðlagi,
en kollegar þeirra á hinum Norður­
löndunum. Landflótta lækna­
stéttarinnar mætti því frekar rekja
til vinnuaðstöðu og hættunnar á
því að þekking hennar úreltist við
það að nota gömul lækningatæki
og eldri tegundir af lyfjum við lyf­
lækningar. Viðskiptablaðið fjallaði
nokkrum vikum síðar um gagn­
rýni Guðmundar Karls Snæbjörns­
sonar læknis á niðurstöður ASÍ.
Guðmundur fullyrti að ASÍ hefði
borið heildarlaun íslenskra lækna
saman við dagvinnulaun í hinum
löndunum. Sannleikurinn væri
sá að heildarlaun íslenskra lækna
væru sambærileg við dagvinnu­
laun þeirra sænsku.
„Sagan sýnir okkur að í gegn­
um tíðina hafa sveiflur á milli
annarra Norðurlandaþjóða og Ís­
lands gengið með þessum hætti og
undanfarin ár, í þessu tilfelli Noreg­
ur, verið í mun sterkari stöðu en Ís­
land og við höfum þá sem betur fer
á ýmsum sviðum getað leitað inn á
þann markað. Svo þegar lifnar yfir
og lýsist hjá okkur þá styrkist okkar
staða,“ segir Kristján. n
Alls 255 sögðu upp
Ólafur G. Skúlason, formaður Félags
íslenskra hjúkrunarfræðinga (FÍH), segir
að 10% þeirra 255 hjúkrunarfræðinga
sem sögðu upp í sumar hafi nú dregið
uppsagnir sínar til baka. Einhverjir fé­
lagsmanna hafi þó sóst eftir og fengið
fastráðningar erlendis.
„Stærsti hópurinn er að horfa á þetta
sem stuttar vinnuferðir en það hafa
mjög margir hjúkrunarfræðingar undan­
farið ákveðið að flytja búferlum. Þrátt
fyrir þróun gengisins eru þeir samt að fá
15 krónur fyrir eina norska, og þrátt fyrir
að það hafi farið upp í 24 krónur á sínum
tíma, þá hefur aðsókn í störf úti ekkert
minnkað. Þú færð einfaldlega hærri
laun fyrir minni vinnu,“ segir Ólafur.
„Þeir hjúkrunarfræðingar sem sögðu
upp hafa allan september til að hugsa
sinn gang og fólk er að skoða þetta
út frá öllum hliðum. Auðvitað veltir
fólk þessu fyrir sér því þetta er stór
ákvörðun en ég hef ekki heyrt að fólk sé
að hætta við út af genginu,“ segir Ólafur
og svarar aðspurður að félagsmenn
FÍH séu almennt sáttir við niðurstöðu
gerðardóms.
„En svo er svo margt annað sem spilar
inn í eins og vinnuumhverfi og aðstæður
og slíkt.“
Óvíst með áhrif
„Ég átta mig ekki alveg á þessum
breytingum á gengi krónunnar enda geta
þær gengið til baka. En með kjarasamn­
ingana upplifi ég það klárlega sem jákvæð
áhrif,“ segir Þorbjörn Jónsson, formaður
Læknafélags Íslands, spurður hvort styrk­
ing krónunnar hafi að hans mati dregið úr
landflótta lækna til Svíþjóðar og Noregs.
„Það er svo stuttur tími síðan læknar
gerðu kjarasamninginn og ég tel því of
stutt liðið til að hægt sé að leggja mat
á langtímaáhrifin. Hann hefur haft góð
áhrif á að læknar séu jákvæðir fyrir því
að starfa hérna en til þess að menn flytji
til landsins þá er það hæg þróun vegna
þess að það er nú flókið mál að flytja
fjölskyldur á milli landa. Svo eru auðvitað
langflestir læknar sem að búa í Svíþjóð og
miklu fleiri en í Noregi. En svo eru nokkrir
læknar sem tóku sig upp og fluttu til
Bandaríkjanna.“
Finna fyrir þróun gengisins
Rósa Þorsteinsdóttir, framkvæmdastjóri
Sólstaða, fyrirtækis sem hefur milli­
göngu um að ráða hjúkrunarfræðinga í
tímabundin störf í Noregi, segir að alls
hafi 54 íslenskir hjúkrunarfræðingar farið
í samtals 77 ferðir til Noregs það sem af
er þessu ári. Ferðirnar hafi verið 62 talsins
í fyrra.
„Hér er næg vinna en fólk tekur auð­
vitað eftir því að það kemur aðeins minna
út úr þessum ferðum út af gjaldmiðlinum.
Gengi norsku krónunnar er í því lægsta
sem að ég hef séð síðan ég byrjaði í þessu
og hún er að verða lík sænsku krónunni. Ég
veit að sænskir hjúkrunarfræðingar hafa
dregið úr ferðum sínum hingað því Svíarnir
eru búnir að gera mikið til að fá þá heim
aftur,“ segir Rósa.
„Þeir sem ég hef verið að hjálpa eru allir
að fara í stuttan tíma, í fríunum sínum, og
eru í vinnu á Landspítalanum. Uppsagnir
hjúkrunarfræðinga frá því í sumar hafa
ekki enn tekið gildi og fólk er svona að
skoða í kringum sig.“
Verðhjöðnun og olíukrísa
Í janúarbyrjun 2014 var gengi norsku krón­
unnar 18,8 íslenskar en 15,6 nú í ágústlok
2015. Íslenska krónan hefur því styrkst um
17,4% gagnvart þeirri norsku á tímabilinu
og um 14,2% miðað við sænsku krónuna
sem er nú 2,5 íslenskum krónum ódýrari.
Magnús Stefánsson, sérfræðingur hjá
Hagfræðideild Landsbankans, segir
ýmsar ástæður fyrir styrkingu íslensku
krónunnar gagnvart þeim norsku og
sænsku.
„Sænski seðlabankinn er að glíma við
verðhjöðnun, meðal annars með því að
fara með stýrivexti niður fyrir núll. Lágir
stýrivextir, sérstaklega ef þeir eru orðnir
neikvæðir, hafa almennt áhrif til veikingar
viðkomandi gjaldmiðils. Norska krónan
hefur hins vegar veikst samfara veikingu
gjaldmiðla annarra olíuútflutningsríkja
með lækkandi heimsmarkaðsverði á olíu,“
segir Magnús.
Haraldur Guðmundsson
haraldur@dv.is
„Það er alveg ljóst
að kjarasamningar
hafa styrkt samkeppnis-
stöðu Íslands.
Heilbrigðisráðherra
Kristján Þór Júlíusson
fagnar því að Ísland sé
nú vænlegri kostur fyrir
lækna og hjúkrunar­
fræðinga.
Mynd SiGtryGGur Ari
5
0
­5
­10.
­ 15
okt. 2013 jan. 2014 apr. 2014 júl. 2014
Br
ey
tin
g
í %
okt. 2014 jan. 2015 apr. 2015 júl. 2015 okt. 2015
­ 20
Styrking krónunnar síðustu 18 mánuði n ISK ­ NOKn ISK ­ SEK
01.01.2014 27.08.2015
ISK­NOK 18,83 15,56
ISK­SEK 17,81 15,26
H
eiM
iLd
: LA
n
d
Sb
A
n
k
in
n