Dagblaðið Vísir - DV - 13.11.2015, Blaðsíða 47

Helgarblað 13.–16. nóvember 2015 Menning 39
að reyna að spegla öld öfganna í ævi
slíkrar manneskju.
Bókin er stúdía í þessum karakter.
Mér fannst gaman að hitta konu sem
var algjörlega á skjön við allt, hafði
rangar skoðanir á flestum málum og
var dásamlega óframsækin í mörgu
en stóð um leið allt af sér. Hún elst
upp í fátækt, kemst í kynni við ríki-
dæmi, missir allt og flýr yfir hálfa
Evrópu, kemst aftur í ríkidæmi og
tapar því aftur og fer að vinna sem
þjónustustúlka á veitingastað og
vinnur sig upp. Þetta er sterk kona
sem kemst af við ótrúlega aðstæður
og það fannst mér heillandi.“
Þýsk útgáfa bókarinnar kom út
meðan Mamúska var enn á lífi og
hún var ekki alltaf sátt við ævisagna-
höfund sinn meðan á ritun bók-
arinnar stóð, eins og Halldór lýsir
skemmtilega í bókinni. „Þegar hún
frétti fyrst að ég hefði náð sambandi
við litla bróður hennar og væri að fá
efni frá honum varð hún öskureið,
hringdi í mig og sagðist aldrei tala við
mig aftur, ég gæti átt mig og ég kæmi
aldrei aftur inn fyrir hennar dyr. Hún
hefði aldrei vitað aðra eins svívirðu
og þá að ég væri að tala við þá gömlu
fyllibyttu sem litli bróðir hennar væri.
Þegar hún fékk þýsku bókina í
hendur var hún orðin sjóndöpur og
bókin var lesin fyrir hana. En henni
fannst gaman að lesa um sjálfa sig
og auðvitað fann hún að verkið var
unnið af væntumþykju.“
Ömmu-ættleiðing
Af hverju ákvaðst þú að gera íslenska
útgáfu af verkinu?
„Mamúska dó einhverjum
dögum fyrir hundrað ára afmæli sitt,
í janúar 2013 og mér bárust alls kyns
viðbótarupplýsingar um fjölskyldu
hennar. Til dæmis fékk ég bréf frá
konu í München sem sagði: Hvern-
ig stendur á því að ég þarf að lesa um
forsögu fjölskyldu minnar, sem ég
vissi ekkert um, í bók eftir
einhvern Íslending sem ég
hef aldrei heyrt um? Og auk
þess drapstu pabba minn!
Ég hafði lýst öllum fjöl-
skyldumeðlimum Mamúsku
sem flúið höfðu í stríðinu
og sagði að nú væru þau
öll fallin frá. Pabbi þessarar
konu, þá átta ára, var í þess-
um flokki og er enn á lífi.
Konan sendi mér myndir og
alls kyns upplýsingar. Um
leið fékk ég fyllri mynd af
lífinu í Litháen og flóttan-
um til Þýskalands. Síðan fékk
ég fleiri upplýsingar frá litla
bróður Mamúsku, sem er enn
á lífi, 88 ára. Ég var kominn
með meira efni í hendurn-
ar og vildi gera þessari sögu
betri skil, íslenskum lesend-
um vonandi til ánægju.
Þessi litli bróðir hennar
speglar söguna vel. Hann
barðist með skæruliðum
Pólverja í seinni heimsstyrj-
öldinni, var tekinn til fanga og
sendur í Gúlagið þar sem hann
var í tíu ár í námum í 50 gráðu frosti
að þræla fyrir Stalín. Þegar hann fékk
íslensku útgáfuna í hendur þá skrif-
aði hann mér fallegt bréf og sagði
að nú hefði hann endurheimt fjöl-
skyldu sína sem splundraðist árið
1942 og fyrir það sé hann að eilífu
þakklátur.“
Þér hlýtur að þykja afskaplega
vænt um þessa konu sem þú hefur
skrifað tvær bækur um, eina á þýsku
og aðra á íslensku?
„Það er ekki til neitt í ættleiðingu
sem heitir ömmu-ættleiðing, en
það var það sem hún bauð mér.
Önnur amma mín dó áður en ég
fæddist og hin dó þegar ég var
nítján ára þannig að það má raun-
verulega segja að hún hafi gengið
mér í ömmustað.
Ömmur bera með sér þann liðna
tíma sem maður á rætur sínar í án
þess að hafa nokkru sinni upplifað
hann. Ég á engar rætur í Póllandi
eða Litháen en ég ólst upp í Þýska-
landi og hef alltaf verið upptekinn
af Mið-Evrópu. Mamúska bar þá
sögu með sér, fyrir utan að kunna
alla ömmulega takta, örva mig og
skamma á víxl. Mér fannst ég verða
að halda merkilegri sögu hennar til
haga og veita innsýn í hversu sterk-
ur karakter hún var, þótt bókin fjalli
líka um að það muni maður aldrei
geta fangað almennilega og að á bak
við hverja ævisögu búi flókin glíma
sögumanns og viðfangsefnis.“ n
„Mér fannst gaman
að hitta konu sem
var algjörlega á skjön við
allt, hafði rangar skoðan-
ir á flestum málum og var
dásamlega óframsækin
í mörgu en stóð um leið
allt af sér.
„Það er ekki
til neitt í ætt-
leiðingu sem heitir
ömmu-ættleiðing,
en það var það sem
hún bauð mér
Halldór Guðmundsson
„Mér fannst ég verða að
halda merkilegri sögu hennar
til haga.“ Mynd SiGtryGGur Ari
Bond í anda
Austin Powers
Þ
að þarf ekki að vera
slæm hugmynd að
kafa ofan í æsku
Bond, en það kem-
ur undarlega lítið upp úr
krafsinu. Fjölskyldumál-
in eru farin að verða álíka
raunsæisleg og í Star Wars,
en það er önnur mynd sem hér
kemur frekar upp í hugann, og það er
Austin Powers.
Lengi hefur verið beðið eftir
endurkomu samtakanna Spectre,
sem ekki hafa tekist á við Bond í um
40 ár. Og myndin fer ágætlega af
stað, með klassískum bílaeltingaleik
í Róm, flugvél í skíðabrekku í Austur-
ríki og æsispennandi slagsmálum í
lest í Marokkó. En þegar erkióvinur-
inn mætir á svæðið snýst allt til verri
vegar. Eðalleikarinn Christoph Waltz
virðist taka þessu mátulega alvarlega
og kannski er bara ekki hægt að hafa
vondan karl með kött eftir að hafa séð
Dr. Evil.
Allt er eftir bókinni, bækistöðvar
óvina virðast hafa innbyggðan
sjálfseyðingarhnapp sem ekki þarf
nema skjóta í til að allt spryngi í loft
upp, óvinirnir eru með fáránlega
flóknar aðferðir til að taka
Bond af lífi og láta sér ekki
segjast þó að þær mis-
heppnist allar, og höf-
uðpaurinn minnir
helst á O.J. Simpson í
Naked Gun þar sem
hann slasast reglulega
til að verða æ líkari hin-
um klassíska Blofeld.
Pólitíkin er þvæld,
Spectre-samtökin virðast
tákna Sameinuðu þjóðirnar sem
vilja njósna um alla, en hvítir karl-
menn með leyfi til að drepa eru eina
von heimsins. Eftir hina óaðfinnan-
legu Casino Royale, hina vanmetnu
Quantum of Solace og hina ofmetnu
(en samt ágætu) Skyfall er Spectre
talsverð vonbrigði. Craig er samt enn
besti Bondinn, að minnsta kosti síðan
Timothy Dalton brá sér í hlutverkið. n
Valur Gunnarsson
valurgunnars@gmail.com
Kvikmyndir
Spectre
iMdb 7,3 rottentomatoes 64% Metacritic 60
Leikstjórn: Sam Mendes.
Aðalhlutverk: Daniel Craig, Léa Seydoux
og Christoph Waltz
148 mínútur
Úr listheiminum
Danska ríkisstjórnin ætlar að skera niður framlög til reksturs menningarstofn-
ana um sem nemur
11,4 milljörðum
íslenskra króna
á næstu fjór-
um árum. Sér-
fræðingar segja
að þetta muni
óhjákvæmilega
leiða af sér færri og einfaldari
viðburði á vegum stofnana.
Menningarmálaráðherra lands-
ins, Bertel Haarder, segir enn
fremur að ríkisútvarpið DR taki
of mikið pláss á fjölmiðlamark-
aði og þurfi að fara í „megr-
unarkúr.“ Gagnrýnendur vilja
meina að stjórnarflokkarnir hafi
ekki haft þennan niðurskurð
í menningarmálum á stefnu
sinni fyrir kosningar.
Talandi um peninga. Á mánudag seldist málverk-ið Nu Couché eftir ítalska
listamanninn Amedeo Modigl-
iani fyrir rúma 22
milljarða króna
á uppboði hjá
Christie's í
New York, en
kaupandinn
var kínverskur
milljarðamæring-
ur. Myndin sem er frá 1917–
1918 er af konu sem liggur nak-
in á rauðum sófa. Aðeins einu
sinni hefur fengist hærra verð
fyrir málverk á uppboði, en þá
fengust rúmir 23 milljarðar fyrir
verkið Konurnar frá Alsír (út-
gáfa 0) eftir Pablo Picasso.
Sérstök strengjaútgáfa af síð-ustu plötu Bjarkar, Vulnic-ura, kom út á dögunum.
Platan er ekki drifin
af rafrænum
töktum eins og
upprunalega
útgáfan heldur
samanstendur
hljóðheimurinn
einungis af rödd
og strengjum. Á plötunni not-
ast Björk þá við hljóðfærið Viola
Organista sem var upprunalega
hannað af Leonardo Da Vinci
en þó ekki smíðað fyrr en eftir
hans tíð. Hljóðfærið er það eina
sinnar tegundar í heiminum.
Síðumúla 31 • 108 Reykjavík • S. 581 2220 • Opið kl. 12-18
Lengri og breiðari
parketpLankar