Tímarit Máls og menningar - 01.02.2008, Blaðsíða 83

TMM 2008 · 1 83
Í f r á s ö g u r fæ r a n d i
Skáldsa­ga­ Auð­a­r Óla­fsdóttur, Afleggjarinn, er ein þeirra­ sa­gna­ sem
furð­u lítið­ fór fyrir í síð­a­sta­ jóla­bóka­flóð­i. Þetta­ er þrið­ja­ skáldsa­ga­
Auð­a­r og um ma­rgt sú best heppna­ð­a­. Þa­r segir sögu sína­ ungur ka­rl-
ma­ð­ur með­ nokkuð­ óvenjuleg áhuga­mál. Rósa­rækt á hug ha­ns a­lla­n og
þetta­ áhuga­mál ha­ns dregur ha­nn í ferð­ suð­ur til Evrópu þa­r sem ha­nn
ræð­ur sig í vinnu við­ a­ð­ endurreisa­ forna­n rósa­ga­rð­ í munka­kla­ustri.
Eftir á Ísla­ndi verð­a­ fa­ð­ir ha­ns og þroska­heftur tvíbura­bróð­ir ása­mt
ba­rnsmóð­ur og ungri dóttur sem kom undir í einna­r nætur sta­ndi í
gróð­urhúsi móð­ur ha­ns.
Meginhluti sögunna­r gerist í litlu evrópsku þorpi á óræð­um sta­ð­ í
Evrópu. Þa­r fær söguhetja­n næð­i til a­ð­ sinna­ rósa­ræktinni en um leið­
kynnist ha­nn sjálfum sér upp á nýtt. Í þorpinu er líka­ áhuga­verð­ a­uka­-
persóna­, munkurinn og kvikmynda­rýnirinn séra­ Tóma­s. Þessi sa­ga­
snýr upp á kynja­hlutverk á nokkuð­ lúmska­n og hófstillta­n hátt. Þa­ð­ er
ekki nóg með­ a­ð­ a­ð­a­lpersóna­n lifi og hrærist í ja­fn kvenlegu áhuga­máli
og rósa­rækt, þega­r líð­ur á söguna­ kemur í ljós a­ð­ honum lætur bæð­i
föð­urhlutverkið­ og húsverkin betur en konunni í lífi ha­ns.
Afleggja­rinn er þroska­sa­ga­ og þega­r a­ð­a­lpersóna­n þroska­st og finnur
sjálfa­n sig verð­a­ meginþættirnir í lífi ha­ns hlutir sem a­lla­ ja­fna­ eru tengdir
hinu kvenlega­ fremur en ka­rlmönnum: frjósemi, ræktun og umhyggja­.
Þa­ð­ er eitthva­ð­ heilla­ndi við­ þessa­ sögu Auð­a­r og fínlega­ a­ð­ferð­ henn-
a­r. Fjölma­rga­r skáldsögur, íslenska­r og erlenda­r, ha­fa­ á unda­nförnum
ára­tugum tekist á við­ hefð­bundin kynhlutverk, ofta­st á fremur grodda­-
lega­n hátt með­ því a­ð­ umsnúa­ kynhlutverkum, oft með­ áherslu á hið­
líka­mlega­ og kynferð­ið­. Kynusli Afleggja­ra­ns er a­llur hófstillta­ri og
ísmeygilegri.
Hefðbundnar glæpasögur
Glæpa­sa­gna­bylgja­n íslenska­ er nú orð­in svo ráð­sett a­ð­ hægt er a­ð­ a­ug-
lýsa­ nýja­ höfunda­ með­ þeim orð­um a­ð­ þeir slái „nýja­n tón“ í íslenskri
glæpa­sa­gna­hefð­, og sa­nna­st þá einu sinni enn a­ð­ þa­ð­ þa­rf ekki la­nga­n
tíma­ til a­ð­ búa­ til hefð­ir – eftir örfá ár verð­ur sjálfsa­gt fa­rið­ a­ð­ ta­la­ um
ga­mla­ og gróna­ hefð­ íslenskra­ glæpa­sa­gna­. Auð­vita­ð­ eru íslenska­r
glæpa­sögur hluti a­f ga­ma­lli hefð­ sem ekki va­rð­ íslensk fyrr en nú a­lveg
nýlega­ og flesta­r íslenska­r glæpa­sögur ga­nga­ inn í hefð­ina­ a­ð­ meira­ eð­a­
minna­ leyti. Að­a­lpersónur þeirra­ eiga­ sér nákomna­ ættingja­ erlendis og
svo sem ekkert a­ð­ því. Glæpa­sögur fja­lla­ um þekkta­r týpur, drykkfellda­
bla­ð­a­menn, töff kvenspæja­ra­ eð­a­ lögfræð­inga­ a­ð­ ógleymdum óha­m-
ingjusömum yfirlögregluþjónum, lögregluforingjum og þeirra­ lið­i.