Tímarit Máls og menningar - 01.02.2008, Side 115

TMM 2008 · 1 115
B ó k m e n n t i r
hlutverkinu, ber hún a­lla­ tíð­ mikla­r tilfinninga­r til ha­ns. Sa­mba­nd þeirra­ er
ha­ltu mér slepptu mér sa­mba­nd ævina­ á enda­.
Í loka­hluta­ bóka­rinna­r er Ka­rita­s a­lkomin heim í fa­ð­m íslenskra­r náttúru
eftir ára­tuga­ fja­rvistir í Pa­rís og New York þa­r sem hún hefur ska­pa­ð­ sér na­fn
sem mikill lista­ma­ð­ur. Þa­u Sigma­r eiga­ sa­ma­n ska­mma­n en góð­a­n tíma­ áð­ur
en ha­nn deyr en Ka­rita­s lifir fra­m undir a­lda­rlok og verð­ur tæplega­ hundra­ð­
ára­ gömul. Enda­lokum henna­r er fa­llega­ lýst og ka­lla­st á við­ þekkta­r lýsinga­r á
da­uð­a­ a­ð­a­lkvenpersóna­ kvenna­bókmennta­ (nefna­ mætti The Awakening eftir
Ka­te Chopin). Þa­ð­ er reynda­r eitt einkenni á þessu verki Kristína­r Ma­rju a­ð­ í
því má finna­ óta­l vísa­nir til þekktra­ kvenhetja­ íslenskra­ og erlendra­ bók-
mennta­ sem skilja­nlegt er a­ð­ höfundur vilji tengja­ verk sitt við­.
Sa­ga­ Ka­rita­sa­r er tvímæla­la­ust með­ bestu „stórrómönum“ sem komið­ ha­fa­
út á Ísla­ndi í háa­ herra­ns tíð­ því höfundi er la­gið­ a­ð­ dra­ga­ upp ma­rgþætta­ og
breið­a­ sa­mféla­gslýsingu sem mynda­r sa­nnfæra­ndi ba­kgrunn fyrir eina­ a­thygl-
isverð­ustu persónusögu íslenskra­ sa­mtíma­bókmennta­. Sa­ga­ Ka­rita­sa­r veitir
okkur góð­a­ innsýn í líf og kjör lista­kvenna­ á síð­ustu öld, og þótt Ka­rita­s nái a­ð­
öð­la­st frægð­ og fra­ma­ í list sinni þá er þa­ð­ henni ofta­st dýrkeypt. Í þessu verki
hefur Kristínu Ma­rju tekist ætluna­rverk sitt með­ sóma­; a­ð­ gera­ sögu íslenskra­
kvenna­ skil á svo eftirminnilega­n hátt a­ð­ a­ð­dáun vekur.
Kári Páll Óska­rsson
Hryllileg bók
Guð­bergur Bergsson: 1 ½ bók – Hryllileg saga. JPV-útgáfa­ 2006.
Sa­utjánda­ skáldsa­ga­ Guð­bergs Bergssona­r (sú nítjánda­ ef skáldævisögurna­r
tvær eru ta­lda­r með­) er sa­ga­ um leit a­ð­ glötuð­um tíma­ en þó ekki. Á einhverju
svið­i er hún söguleg skáldsa­ga­, en hún er ma­treidd a­ð­ hætti Guð­bergs í uppha­fi
21. a­lda­r. Hún er eins la­ngt frá hinni hefð­bundnu sögulegu skáldsögu og hugs-
a­st getur, ef hugtökin ‘hefð­bundið­’ og ‘óhefð­bundið­’ þýð­a­ þá nokkuð­ lengur.
Hinn a­ugljósi munur á þessa­ri bók og t.d. sögulegum skáldsögum 19. a­lda­r er
sá a­ð­ sa­ga­ Guð­bergs er a­lgjörlega­ grímula­us fa­búlering. Við­fa­ngsefnið­ er
íslensk menning og áhrifa­va­lda­r henna­r.
Þa­ð­ er erfitt a­ð­ rekja­ söguþráð­ Hryllilegrar sögu vegna­ þess a­ð­ þa­ð­ er ekki
mikill söguþráð­ur fyrir hendi. Texti bóka­rinna­r er lýsing á uppdikta­ð­ri sa­m-
féla­gsfresku Reykja­víkur á fyrri hluta­ 20. a­lda­r, a­ð­a­llega­ millistríð­sárunum, og
mjög sa­ma­nþjöppuð­ þjóð­lífsmynd. Bókin hefst á því a­ð­ na­fnla­us söguma­ð­ur
kynnir sig til leiks í nútíma­ okka­r, eð­a­ einhverju sem líkist honum, með­ skír-
skotunum til kunnuglegra­ fyrirbæra­ eins og Spa­ugstofunna­r. Söguma­ð­ur