Læknablaðið - 01.05.2016, Blaðsíða 11

LÆKNAblaðið 2016/102 219
Inngangur
Eitt helsta vandamál fyrirbura er lungnavanþroski. Hjá
minnstu fyrirburunum hafa eiginlegar lungnablöðrur
ekki myndast við fæðingu, þannig að loftskipti þurfa
að fara fram í gegnum forstig þeirra (sacculi).1 Einnig
er háræðabeðurinn, sem seinna umlykur lungna-
blöðrurnar, ekki enn fullmyndaður. Framleiðsla á
lungnablöðruseyti (pulmonary surfactant) hefur ekki
hafist eða er lítil. Flest þessara barna þurfa því á
öndunaraðstoð og súrefnismeðferð að halda fyrstu
dagana og jafnvel vikurnar eftir fæðingu. Sú meðferð
veldur álagi á lungun, sem leitt getur til bólgusvörunar
með háræðaleka, þannig að próteinríkur vökvi safn-
ast í lungun, sem minnkar eftirgefanleika (compliance)
þeirra og truflar loftskipti.2 Þetta eykur öndunarvanda-
mál barnanna enn frekar og því getur þörf þeirra fyrir
öndunarstuðning og súrefnismeðferð orðið langvar-
andi. Ástand þetta hefur verið kallað langvinnur
lungnasjúkdómur (LLS) hjá fyrirburum (chronic lung
disease of prematurity, bronchopulmonary dysplasia) og er í
dag yfirleitt skilgreint sem þörf fyrir súrefnisgjöf við 36
vikna meðgöngualdur (postmenstrual age).3, 4
Barksterar hafa verið notaðir til að meðhöndla
og fyrirbyggja LLS hjá fyrirburum. Sýnt hefur verið
fram á að gjöf barkstera í æð minnkar þörf þeirra fyr-
ir öndunaraðstoð og líkur á að þeir fái LLS, auk þess
sem lífslíkur aukast.5 Hins vegar hefur meðferðin verið
umdeild, þar sem rannsóknir hafa sýnt að hún hefur
Tilgangur: Margir fyrirburar með erfiðan lungnasjúkdóm eru meðhöndl-
aðir með barksterum í æð eða á úðaformi í þeim tilgangi að ná þeim af
öndunarvél og/eða minnka súrefnisþörf þeirra. Umdeilt er hvort ávinn-
ingurinn af meðferðinni sé nægur til að vega upp á móti hugsanlegum
aukaverkunum, einkum sterameðferðar í æð. Megintilgangur rannsóknar-
innar var að kanna áhrif barksterameðferðar í æð eða á úðaformi á þörf
fyrirbura fyrir öndunarvélameðferð og súrefnisgjöf og kanna hugsanlegar
aukaverkanir meðferðarinnar.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var afturskyggn hóprannsókn á fyr-
irburum á vökudeild Barnaspítala Hringsins, fæddum 2000-2014, sem
fengu barksterameðferð í æð (n=28) eða á úðaformi (n=30) við erfiðum
lungnasjúkdómi. Eitt viðmið var valið fyrir hvert tilfelli, parað á með-
göngulengd.
Niðurstöður: Marktæk lækkun varð á súrefnisþörf barna sem fengu
barkstera í æð eða á úðaformi fyrstu dagana eftir að meðferð hófst en
ekki hjá viðmiðum. Marktækt fleiri tilfelli en viðmið þurftu öndunarvéla-
meðferð við upphaf steragjafar í æð, en ekki fjórum dögum síðar. Mark-
tækt minni þyngdaraukning varð hjá tilfellum sem fengu stera í æð en
viðmiðum á meðferðartímabilinu, en við 35 vikna meðgöngualdur var ekki
marktækur þyngdarmunur milli hópanna tveggja. Ekki reyndist marktækur
munur á öðrum hugsanlegum aukaverkunum milli hópanna, svo sem tíðni
heilalömunar.
Ályktanir: Barksterameðferð í æð eða á úðaformi minnkar súrefnisþörf
fyrirbura og barksteragjöf í æð flýtir því að börnin náist af öndunarvél, án
verulegra aukaverkana. Því kemur til greina að nota barkstera hjá fyrirbur-
um með erfiðan lungnasjúkdóm í völdum tilvikum.
ÁGRIP
í för með sér auknar líkur á heilalömun (cerebral pal-
sy, CP) og annarri þroskaskerðingu.6 Í flestum þessara
rannsókna voru hins vegar notaðir hærri skammtar af
barksterum en venja er í dag.7
Barksterameðferð á úðaformi er talin valda minni
aukaverkunum en meðferð í æð og sýndi nýleg stór
rannsókn að hún dregur úr líkum á LLS hjá minnstu
fyrirburum.8
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna notkun
barkstera við erfiðum lungnasjúkdómi hjá fyrirburum
á vökudeild Barnaspítala Hringsins yfir 15 ára tímabil
(2000-20014). Metin voru áhrif meðferðar á þörf barn-
anna fyrir öndunarvélameðferð og súrefnisgjöf, auk
þess sem hugsanlegar aukaverkanir meðferðar voru
kannaðar. Jafnframt var þróun þessar meðferðar á rann-
sóknartímabilinu skoðuð.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin var afturskyggn hóprannsókn (retrospective
cohort study) á þeim fyrirburum á vökudeild Barnaspít-
ala Hringsins, sem á árunum 2000-2014 fengu barkstera-
meðferð í æð eða á úðaformi í þeim tilgangi að minnka
súrefnisþörf þeirra og ná þeim af öndunarvél. Þau börn
sem fengu bæði stera í æð og á úðaformi voru höfð í
rannsóknarhópi með börnum sem fengu eingöngu stera
í æð. Fyrir hvert barn sem fékk sterameðferð var fundið
Greinin barst
14. desember 2015,
samþykkt til birtingar
14. mars 2016.
Höfundar hafa
útfyllt eyðublað um
hagsmunatengsl.
Barksterameðferð við erfiðum
lungnasjúkdómi hjá fyrirburum
Erna Hinriksdóttir1 læknanemi, Hrólfur Brynjarsson2 læknir, Þórður Þórkelsson1,2 læknir
1Læknadeild Háskóla
Íslands, 2Barnaspítali
Hringsins, Landspítala.
Fyrirspurnir:
Þórður Þórkelsson
thordth@landspitali.is
http://dx.doi.org/10.17992/lbl.2016.05.79 R A N N S Ó K N
Til meðferðar við miðlungsalvarlegum til alvarlegum
þrymlabólum (acne vulgaris).
NÝTT LYF

Lymecycline
Actavis 300 mg
Lymecycline Actavis 300 mg

(Hvert hylki inniheldur 408 mg af lymecýklíni sem jafngildir 300 mg af tetracýklíni.)
Lymecycline Actavis 300  mg, hart hylki. Virkt innihaldsefni: Hvert hylki inniheldur 408  mg af lymecýklíni sem jafngildir 300  mg af tetracýklíni. Ábendingar:
Lymecýklín er ætlað til meðferðar við miðlungsalvarlegum til alvarlegum þrymlabólum (acne vulgaris). Hafa skal í huga opinberar leiðbeiningar um viðeigandi notkun
sýklalyfja. Skammtar og lyfjagjöf: Fullorðnir: Venjulegur skammtur við langtímameðferð gegn miðlungsalvarlegum til alvarlegum þrymlabólum er 1 hylki á dag tekið
með a.m.k. hálfu glasi af vatni í uppréttri stöðu. Hylkið skal taka með léttri máltíð án mjólkurafurða. Meðferð skal haldið áfram í a.m.k. 8 vikur til 12 vikur, en hins vegar
er mikilvægt að takmarka notkun sýklalyfja við eins stutt tímabil og hægt er og hætta notkun þeirra þegar frekari bati er ólíklegur. Meðferð skal ekki haldið áfram í
meira en 6 mánuði. Aldraðir: Eins og á við um önnur tetracýklín er ekki þörf á sértækri skammtaaðlögun.Börn: Notkun er ekki ráðlögð hjá börnum yngri en 12 ára.
Börnum eldri en 12 ára má gefa fullorðinsskammt. Skert nýrnastarfsemi: Útskilnaðarhraði tetracýklíns minnkar þegar um skerta nýrnastarfsemi er að ræða og geta
venjulegir skammtar þannig valdið uppsöfnun. Ef um skerta nýrnastarfsemi er að ræða er ráðlagt að minnka skammtinn og hugsanlega að hafa eftirlit með þéttni í
sermi. Frábendingar: Lymecycline Actavis má ekki nota þegar um er að ræða ofnæmi fyrir lymecýklíni eða öðrum tetracýklínum eða einhverju hjálparefnanna,
sjúklinga með alvarlega skerðingu á nýrnastarfsemi, börn yngri en 12 ára, meðgöngu og brjóstagjöf, samhliðameðferð með retínóíðum til inntöku og notkun er tengist
altækum retínóíðum. Upplýsingar um aukaverkanir, milliverkanir, varnaðarorð og önnur mikilvæg atriði má nálgast í sérlyfjaskrá – www.serlyfjaskra.is.
Pakkningar og hámarksverð í smásölu (september 2015): 300 mg, 100 stk: 7.366 kr. Afgreiðsluflokkur: R. Greiðsluþátttaka: 0. Markaðsleyfishafi: Actavis Group PTC ehf.
Frekari upplýsingar: www.actavis.is, s: 550 3300. Dagsetning síðustu samantektar um eiginleika lyfsins: 10. febrúar 2015. September 2015.
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA
/
A
ct
av
is
5
1
9
0
1
2