Fréttatíminn - 23.09.2016, Blaðsíða 16

Einkenni íslenskrar landbúnað-
arstefnu er að fyrir henni er beitt
bæði styrkjum og aðflutningstak-
mörkunum. Meginreglan er sú
að innlendur landbúnaður, og þá
einna helst svæðisbundinn og hefð-
bundinn býlisrekstur, er styrktur til
að mæta frjálsari innflutningi. Hér
eru mjólkurbú og sauðfjárbændur
styrkt en auk þess eru strangar tak-
markanir á innflutningi, bæði inn-
flutningsbann og háir tollar á því
sem þó má flytja inn.
Þetta veldur því að verð á mjólk
og lambakjöti er ekki svo miklu
hærra á Íslandi en annars staðar
í nágrannalöndunum. Ástæðan
er sú að neytandinn er búinn að
borga um helming útsöluverðsins
í gegnum skattinn. Þær vörur sem
eru ekki niðurgreiddar en njóta
verndar með innflutningshöftum
eru hins vegar miklum
mun dýrari á Íslandi
en nokkurs staðar í
heiminum.
Þetta á fyrst og
fremst við um þann
hluta landbúnaðarins
sem er fjærst hefðbundnum
býlisrekstri og næst iðnfram-
leiðslu; svína- og kjúklingarækt
og eggjaframleiðsla. Byrði íslenskra
neytenda af háu verði á svína-
kjöti, kjúklingum og eggjum er því
óvenju mikil í ljósi þess að engin
hefð er fyrir þessum rekstri í sveit-
um landsins og stuðn-
ingur við hann hefur
lítið sem ekkert gildi
út frá byggðasjónarmið-
um. Kjúklinga-, eggja-
og svínabú eru hér oftast
staðsett í nágrenni við
þéttustu byggðina til að
halda niðri f lutnings-
kostnaði og vegna ná-
býlis við fjölmennan vinnu-
markað sem getur skilað starfsfólki
sem sættir sig við lág laun.
Styrkir í gegnum skattkerfið leiða
til þess að mjólk er 19 prósent ódýr-
ari á Íslandi en að meðaltali í þeim
73 borgum sem Fréttatíminn skoð-
aði og ostur 9 prósent ódýrari. Önn-
ur ástæða er að mjólk og ostur eru
síður hluti af daglegum mat í Asíu
og sumum öðrum tekjulægri svæð-
um, eru hluti af munaðarlífi. Egg
eru hins vegar um 67 prósent dýrari
á Íslandi en meðaltal allra borganna
og kjúklingakjöt 94 prósent dýrara.
Það er aðeins í Sviss sem finna má
dýrari kjúkling en á Íslandi.
Reykjavík
Zürich - Tromsö
Osló - Björgvin - Þórshöfn - New York
Los Angeles - San Francisco - Anchorage
Stokkhólmur - Kaupmannahöfn
Lúxemborg - París - Vín - Aþena - Árósar
Marseilles - Lyon - Denver - Seattle
Sydney - Tel Aviv
Dublin - London - Brussel - Róm
Gautaborg - Bordeaux - Mílanó - Chicago
St. John’s - Houston - Vancouver
Hong Kong - Dúbaí - Nikósía - Doha - Seúl
Amsterdam - Napólí - Hamborg - Frankfurt
Palermó - Quebec - Orlandó - Macau
Edinborg - Cagliari - Torontó - Tókýó
Helsinki - Ljubljana - München - Zagreb
Taipei - Amman
Berlín - Varsjá - Bratislava - Istanbúl
Barcelona - Búkarest - Valletta - Singapore
Jeddah - Sjanghaí
Lissabon - Madríd - Sevilla - Vilníus
Kúveit - Jakarta
Búdapest - Bangkok
Kraká - Ríga - Sofía
Prag - Gdansk - Sarajevó
Belgrad - Mexíkóborg
Tallinn
Heimild: Verð á eggjum í ýmsum borgum samkvæmt numbeo.com, vefsíðu sem safnar saman verðlagsupplýsingum alls staðar að. Verðið er meðaltal þeirra upplýsinga sem þátttakendur setja inn í grunninn.
Hversu mörg egg fást fyrir 225 krónur?
Hver tók eggið
úr körfunni?
Egg eru hvergi dýrari í heim-
inum en á Íslandi. Næstdýr-
ustu eggin er að finna í Sviss
og nyrst í Noregi þar sem fólk
er bæði með hærri laun en á
Íslandi og sérstakan skatta-
afslátt af launum til að sætta
sig við dýrtíðina, myrkrið og
einhæfni mannlífsins.
Gunnar Smári Egilsson
gunnarsmari@frettatiminn.is
16 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 23. september 2016
Styrkir ættu að fara í framtíðaruppbyggingu
42%
Umsagnir um búvörulögin sendar inn
til atvinnuveganefndar: 35
Ferskar: 14
Rotnar: 19
Hlutlausar: 2
Allir á móti nema
þeir sem fá greitt
Atvinnuveganefnd óskaði eft-
ir umsögn 74 félaga og stofnanna
við breytingar á búvörulögum.
Nefndinni bárust 35 umsagnir, þar af
nokkrar frá einstaklingum. Af þess-
um umsögnum voru tvær hlutlaus-
ar eða fjölluðu ekki um efnisatriði
búvörusamningsins, 14 jákvæðar
en 19 neikvæðar. Sé mælikvarði
hinnar vinsælu bíógagnrýnisíðu
Rotten Tomatoes notaður þá fékk
búvörusamningurinn 42 prósent frá
umsagnaraðilum. Það þykir ekki góð
bíómynd, eiginlega tímasóun.
Þeir aðilar sem gáfu jákvæða um-
sögn voru: Auðhumla ehf. (móðurfé-
lag MS), Bændasamtök Íslands, Kaup-
félag Skagfirðinga, Landssamband
kúabænda, Landssamtök sauðfjár-
bænda, Landssamtök slátursleyfis-
hafa, MS–Mjólkursamsalan, Samtök
garðyrkjubænda, Samtök afurða-
stöðva í mjólkuriðnaði, Samtök mjólk-
ur- og kjötvinnslufyrirtækja, Samtök
sunnlenskra sveitarfélaga, Samtök
sveitarfélaga á Norðurlandi vestra,
Samtök ungra bænda og Vor–félag
framleiðenda í lífrænum búskap.
Eins og sjá má eru þarna saman-
komin þau fyrirtæki og þau samtök
sem mestan hag hafa af áfram-
haldandi búvörusamningi.
Neikvæða umsögn sendu hins
vegar: Alþýðusamband Íslands, Arna
ehf., Dýraverndarsamband Íslands,
Félag atvinnurekenda, Guðbjartur
Gunnarsson, Guðjón Sigurbjarts-
son, Kú ehf., Landgræðsla ríkisins,
Landvernd, Náttúruverndarsamtök
Íslands, Neytendasamtökin, Ólafur
Arnalds, Samkeppniseftirlitið, Sam-
tök atvinnulífsins, Samtök iðnaðar-
ins, Sveinn Runólfsson, Svínarætar-
félag Íslands, Samtök verslunar og
þjónustu og Viðskiptaráð Íslands.
Þarna eru þau samtök sem kalla
má fulltrúa skattgreiðenda og neyt-
enda. Umsagnir skiptust því mjög í
tvö horn. Öðru megin eru þeir sem
fá greitt í gegnum samninginn eða
hafa fjárhagslega hagsmuni af því að
halda þeim áfram. Hinum megin eru
þeir sem borga brúsann. | gse
Borið hefur á því í
vikunni að bændur
taki sig til og selji
lambaskrokka á
netinu milliliðalaust
til neytanda. Gunnar
segist hafa reynt þetta
fyrir mörgum árum
en án árangurs. „Við
sendum póst á 1000
manns sem við vissum
að hefðu áhuga á land-
græðslu og ætluðum
að láta 10% af verðinu
renna í landgræðslu-
sjóð. Það svöruðu 7
manns póstinum, en
þetta var auðvitað fyr-
ir tíma internetsins.“
Gunnar Einarsson, bóndi á
Daðastöðum, telur beitarþol
landsins hafa verið stórlega
ofmetið, allt of mikið sé af
fé í sumum sveitum. Hann
telur skynsamlegra að setja
styrki í að byggja upp landið
á sjálfbæran hátt fyrir kom-
andi kynslóðir en að styrkja
útflutning á kjöti.
„Við getum auðveldlega gert Ís-
land að einu besta beitarlandi fyr-
ir skepnur
sem til er,“
segir Gunn-
ar Einarsson,
f járbóndi á
Daðastöðum
í Norður-Þing-
eyjarsýslu. Gunnar er Reykvíkingur
en ákvað að gerast sauðfjárbóndi
árið 1982. Áður hann settist að fyrir
norðan vann hann við landbúnað í
Ástralíu og á Nýja-Sjálandi þar sem
hann kynntist hugmyndum um
landgræðslu og sjálfbæran búskap.
„Á Nýja-Sjálandi vann ég til dæmis
á búi þar sem land, sem metið var
ónýtt, var gert upp og framleiðnin
jókst í kjölfarið fjórfalt. Þegar við
komum hingað norður þá var mér
sagt að ég gæti verið með miklu
fleira fé en ég sá nokkra glóru í að
hafa. Hér er geysilega fallegt og gott
land en hér er líka land sem er mjög
illa farið,“ segir Gunnar sem telur
beitarþol á Íslandi hafa verið stór-
lega ofmetið.
„Ísland gæti orðið gósenland
til beitar eftir
hundrað ár ef
bændur gerast
sjálfbærir,“ seg-
ir Gunnar sem
hefur undan-
farin ár unnið
að því að rækta upp landið sitt,
fyrst og fremst með lúpínu. „Við
höfum tekið fyrir land sem var talið
óbeitarhæft, ýtt niður illa förnu
landi og rofabörðum og sáð þar
lúpínu. Núna er þetta allt saman
algróið með lúpínu og grasi og alls-
konar gróðri og skilar miklu meira
til beitar en það land sem var fyrir.
Áburður hjálpar líka til en það er í
engu samræmi við það sem lúpínu-
akrarnir gefa,“ segir Gunnar sem
einnig hefur ræktað upp beitarskóg
á landi sínu.
Gunnar segir sauðfjárrækt dags-
ins í dag ekki eingöngu eiga að
snúast um að framleiða kinda-
kjöt heldur ekki síður um að bæta
landið og búa það undir framtíðina.
„Skógrækt hugsar 100 ár fram í tí-
mann. Sauðfjárrækt á að gera það
líka. Um allan heim er sífellt meira
kjöt framleitt á korni í verksmiðj-
um svo við sauðfjárbændur erum
dálítið sér á báti að framleiða fyrst
og fremst á heyi og grasi. Neyt-
andinn lítur alltaf á verðið og velur
oftar að kaupa ódýrt. Ég bind von-
ir mínar við að í framtíðinni verði
menn að breyta þessum háttum
sínum og fara aftur að reka búskap
þar sem skítnum er ekki safnað úr
húsunum og hleypt út í ár, held-
ur sé hann notaður sem áburður
á jörðina, eins og áður. Þá verðum
við miklu samkeppnishæfari en
við erum í dag og ég held að fólk
hljóti að sjá það með tíð og tíma að
kindakjötið er góður kostur. Kinda-
kjötið er Rolls Royce í mat og það er
ekki hægt að framleiða það á sama
verði og verksmiðjuframleitt kjöt.
Og það eru hvorki langtímahags-
munir bænda né neytenda að pína
verðið á því niður úr öllu valdi,“
segir Gunnar sem er ekki hrifinn
af því að styrkja útflutning á kinda-
kjöti. „Það er allt í lagi að flytja út
kindakjöt en bara ef við fáum gott
verð fyrir það, ekki ef við þurfum
að borga með því. Það þurfa að vera
einhverskonar landgæslumenn
en ég held að ríkið ætti frekar að
styrkja landgræðslu og aðra upp-
byggingu greinarinnar til framtíðar
frekar en að borga með útflutningi
á frosnu kindakjöti. Styrkir ættu
frekar að fara í að styrkja innan-
landsmarkað.“ | hh
VONDU KERFIN:
landbúnaðarKERFIÐ