Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.07.1972, Blaðsíða 13

fram breytingar á persónuleika
sjúklinganna og andlegu at-
gervi. Áhugasvið þeirra þreng-
ist. Áhuginn beinist fyrst og
fremst að áfengi, öflun þess og
neyzlu. Starfsorka og starfs-
áhugi þverra. Sjúklingarnir
verða hirðulausir um skuldbind-
ingar sínar. Þeir verða hirðu-
lausir um ytra útlit sitt og fram-
komu. Þeir missa vald yfir til-
finningum sínum, verða ýmist
reiðigjarnir, uppstökkir eða full-
ir sjálfsvorkunnar og volandi.
Kyngeta fer þverrandi. Náms-
gáfur og minni bilar. Flestar
þessar breytingar standa sjálf-
sagt í sambandi við það, að
frumudauði í heilavefnum verð-
ur óeðlilega ör vegna langvar-
andi truflunar áfengisins á
efnaskipti heilafrumanna. Rýrn-
un heilavefsins kemur oft fram
á loftmyndum (pneumoence-
phalographi). Stundum valda
þessar heilaskemmdir krampa-
flogum.
Áfengið veldur ýmsum öðrum
skemmdum í líkamanum. Lifrin,
sem verður að sjá um brunann
á öllu áfenginu, lætur á sjá.
Frumur hennar fyllast af fitu.
Stundum eyðast þær og hverfa,
en í þeirra stað safnast bandvef-
ur í lifrina og veldur lifrar-
herzli (cirrhosis hepatis). Of-
neytendur áfengis verða oft sér-
kennilegir í útliti. Stundum
verða þeir rauðir, þrútnir og
uppblásnir í andliti, feitir og
hvapmiklir. Stundum verða þeir
magrir og gulfölir.
Lifrin hefur m. a. það hlut-
verk að brjóta niður eiturefni,
sem sýklar kunna að framleiða í
líkamanum við sýkingu. Lifrar-
skemmdir draga mjög úr mót-
stöðu gegn sjúkdómum, svo sem
lungnabólgu, sem oft dregur á-
fengissjúklinga til dauða. Lifrin
gegnir einnig hlutverki í sam-
bandi við framleiðslu eggja-
hvítuefna og skortur eggja-
hvítuefna í blóðinu leiðir af sér
bjúg.
Mikil orka losnar úr læðingi
við bruna áfengis í líkamanum.
Líkaminn fær þannig fullnægt
stórum hluta af hitaeiningaþörf
sinni. Þetta, ásamt t. d. maga-
bólgu, sem oft leiðir af áfengis-
neyzlu, dregur úr matarlyst
áfengissjúklingsins. Löngunin í
áfengi, lystarleysið og takmörk-
uð fjárráð leiða gjarnan til þess,
að næringarvalið verður fá-
breytt og ófullnægjandi. Nær-
ingarskortur, einkum skortur á
B- og E-vítamínum, svo sem an-
eurini og pyridoxini, virðist
valda úttaugabólgu, og sjást þess
merki hjá mörgum alkohólist-
um.
Delerium tremens er skyndi-
leg geðtruflun, sem lýsir sér sem
skjálfti og óráð. Sést eingöngu
hjá þeim, sem lengi hafa ofnotað
áfengi. Venjulega kemur hún
fram á öðrum eða þriðja degi,
eftir að áfengisneyzlu er hætt í
beinu framhaldi af langvarandi
drykkjutúr. Líkamlegir sjúk-
dómar, svo sem lungnabólga,
þvagfærasýking eða hjartasjúk-
dómar, virðast stundum með-
verkandi um að framkalla þessa
geðtruflun.
Undanfari geðtruflunarinnar
er oft vanlíðan, vaxandi óróleiki,
skjálfti og svefnleysi. Meðvit-
und sjúklingsins verður skyndi-
lega gruggug. Hann áttar sig
ekki lengur á stað og stund.
Hann verður haldinn mjög líf-
legum rang- eða ofskynjunum á
sjón. Hann sér gjarnan óhugn-
anlega hluti, svo sem smákvik-
indi alls konar, sem ásækja
hann. Sjúklingar í þessu ástandi
eru mjög auðsefjaðir. Auðvelt
er að telja þeim trú um, að þeir
sjái þá hluti, sem um er spurt,
og lýsa þeim gjarnan mjög líf-
lega. Mikill ótti og órói er oft
fylgjandi þessu ástandi. Sjúk-
lingarnir svitna mjög, og getur
það ásamt truflun á starfsemi
heiladingulsins valdið röskun á
jafnvægi vökva og salta í líkam-
anum. Hugsunin er öll mjög
sundurlaus og í molum.
Delerium tremens er mjög al-
varlegt ástand. Það getur endað
með dauða sjúklingsins, ef illa
tekst til. Röskun á vökvajafn-
vægi og mikil orkueyðsla reynir
svo á veiklaðan líkama sjúk-
lingsins, að ofboðið getur hjarta
hans og hann fallið saman og
dáið.
Delerium tremens getur geng-
ið yfir í Korsakoff’s geðtruflun,
sem einkennist af truflun á nær-
minni og því, að sjúklingurinn
skáldar í eyðurnar. Kunnátta
og minningar um eldri atburði
haldast.
Heilasjúlcdómur Wernicke’s
er ennþá alvarlegri afleiðing
áfengisofneyzlu og vítamíns-
skorts, sem henni er samfara.
Þessum sjúkdómi valda smá-
blæðingar í heilavef. Lýsir sér
með rugli, óöryggi í hreyfing-
um útlima og augna og úttauga-
bólgu. Sjúkdómurinn endar allt-
af fljótlega með dauða, ef ekk-
ert er að gert. Getur hins vegar
batnað, ef sjúklingum eru gefnir
stórir skammtar af aneurini í
æð (aneurin er B-vítamín).
Ofskynjanir eftir áfengis-
neyzlu (alcohol hallucinosis) er
langvinn og stundum ólæknandi
geðveiki, sem einkennist af
heyrnarofskynjunum, þ. e. a. s.
ósvífnum röddum, sem skamma
sjúklinginn og atyrða. Meðvit-
und sjúklingsins er hrein. Hann
áttar sig fullkomlega á stað og
stund. Þessir sjúklingar hafa
yfirleitt ekki önnur einkenni um
geðklofa, svo sem tilfinninga-
lífs- eða hugsanatruflanir. Ýms-
ir hafa þó haldið því fram, að
hér sé um að ræða geðklofa, sem
framkallist af áfengisáhrifum.
Meðferð áfengissjúklinga
beinist fyrst og fremst að
tvennu:
1) Að því að ráða bót á bráð-
um afleiðingum hinnar langvar-
andi áfengisneyzlu, þ. e. a. s.
næringarskorti, truflun á jafn-
TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS 47