Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 34

unnar sem leiddu endanlega til mistakanna. Ég hef áhyggjur
af því að hjúkrunarfræðingar séu settir í aðstöðu sem þeir ráða
ekki við og það er kraftaverk að þeir geri ekki fleiri mistök en
raun ber vitni. Það er verið að setja t.d. nýútskrifaða hjúkrun-
arfræðinga inn á næturvaktir á erfiðar deildir og þeir eru
kannski oft mjög stoltir af þessu trausti sem þeim er sýnt en
svo þegar farið er að tala við þá áttar maður sig á því að þeir
gera sér engan veginn grein fyrir því hvað þetta felur í sér. Og
á endanum eru þeir alltaf ábyrgir þó kerfið hafi algjörlega
brugðist, eins og að vera með til dæmis sex eða sjö sjúklinga
frammi á gangi.
Elsa: Já, það eru til bandarískar rannsóknir sem sýna að hætta
á mistökum eykst mikið eftir því sem hjúkrunarfræðingur á
bráðadeild þarf að sinna fleiri sjúklingum. En það sem þú
nefndir um nærmistökin, það er hægt að læra mikið af þeim.
Sem betur fer er oft eitthvað slæmt í uppsiglingu en á síðustu
stundu gerist eitthvað þannig að annað hvort áttar viðkomandi
sig eða einhver annar grípur inn í. Svo er líka þessi skaði sem
sjúklingar verða fyrir og þið í Lífsvog hafið verið að fást við,
mistök sem valda ekki dauða...
Jórunn: Þeim hefur fjölgað andlátunum sem hafa komið inn á
borð hjá okkur, það eru fimm nú á síðasta ári. Ég hef einmitt
verið að hugsa þennan feril því ég þekki hann líka af eigin raun
sjálf, ég hef tekið eftir því að það er varnarkerfi í heilbrigðis-
kerfinu í staðinn fyrir að hægt sé að byggja upp kerfi fyrir þann
sem verður fyrir mistökunum og þann sem gerir þau.
Valgerbur: Er það ekki rétt skilið hjá mér að samtökin Lífsvog
voru upphaflega stofnuð til að vernda hagsmuni sjúklinga, að-
standenda og heilbrigðisstarfsfólks?
Jórunn: Jú, og það er skrýtið að samkvæmt lögunum er heil-
brigðisstarfsfólki skylt að tilkynna landlæknisembættinu ef
eitthvað fer úrskeiðis. Ég hef bara rekið mig á að 90% tilfella,
sem hafa komið inn á borð til mín og ég hef verið að vinna
með fólki út af, eru bara ekki tilkynnt. Svo er líka eitt annað
sem mér finnst athugavert varðandi hjúkrunarfræðinga því ég
veit að þið eruð undir rosalegu álagi en það er þegar þið verð-
ið varar við að læknir stendur sig ekki nógu vel. Eruð þið
hræddar við að tilkynna það? Mér finnst vanta umboðsmann
sjúklinga og þá er ég að tala um varðandi hjúkrunarfræðinga,
sjúkraliða, lækna og heilbrigðiskeriið í heild. Það geta allir
valdið mistökum en er ekki eitthvað bogið við það að 10-15
kvörtunarmál berist inn á borð út af einum lækni? Ég hef ver-
ið með fyrirspurnir um það bæði hjá heilbrigðisráðuneyti og
Iandlæknisembættinu og Tryggingastofnun ríkisins. Fólk get-
ur orðið veikt, læknir getur orðið veikur nákvæmlega eins og
hjúkrunarfræðingur eða hver annar einstaklingur. Mér finnst
allir mjög hræddir við að tala um mistök, telja það vera árás,
Tímarit hjúkrunarfræöinga 1. tbl. 80. árg. 2004
að maður sé reiður eða eitthvað, en það er ekki
þannig, og fólk kvartar undan því þegar mistök
eiga sér stað eða óvænt dauðsfall verður að það
sé erfitt að ná í lækna. Það er næstum dapurlegt
að horfa upp á hvernig heilbrigðiskerfið tekur á
móti fólki sem hefur orðið fyrir mistökum. Ég er
ekki að segja öllum, en þeim málum sem við höf-
um fengið inn á borð. Það linnst mér alvarlegt.
Lovísa: Það hefur verið starfandi fulltrúi sjúkl-
inga á LSH. En það má velta fyrir sér hvort það
sé heppilegt að hann sé tengdur stofnuninni,
hvort það eigi ekki að vera aðili sem er algjörlega
utan við og óháður. Það er kannski æskilegasta
formið.
Jórunn: Það er til umboðsmaður sjúklinga í Dan-
mörku og Svíþjóð og við höfum bent á að ýmis-
legt sem er leyfilegt hér er ekki leyfilegt í þess-
um löndum. Það er unnið mikið með læknamis-
tök í þessum löndum. Hér vantar bara algjörlega
hver réttur sjúklinganna er.
Katrín: Það eru nú til lög um réttindi sjúklinga.
Vigdís Magnúsdóttir tók t.d. saman ýmislegt um
réttindi sjúklinga, það er mjög góð samantekt.
Jórunn: En þau virka ekki. Þau virka ekki í kerf-
inu, það eru bara einhver réttindi á pappír. Það er
mjög mikið ieitað til okkar, fólk spyr hvað það geti
gert og hvernig brugðist við í tilteknum málum.
Elsa: Mig langar að taka upp atriði sem Jórunn
nefndi áðan, þetta með tilkynningaskyldu fag-
fólks gagnvart samstarfsfólki. Stundum eru þetta
hjúkrunarfræðingar gagnvart öðrum hjúkrunar-
fræðingum. Samkvæmt okkar siðareglum ber
okkur að tilkynna yfirmanni ef við verðum vör við
að eitthvað í störfum samstarfsfólks, hverjir sem
það eru, kann að ógna velferð sjúklingsins.
Þannig að við höfum ákveðna tilkynningarskyldu
þar. Ég veit ekki alveg af hverju svo lítið er gert af
þessu. Ég held við séum svolítið feimin að gera
þetta vegna þess að þetta er ef til vill svolítið í
sama formi og þetta með sökudólgahugmyndina,
þetta er svona klöguskjóðuhugmynd og kannski
ráðum við bara ekki við þetta. Ef til vill er eitt-
hvað í þjóðarsálinni sem við ráðum ekki við. Ég
veit það ekki, en í kringum þetta hefur sprottið
heilmikil umræða, til dæmis hjá Dönum, um til-
kynningar undir nafnleynd. Þetta er kannski eitt-