Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 11

GREIN
Skóli Félags íslenskra
hjúkrunarkvenna
nám við. Yfirleitt lcom það í hlut hjúkrunar-
kvenna að leggja mat á hæfni þeirra en stöku
sinnum rituðu læknar einnig undir hæfnisdóma.
Félag íslenskra hjúkrunarkvenna lét prenta sér-
stök eyðublöð fyrir umsagnir um nema. Þar átti að
lýsa áhuga, starfshæfileikum, áreiðanleika, reglu-
semi, þrifnaði, hreysti, starfsþoli og framkomu
einstakra nema. Megináhersla var lögð á að meta
hið síðastnefnda því leggja átti dóm á framkomu
hjúkrunarnema við sjúklinga, yfirboðara og sam-
verkafólk (Fíh E/13, umsóknir um hjúkrunar-
nám). Þetta voru þau grundvallaratriði sem skáru
úr um hæfni eða vanhæfni hjúkrunarnema. For-
ystusveit hjúkrunarkvenna á Islandi lagði höfuð-
áherslu á persónulega eiginieika hjúkrunarnema
en ekki á þekkingu þeirra eða færni.
Fyrirmyndir um nám í hjúkrunarfræðum voru
einkum sóttar til Norðurlanda, aðallega Dan-
merkur. Flestir leiðtogar Félags íslenskra hjúkr-
unarkvenna og þær hjúkrunarkonur, sem leið-
beindu hjúkrunarnemum á þriðja áratugnum,
höfðu stundað nám í Danmörku. Forystukonur
danskra hjúkrunarkvenna lögðu mikla áherslu á
siðferðisþrek og ýmsa persónulega eiginleika
stéttarinnar. I augum þeirra voru góðar hjúkrunar-
konur þrifnar, reglusamar, skylduræknar, sam-
viskusamar, áreiðanlegar, fórnfúsar, umhyggju-
samar og agaðar en síðast en ekki síst stóðu góð-
ar hjúkrunarkonur aðeins undir nafni ef þær
sýndu yfirboðurum sínum skilyrðislausa hlýðni.
Viðkunnanlegt, rólegt og glaðvært lundarfar var
þar að auki talið prýða „góðar“ hjúkrunarkonur
(Wingender, 1999). Þessar hugmyndir mótuðu
framvarðasveit hjúkrunarkvenna á íslandi og end-
urspegluðust í umsögnum um hjúkrunarnema.
Námsmatið reyndist mörgum hjúkrunarkonum
erfitt verkefni og þær felldu sjaldnast harða
dóma um nema. Helstu gallar, sem hjúkrunar-
konur tíunduðu á nemum, sneru einkum að
framkomu þeirra og Iundarfari. Oftast var fund-
ið að því ef þeir þóttu háværir, fasmiklir, þver-
lyndir, stórlundaðir eða frekir. A þriðja áratugn-
um var örfáum nemum vísað frá námi. Tvær
stúlkur voru látnar hætta vegna þess að þær voru
taldar of ungar og barnalegar. I það minnsta fjór-
ar til viðbótar voru dæmdar óhæfar til að stunda
hjúkrun og gert að draga sig í hlé (Margrét Guð-
mundsdóttir, handrit). Sumarið 1928 skrifaði
bróðir nema, sem gert hafði verið að hætta eftir
fjögurra mánaða nám, til Sigríðar Eiríksdóttur og rakti málsat-
vik fyrir henni. Hann gekk á fund yfirhjúkrunarkonu sjúkra-
hússins og óskaði eftir skýringum en hún svaraði því einu að
hans sögn „að það væri svo margt sem karlmenn gætu ekki
sett sig inní í svona hlutum." Hann kvaðst jafnframt hafa afl-
að sér upplýsinga um að sjúklingum hafi yfirleitt fallið mjög
vel við systur sína og hjúkrunarkonur, sem starfað hefðu með
henni, haft góða trú á henni. Stúlkunni var mjög umhugað um
að fá að halda áfram námi og bróðirinn bað Sigríði að gefa
henni annað tækifæri (Fíh B/1 2, bréf N.N. dags. 24.8.1928)
Sigríður svaraði og sagði:
Þegar s)'stir yðar sótti um hjúkrunamám. hjá Félagi íslenskra hjúkrun-
arkvenna, var ég í nitklum vafa um hvort ég ætti að taka hana. Astæð-
an var sú að mér þótti hún vera nokkuð framgjöm, og efaðist jafnvel
um að fi'amlwma hennar og viðmót væri fallið til hjúkrunarstarfa.
Sömu umkvartanir komu [frá sjúkrahúsinu], að enda þótt hún væri
sjúklingum yfirleitt góð, þá væri fas hennar og framkoma yfirleitt
þannig, að ekki þótti ráðlegt að hún héldi áfram. Það er svo margs að
gæta, þegar um hjúkmnamám er að ræða, stillt og gætin framkorm
og alúð til starfans í heild sinni
og ég er hrædd urn að [systur
yðar] hafi þar verið ábótavant
(Fth B/1 2, hréf Sigríðar Eiríks-
dóttur dags. 1.9.1929).
Hvatvísi virðist hafa orðið
stúikunni að falli og viðmót
hennar gagnvart yfirboðara.
Hjúkrunarnemar hlýddu yf-
irleitt orðum hjúkrunar-
kvenna og lækna án þess að
mögla. Skapríkir nemar áttu
þó jafnvel til að veita Sigríði
Eiríksdóttur orð í eyra. I
upphafi fjórða áratugarins
ásakaði einn slíkur Sigríði
um að vera „alltof gamal-
dags“ og að hún „vildi ekkert
Skipulag hjúkrunarnámsins hvildi nær ein- fyrir nemana gera í því að
göngu á herðum Sigrlðar Eiriksdóttur. fylgjast með nýja tfmanum“.
(Fíh B/2 1, bréf Sigríðar Ei-
ríksdóttur dags. 27.1.1931) Sigríði blöskraði þessi fram-
hleypni en Jóna Guðmundsdóttir, yfirhjúkrunarkona á Isa-
firði, bar blak að nemanum þótt hún vildi vissulega ekki mæla
„svona frekju bót“. Skýringa á ófyrirleitni nemans rakti Jóna
meðal annars til þess að hann væri orðinn nokkuð fullorðinn
og vanur að ráða sér sjálfur. Hún tók undir orð Sigríðar um
kröfuhörku hjúkrunarnemanna en benti jafnframt á málsbæt-
ur þeim til handa og sagði:
það er mér til stórrar ska'praunar hvað rnér finnst nernarnir vera
heimtufrekir og alveg gjörsnej’ddir allri þekkingu um það að þær hafi
skyldur gagnvart félaginu og þeim stofnunum sem þær virma á og
Tímarit hjúkrunarfræöinga 1. tbl. 80. árg. 2004