Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2005, Blaðsíða 25

Grein
Öryggi og gæöi í heilbrigðis-
þjónustu
að öryggismálum. Florence Nightingale notaði
tölfræðileg gögn við gæða- og umbótastörf sín
(Aiken, Clarke og Sloane, 2002; Neuhauser,
2004) enda er hún heiðursfélagi Hins bandaríska
tölfræðifélags. I umbótastarfi eru mælingar mikil-
vægar og því brýnt að hafa handbæra áreiðanlega
og réttmæta mælikvarða/gæðavísa (AHRQ, 2003)
sem geta gert kleift að mæla árangur umbóta.
Fjölmargir gæðavísar í heilbrigðisþjónustu hafa
verið settir fram (JCAHO, 2003; Nordiska mini-
sterrádet, 2003; WHO, 2003) og margir þeirra
snúa að öryggi sjúklinga. Hér eru nolckur dæmi:
Réttur sjúklingur (sem fer í rétta aðgerð, fær rétt lyf
o.s.frv.)
Reglur um merkingar
Samskipti milli heilbrigðisstarfsfólks til aö fyrirbyggja
misskilning
Ferli fyrirmæla
Viöurkenndar skammstafanir
Öryggi í lyfjamálum
Öryggi sjúklinga í skurðaðgerðum
Gátlistar
Ferli merkinga á skurðsvæði
Öryggi vökvadæla
Öryggi viðvörunarkerfa
Spítalasýkingar (JCAHO, 2003).
Hlutfall sjúklinga og hjúkrunarfræðinga
Hjúkrunartími
Legusár
Byltur (American Nurces Association, 1999).
Fylgikvillar svæfingar
Legusár
Brestur á björgun (failure to rescue)
Aðskotahlutur skilinn eftir
Margvíslegar meðferðartengdar sýkingar
Blæöing í kjölfar aðgeröar
Lærleggshálsbrot í kjölfar aðgerðar
Blóðborin sýking í kjölfar aögerðar
Viöbrögð viö blóðgjöf (AHRQ, 2003).
Sérstaka athygli vekur að þrír framangreindra
gæðavísa (brestur á björgun, blóðborin sýking í
kjölfar aðgerðar og legusár) varða samtals nánast
60% atvika sem snertu öryggi sjúklinga meðal
Medicare-sjúklinga í Bandaríkjunum á árunum
2000 - 2002 (HealthGrades, 2004b).
Hlutverk Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga
varðandi öryggi í heilbrigðisþjónustu
Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga hefur marg-
víslegu hlutverki að gegna er varðar öryggi í
heilbrigðisþjónustu. Félagið gefur í raun tóninn
fyrir hjúkrunarfræðinga hvað þetta málefni varðar og hefur
framtíðarsýn varðandi öryggi og gæði hjúkrunarþjónustu og
setur markið hátt eins og leiðtogum ber að gera (Tomy, 2000:
Marquis og Huston, 2000). Einnig getur félagið stuðlað að vit-
undarvakningu um öryggi í heilbrigðisþjónustu meðal félags-
manna sinna og almennings. Þá getur félagið skapað tækifæri
til umbóta (Walshe og Freeman, 2002), skapað hvetjandi and-
rúmsloft (Carroll og Edmondson, 2002) og auðveldað þverfag-
legt samstarf. Má í þessu sambandi benda á málþing Félags
íslenskra hjúkrunarfræðinga og Læknafélags Islands um öryggi
sjúklinga sem haldið var í nóvember 2004 og þótti takast með
ágætum. Þá er mikilvægt að félagið sé virkt við að koma rann-
sóknarniðurstöðum varðandi öryggi sjúklinga á framfæri við
félagsmenn, aðrar heilbrigðisstéttir og almenning.
Öryggi og gæði hjúkrunar - hvert stefnir?
Ljóst er að margir þættir geta haft áhrif á gæði og öryggi hjúkr-
unar og mikilvægt að í þeim málum séu hjúkrunarfræðingar
virkir og hafi áhrif á framgang mála í stað þess að „bíða og sjá“
hvað gerist og bregðast svo við því þegar eitthvað hefur gerst.
Hagræðing og endurskipulagning í heilbrigðiskerfinu mun að
öllum Iíkindum halda áfram á næstu árum og hafa bein áhrif á
vinnuumhverfi hjúkrunarfræðinga. Hjúkrunarfræðingar verða
því að standa vörð um að tryggja sjúldingum þann hjúkrunar-
tíma sem þeir þarfnast þannig að þörfum þeirra sé sinnt af
öryggi og fagmennsku. Hjúkrunarfræðingar eiga að skapa sína
eigin framtíð (Rogers, 1997) en ekki láta aðra skapa fram-
tíð hjúkrunar. Byltingakenndar breytingar til góðs geta verið
fram undan í heilbrigðismálum en einnig martraðarkenndar
breytingar til ills (Bezold og Sullivan, 1999). Öllu máli skiptir
hvernig tækifærin eru nýtt sem þessar breytingar hafa í för
með sér.
Að efla öryggisbrag heilbrigðiskerfisins er framtíðarverkefni
þar sem umhyggja og sérþekking hjúkrunar verða að vera í
fremstu víglínu (Foley, 2004).
Þakkir: Agústa Benný Herbertsdóttir, Lovísa Baldursdóttir og
Leifur Bárðarson fá bestu þakkir fyrir yfirlestur og gagnlegar
ábendingar.
Heimildaskrá:
AHRQ (2003). AHRQ Quality Indicators - Guide to patient safety indicators. Sótt 28. maí
2003 á http://www.ahrq.gov.
Aiken, L. H., Clarke, S. P., og Sloane, D. M. (2002). Hospital restructuring: Does it adversly
affect care and outcomes? Journal ofNursing Administration, 30 (10), 457- 465.
Aiken, L. H., Sochalaksi, J., og Lake, E. T. (1997). Studying outcomes of organizational
change in health services. Medical Care, 35 (11), NS6-NS18, viðauki.
American Nurses Association (ANA) (1999). Nursing-sensitive quality indicators for acute
caresettingsandANA'ssafetyandqualityinitiatve. Sótt 12. janúar 2005 á http://
www.nursingworld.org.
American Nurses Association (ANA) (2003). ANA commends IOM report outiining critical
role ofnursing workenvironmentin patient safety. Sótt 7. nóvember 2003 á http://
www.nursingworld.org.
Timarit hjúkrunarfræðinga 1. tbl. 81. árg. 2005
23