Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2005, Síða 10

tíðastopp af völdum læknisfræðilegra aðgerða eða þyngdartaps
(Brett og Cooper, 2003; Avis og McKinlay, 2001). Enn fremur
er mismunandi eftir samfélögum hvenær tíðahvörf verða og
eru ýmsir þættir taldir hafa áhrif á það en algengast er að þau
verði um fimmtugt (Ozdemir og Col, 2004; Ku o.fl., 2004;
Adamopoulos, o.fl., 2002).
Gagnavaraflaðmeðspurningalistasem varsendurþátttakendum
í apríl 2004. I maí var sent út bréf til að minna á rannsóknina
og spurningalistinn sendur aftur þeim sem ekki höfðu svarað í
júní. Svörun var 56% (n=561) og endurspeglaði aidursdreifing
þátttakenda aldursdreifingu úrtaksins vel (sjá mynd 1).
Mynd 1
180
1 2 3 4 5 6 7
Fæðingarár (sjá skýr. í texta)
■ Úrtak
□ Þátttakendur
Mælitæki
Mælitæki rannsóknarinnar var spurningalisti sem var að
mestu saminn af höfundi með aðstoð hjúkrunarfræðinga
sem unnu lokaverkefni sitt til BS-prófs út frá hluta gagna
þessarar rannsóknar (Eva Sædís Sigurðardóttir, Guðrún Elva
Guðmundsdóttir og Heiðbjört Sif Arnardóttir, 2004). Listinn
byggist á tvíkosta spurningum, einföldum fjölvalsspurningum
og viðhorfaspurningum.
Bakgrunnsspurningar lutu að menntun, starfi, hjúskaparstöðu,
fjölda barna og aldri. Spurt var um fæðingarár og við kóðun var
1951 = 1, 1952=2.... 1 956=6, 1957=7 þannig að við úrvinnslu
bendir lægra meðaltal til hærri aldurs.
Við ákvörðun um hvort þátttakandi væri lcominn á tíðahvörf
var byggt á sjálfsmati konunnar en spurt var: „Ert þú komin á
tíðahvörf?" (já/nei/veit ekki). Enn fremur var spurt hvort leg
eða eggjastokkar hefðu verið fjarlægð.
Fræðsla um tíðahvörf var metin með tveim
spurningum: „Hefur þú fengið næga fræðslu um 4
tíðahvörf/breytingaskeiðkvenna?“(já/nei)og„Telur
þú að fræðsla um tíðahvörf/breytingaskeið kvenna
ætti að vera meiri á vegum heilbrigðisyfirvalda?"
(já/nei). Upplýsinga um tíðahvörf/breytingaskeið
var aflað með eftirfarandi spurningu: „Hvar hefur
þú fengið fræðslu um tíðahvörf/breytingaskeið
kvenna?“ Svarmöguleikar voru 10 og koma þeir
fram í töflu 6.
Notkun hormóna og vilji til þess að nota eða
hætta að nota hormón var metinn með eftirtöldum
spurningum: „Hefur þú einhvern tíma notað
tíðahvarfahormón?“; „Notar þú tíðahvarfahormón
núna?“; „Hefur þú hugleitt að hætta notkun
tíðahvarfahormóna" og „Hefur þú hugleitt að
hefja notkun tíðahvarfahormóna?“ Sv'armöguleikar
við þessum spurningum voru já eða nei.
Þátttakendur, sem höfðu hugleitt að hætta notkun
tíðahvarfahormóna og þeir sem voru hættir
notkun, voru spurðir um ástæður þess og eru
svarmöguleikarnirítöflu 7. Þátttakendur, sem höfðu
hugleitt að hefja notkun tíðahvarfahormóna, voru
jafnframt spurðir um ástæðu þess. Svarmöguleikar
voru 9 og lutu 7 þeirra að einkennum, 2 að
fyrirbyggingu (beinþynning og hjartasjúkdómar) og
1 var um brottnám eggjastokka.
Þátttakendur voru inntir eftir hvort þeir fyndu
fyrir (já/nei) einhverjum 18 einkenna sem
tengd hafa verið tíðahvörfum, m.a. hita- og
svitakófi, svefntruflunum, skapsveiflum og minni
kynhvöt.
Nokkrar spurningar lutu að WHl-rannsókninni.
Áður en þær spurningar voru lagðar fyrir var
rannsóknin kynnt með eftirfarandi texta: Sumarið
2002 voru birtar fyrstu niðurstöður bandarískrar
rannsóknar á notkun tíðahvarfahormóna og hafa
þær niðurstöður valdið talsverðri umræðu hér
heima og erlendis. Því næst var spurt: „Hefur
þú heyrt af rannsókninni sem getið er um hér að
ofan?“ (já/nei). Ef já, þá var spurt: „Hvar heyrðir
þú af rannsókninni?“ Svarmöguleikar voru 10 t
og koma þeir fram í töflu 6. Þátttakendur, sem
notuðu hormón en höfðu hugleitt að hætta,
voru spurðir: „Leiddu niðurstöður bandarfsku
rannsóknarinnar til þess að þér finnst erfiðara
að ákveða hvort þú ættir að halda áfram að
nota hormón?“ (já/nei). Þátttakendur, sem höfðu
8 Tímarit hjúkrunarfræðinga 4. tbl. 81. árg. 2005