Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2005, Qupperneq 49

Pistill
Meðferöarlegt gildi hunda
sækja síma, póst, dagblöð og hluti sem detta á
gólfið. Hjálparhundur heyrnarlauss eiganda Iætur
t.d. vita ef dyrabjalla eða sími hringir, eða ef barn
grætur. Oft er hjálparhundur jafnframt þjálfaður í
að láta vita ef hinn fatlaði á í vanda, t.d ef hann
dettur úr hjólastólnum sínum.
I örstuttu máli má segja að hlutverk hjálparhunds
sé að auðvelda eiganda sínum daglegt líf og auka
sjálfstæði hans í lífi og starfi, enda er hver hundur
þjálfaður sérstaklega með fötlun eigandans í huga.
Sýnt hefur verið framá að þeir sem hafa hjálparhund
eru að jafnaði talsvert glaðari, sjálfsöruggari og
ánægðari en aðrir, enda skiptir félagsskapurinn
ekki minna máli en eiginleg aðstoð.
Aðstoðarhundar fyrir alla aðra
Einfalda leiðin
Einfaldasta leiðin til að nýta hunda í hverskyns meðferð er
sú sem segja má að sé sú ómarkvissa. Það þýðir í raun að
ekki er um að ræða markvisst faglegt verkefni, heldur koma
hundar í reglubundnar heimsóknir til að létta fólki lífið og
auka tilbreytingu. Tiltölulega einfalt er að skipuleggja þessa
meðferð og hún hentar líkast til langflestum hundaeigendum,
hundum, fagfólki og skjólstæðingum. Við sem stöndum að
undirbúningi félagsins gerum ráð fyrir að langmest eftirspurn
verði eftir slíkum heimsóknum.
Flestir eiga auðvelt með að tjá dýrum væntumþykju og blíðu
og til dæmis er börnum sem líður illa oft bent á að hvísla að
hundi hvað veldur þeim hugarangri, enda muni hundurinn
aldrei segja frá. Margoft hefur verið sýnt framá að þessi aðferð
hjálpar börnum að losa um spennu og eykur líkur á að þau tali
í kjölfarið opinskátt um það sem veldur vanlíðan þeirra.
Aðstoðarhundar eru ekki sérstaklega þjálfaðir til
að aðstoða einn einstakling, heldur eru fyrst og
fremst gerðar kröfur til þess að þeir geti nálgast
ókunnuga á yfirvegaðan hátt og myndað tengsl
við þá, þótt eigandinn sé með þeim. Miklu máli
skiptir jafnframt að eigandi sé ekki eigingjarn á
hund sinn og að hann geti hvatt hundinn til að
mynda tengsl við ókunnuga.
Aðstoðarhundum má síðan skipta í tvo hópa.
Annarsvegar þá sem taka þátt í markvissum
verkefnum sem fagteymi skipuleggur og hinsvegar
þá sem segja má að séu í ómarkvissari verkefnum.
Dæmi um hið fyrra er þegar þverfaglegt teymi
ákveður að fá hund inn f meðferð skjólstæðings, til
lengri eða skemmri tíma. Markmiðið gæti dæmis til
verið að örva hreyfingu eða tjáningu hans, eða auka
á gleði hans og ánægju. í slíkum tilvikum þarf að
vanda sérlega vel val á hundi og sjálfboðaliða, enda
um mikla skuldbindingu að ræða. Nauðsynlegt er
að traust ríki milli hundaeiganda og fagfólks, og
eigandi þarf að hafa ríkan skilning á því hvort og
hvenær áreiti verður of mikið fyrir hundinn.
Dæmi um ómarkvissara starf með hundum gæti
verið þegar farið er með hund í reglubundnar
heimsóknir til aldraðra og er þá ekki lögð áhersla
á að fylgjast með áhrifum heimsóknarinnar með
markvissum hætti.
Þegar um er að ræða meðferð með gæludýrum
er lykilatriði að allir njóti góðs af, eða „win-win
situation" eins og oft er talað um á ensku. Það á
alltaf við, sama hvaða leið menn kjósa að fara.
Aðstoðarhundar af þessu tagi geta nýst mjög víða, til
dæmis í heimsóknum á heimili einmanna fólks, sjúkrahús,
hjúkrunarheimili, meðferðarheimili, í fangelsi og í skóla.
A ráðstefnunni sem greint er frá í upphafi þessarar greinar, var:
til dæmis fangavörður, sem um árabil hefur haft hund með sér
í vinnuna. Hann sagði að jafnvel harðsvíruðustu glæpamenn
hefðu sýnt á sér miklu mildari hlið í viðtölum þegar hundurinn
var á staðnum og að hundurinn hefði undantekningalaust
laðað fram jákvæð viðbrögð þeirra og hlýtt viðmót.
Gæludýraeigendur sem veikjast og/eða slasast
Ekki má gleyma þeim mikla fjölda fólks sem á gæludýr og
veikist eða slasast og þarf í kjölfarið að dvelja í lengri eða
skemmri tíma á sjúkrastofnunum. Þessu fólki er mikilvægt að
fá að hitta dýrin sín og fá þau í heimsókn. Hjúkrunarforstjórar
geta nú sótt um undanþágu fyrir þetta fólk til að það geti
fengið dýrin sín í heimsókn.
Þess má geta að rannsóknir hafa sýnt að 90% þeirra sem eru í
þessari stöðu óska þess heitt og innilega að fá að hitta dýrin sín,
svo spyrja má sig hvers vegna ætti að standa í vegi fyrir því?
Vissulega hentar það ekki öllum að eiga samskipti hunda eða
önnur gæludýr, en hinsvegar er ljóst að mjög oft Iíður fólki vel
í samskiptum við dýrin. Við, sem stöndum að þessu verkefni,
höfum greinargóðar upplýsingar um rannsóknir sem gerðar
hafa verið á þessu sviði, og ennfremur upplýsingar um það
hvenær ekki er ráðlegt að nota hunda í meðferð. Þeir sem hafa
áhuga á að fá frekari upplýsingar eða slást í hóp með okkur
eru hvattir til að hafa samband við greinarhöfund í gegnum
netfangið brynjat@vis.is eða í gsm: 898-0818.
Tímarit hjúkrunarfræöinga 4. tbl. 81. árg. 2005
47