Tíðindi um stjórnarmálefni Íslands - 01.01.1870, Side 50
44
UM FÉ ÓMYNDUGRA.
þeirra leyft að lána féð út með samþykki yfirfjárráðanda mdti nœgu
veði í lausafé og þeirri leigu, er þeir hæsta geta fengið, þó þannig, að
engum einum sé lánað meira fé á þenna hált cn 100 rd.”
Jressum úppástungum sínum til slyrkingar tók þingið einkum frain,
að eptirþcirri skoðun, scm allur þorri þingmanna, sem þrt þekki nákvæm-
lega til hvervetna ut um landið, hafi látið í Ijrtsi, inundi ákvörðun
sú, er það hefir stungið uppá um útlán á fé ómyndugra, cigi veiöa
þýðingarlílil, og megi álita, að þrt tilsk. 28. júlím. 1811 ekki sé Iögleidd
á Islandi, þá veiti lausafjárveð næga trygging fyrir fé, er ekki ncmi
mikilli upphæð, þegar varúð og samvizkusemi sé viöhöfð og fjárhalds-
menn og yfirfjárráðendur vandlcga gefi gætur að hinu lögskipaða formi,
en clla mundi á þeim hvíla ábyrgðin á láninu. Ekki álítur þingið það
lieldur eiga illa við, að hærri vextir en i af hundraði sé áskilið af fé
rtmyndugra, sem lánað er mrtti vcði í lausafé, þarsem tíhætt megi full-
yrða, að þau lög, cr slíkt leyfa, ekki koini í neinn bága við réttarmeð-
vitund manna á íslandi, cnda virðist þau og í sjállu sér miklu eðlilegri
en hin, sem leggi bönd á frjálsa samninga manna á milli. Loksins
hefir og þingið tckið fram, að þeir, sein ekki eru jarðeigandi, en annars
geli verið svo cfnaðir að þeir cigi nægilegt lausafé til fullrar vcð-
ábyrgðar fyrir litlu láni, þurfi einna helzt á féláni að halda til að kaupa
fyrir skepnur og auka þannig bústofn sínn m. m., svo að þessi með-
fcrð á fé ómyndugra mundi, samkvæmt tilgangi Iöggjafans með ákvörð-
unina í tilsk. 18 febrúarm. 1817, 7. gr. slafl. C., verða til að bæta úr
hinni alincnnu peningacklu á íslandi, er svo lengi sé búin að standa
landinu fyrir blómgun og eðlilegum framförum.
jjiingið áleit því, að hagfelldast væri að ráða úr vandkvæðum þeim,
scm eru á að koina fyrir fé órnyndugra, á þann hátt, sem það hefir
stungið upp á, en þar á móti áleit það rtráðlegt að fallast á þá að-
ferðina, sem í þessu efni ælti við að hafa cptir frumvarpi stjórnarinnar,
að Itaupa fyrir fé þetta rtuppsegjanleg rikisskuldabréf, og hefir þingið
einkum tekið fram í þessu efni, að menn á íslandi þekki lilið til
óuppsegjanlegra ríkisskuldabréfa og að það víðsvegar um landið yrði
ókljúfandi erfiðieikum bundið að ná leigunni af þeim, og eins yrði bæði
kostnaður, urnsvif og torveldni á því að fá ógildingardrtm á þeim, cf
þau glötuðust, svo mundi og vcrðlag á þeim á íslandi vcrða bæði lágt
og hvikult. Eins og þingið þvl hélt, að það mundi valda óánægju á
íslandi, ef farið væri mcð rtmyndugra fé á þenna hátt, þannig taldi það
og vafalaust, að þó lög kæmu út, cr heimiluðu slíkt, mundu fjárhalds-
menn og yfirfjárráðcndur kynoka sér við, að verja fé ómyndugra í þann
gjaldeyri, er þeir hæglega gætu átt von á, að hinn ómyndugi ekki vildi