Gerðir kirkjuþings - 01.01.2015, Síða 93

93
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta
Þegar þjóðkirkjulögin tóku gildi í ársbyrjun 1998 hafði mikil undirbúningsvinna átt
sér stað sem má rekja til ársins 1992 þegar lagðar voru fram á kirkjuþingi tillögur um
endurskoðun á lögum um kirkjuna. Árið 1993 var sett á laggirnar nefnd sem kölluð var
„skipulagsnefndin“. Hlutverk skipulagsnefndarinnar var að koma með tillögu að nýjum
lögum um þjóðkirkjuna.
Eitt af því sem nefndin gerði var samanburður við nágrannakirkjurnar. Urðu til nokkur
áhersluatriði. Þar má m.a. nefna:
• Aukið sjálfstæði og lýðræðislegt skipulag þjóðkirkjunnar.
• Aukin valddreifing til stofnana og embætta innan kirkjunnar.
• Sterkt kirkjuþing sem hefði æðsta vald í málefnum kirkjunnar.
• Eindregin aðgreining biskupsembættisins og kirkjuþings.
• Biskup skuli gegna forystuhlutverki á sviði trúarlífs þjóðkirkjunnar.
• Virk þátttaka leikmanna í öllu starfi kirkjunnar.
• Sterkt starf kirkjunnar í grasrótinni: í sóknum, prestaköllum og prófastsdæmum.
Skipulagsnefndin var að mestu leyti sammála um meginmarkmið, einstök atriði þurftu
lengri umfjöllunartíma en önnur. Breytingarnar á lögum um kirkjuna urðu verulegar.
Aldrei var nein áhersla lögð á aðskilnað ríkis og kirkju, heldur var almennt samkomulag
um óbreytt samband að formi til, en hugmyndirnar fólu þó í sér stóraukið sjálfstæði
þjóðkirkjunnar.
Meginbreytingarnar urðu samt verulegar, þessar voru þær helstu :
• Aukið lýðræði til stjórnsýslu kirkjunnar, m.a. með kirkjuþingi og með embætti forseta
kirkjuþings.
• Rammalöggjöf um íslensku þjóðkirkjuna sem veitti henni nýtt vald í eigin málum og
þar með mikið sjálfstæði. Þetta var í reynd tilfærsla á valdi Alþingi til kirkjuþings.
• Stofnun kirkjuþings með raunverulegt vald var grundvallaratriði í hinu nýja
fyrirkomulagi. Kirkjuþingi var falið það hlutverk að setja kirkjunni starfsreglur og var
fengið æðsta vald í málefnum þjóðkirkjunnar innan lögmætra marka.
• Breytingarnar snertu biskupsembættið talsvert. Áður hafði biskup verið forseti
kirkjuþings og jafnframt formaður kirkjuráðs, samkvæmt lögunum hafði hann
málfrelsi og tillögurétt á kirkjuþingi en ekki atkvæðisrétt, var hann einnig formaður
kirkjuráðs sem var m.a. framkvæmdarnefnd kirkjuþings.
Í nýju löggjöfinni var biskupi hvorki ætlað að verða forseti kirkjuþings né formaður
kirkjuráðs.
Það náðist ekki samstaða um það síðarnefnda og því varð biskupinn forseti kirkjuráðs.
Samkvæmt hefðinni hefur biskup þrjú megin verksvið:
Vígslur,vísitasíur og tilsjón.
Samkvæmt lútherskum embættisskilningi er enginn eðlismunur á embætti prests og
biskups, eini munurinn er sá að biskupi eru fengin störf sem tengjast ekki einum söfnuði,
heldur allri þjóðkirkjunni. Helstu störf sem falla undir biskupsembættið eru: biskup vígir,
vísiterar söfnuði og kemur fram fyrir hönd þjóðkirkjunnar við ýmis tækifæri og sinnir
sálgæslu presta.