Dagblaðið Vísir - DV - 22.12.2016, Blaðsíða 36

Jólablað 22. desember 201632 Menning
V
argöld er fyrsta hrein­
ræktaða myndasagan fyrir
ungmenni og fullorðna til
að hljóta tilnefningu til Ís­
lensku bókmenntaverð­
launanna.
Þetta er fyrst hlutinn í sex bóka bálki
sem Jón Páll Halldórsson og Þórhall­
ur Arnórsson ætla að gefa út á næstu
árum. Sögunni er ætlað að kynna nor­
ræna goðafræði og hugarheim víking­
anna á aðgengilegan hátt og nútíma­
legan hátt fyrir lesendum.
„Þessi tilnefning kom okkur mik­
ið á óvart! En hún gefur okkur sjálfs­
traust og er til merkis um að við
séum ekki alveg í tómu rugli. Við vilj­
um auðvitað leggja okkar af mörk­
um í teiknimyndasögubransanum,
þetta hlýtur að geta verið lyftistöng
fyrir hann,“ segir Þórhallur þegar
blaðamaður DV hittir höfundana á
Íslensku húðflúrstofunni.
Goðsögur fyrir nútímafólk
„Ein ástæðan fyrir því að okkur lang­
aði að vinna með þessar gömlu sög­
ur er sú að gera þær aðgengilegar
fyrir nútímafólk. Þetta hefur verið
álitinn nánast heilagur texti svo það
hefur lítið mátt vinna með hann,
nema þá helst í gríni. Það eru því ótal
sögur sem hafa ekki verið gerð nein
sérstök skil á Íslandi alveg frá því að
þær voru skrifaðar,“ segir Þórhallur,
sem hefur lengst af starfað sem
sköpunarstjóri á auglýsingastofum,
en hefur í meira en áratug geng­
ið með þá hugmynd í maganum að
gera myndasögu um víkinga og nor­
ræna goðafræði.
Eftir að hafa rætt
þennan draum við og
við í nokkur ár ákváðu
þeir Jón Páll, æskuvinir
úr Hlíðunum og sam­
starfsmenn á ýmsum
vettvangi loks að láta
verða að verkefninu
fyrir þremur árum. „Þá
ákváðum við að henda
í kynningu – svokall­
að „pitch“. Í mynda­
sögubransanum eru
það yfir leitt fyrstu
þrjár opnurnar í bók­
inni og svo handritið
að restinni. Þegar við
vorum hálfnaðir með
þetta hittum við Andra
[Sveinsson], honum
leist vel á verk efnið og
sparkaði því í gang,“
segir teiknarinn Jón
Páll. Í gegnum tíð­
ina hefur hann með­
al annars hannað út­
lit fyrir Eve Online
og Latabæ, en er þó
kannski þekktastur
sem tattúlistamað­
ur, og við það starfar
hann nú á Spáni.
Frá sköpun heims-
ins til ragnaraka
Það tók tvö ár að
vinna bókina sem
inniheldur fyrstu tvo
kafla sögunnar. Í þeim er rakin sköp­
unarsaga heimsins samkvæmt forn­
norrænni trú, deila Óðins og Freyju
um brísingamenið og áhrif hennar í
mannheimum, þar sem afleiðingarn­
ar eru stríð, vindöld, vargöld.
„Í sögunni ætlum við að reyna
að vera með heildstæða framsetn­
ingu á goðafræðinni, frá því að
heimarnir verða til og til endalok­
anna – ragnaraka. Hugmyndin er að
reyna að finna þá þætti sem leiða til
ragnaraka,“ segir Þórhallur.
„Í þeim ritum sem við þekkj­
um er goðafræðin meira og minna
sett fram í stökum sögum. Það er
ekki mikið um heildstæða fram­
setningu. Það eru helst Völuspá og
Gylfaginning en við eigum engar
skýrar framvindusögur. Fræðistörf
stoppa bara við það sem er skrifað,
jafnvel þótt eitthvað virðist aug­
ljóslega tengjast getur þú ekki gef­
ið þér neitt ef textabrotin vantar. Við
leyfum okkur hins vegar að tengja
saman, draga ályktanir og skálda inn
í eyðurnar, en reynum að byggja eins
mikið á heimildunum og mögulegt
er.
Í þessari bók er maður, Vikar, sem
leiðir okkur inn í þennan heim. Við
sjáum atburðina frá hans sjónarhóli.
Bókin er að miklu leyti byggð á ein­
um Íslendingaþætti, Héðinssögu og
Högna, eða Sörlaþætti.“
En hvað með myndræna þáttinn,
á hverju byggið þið hann?
„Ég sæki líka eigin­
lega allt í fræðibækur,
fornleifauppgröft og aðr­
ar heimildir sem til eru,
en reyni að skálda sem
minnst – bara pínulítið,“
segir Jón Páll.
Lærdómur nýrra
myndasöguhöfunda
Þó að Þórhallur og Jón
Páll hafi verið aldir upp á
frönskum myndasögum
frá Iðunni – Lukku Láka,
Fjórum fræknum, Sval og
Val – og seinna sökkt sér í
myndrænar skáldsögur frá
meisturum á borð við Art
Spiegelman og Alan Moore
þá segja þeir að þessi fyrsta
myndasögusmíð þeirra fé­
laga hafi verið mikið og
stöðugt lærdómsferli.
„Þetta virðist kannski
vera einfalt form, en þegar
maður byrjar að vinna í
því uppgötvar maður hvað
þetta er í raun ótrúlega flók­
ið. Það þarf að leggja svo
mikla vinnu í hvern einasta
ramma. Þetta er bara eins og
listsýning. Ég mun aldrei aft­
ur grípa myndasögu og fletta
hratt í gegnum hana,“ segir Þórhallur
og hlær. „En það er samt þannig að
ef þú rennir hreinlega í gegnum
myndasöguna þá veistu að hún er
vel skrifuð og teiknuð. Þá er verið
að segja söguna vel,“ skýtur Jón Páll
inn í. „Um leið og maður þarf mik­
ið að stoppa – ekki til að skoða flotta
mynd eða pæla í hlutunum – heldur
af því að þú skilur ekki – þá er eitt­
hver hiksti í gangi. Það er heilmikið
trikk að leiða augu lesandans yfir
síðuna milli talblaðranna þannig
að hann sjái myndirnar í leiðinni og
skilji framvinduna,“ segir hann.
„Í byrjun vorum við svolítið að
hiksta á tengingum og hvernig senur
eru kynntar, „established“, en þetta
lærðum við í ferlinu. Þetta er nefnilega
eins og blanda á milli bókar og kvik­
myndar. Það þarf að setja upp senurn­
ar eins og í bíómynd,“ segir Jón Páll.
Gamla skemmtiefnið
í nýjum búningi
„Svo eru svona atriði eins og hvaða
letur þú notar til að láta textann ganga
ofan í fólk,“ bætir Þórhallur við. „Við
enduðum á því að velja frekar ein­
falt letur í almenna textann – í eins­
taka atriðum þar sem einhver talar
í bundnu máli notum við pínu vík­
ingalegra letur. Það hefði samt verið
of erfitt að lesa það allan tímann. Oft
þegar fólk er að notast við víkinga­
arfinn þá gerir það allt svo ofsalega
víkingalegt, en hugsunin hjá okkur
var ekki að hafa hlutina nákvæmlega
eins á víkingatímanum heldur skoða
hvernig víkingaskrift og skraut hefðu
þróast áfram ef það hefði fengið að
gera það þangað til í dag.
Og þetta á náttúrlega að vera
skemmtiefni. Gamla skemmtiefnið í
nýjum búningi, fyrir fólk árið 2016,“
segir Þórhallur.
„Við fórum heldur ekki alla leið
með tungumálið. Hluti af sögunni
er í bundnu máli og er þá byggður
á ljóðahætti og fornyrðislagi sem
eru þeir bragarhættir sem Eddurnar
eru skrifaðar í. Við reyndum aðeins
að minna á þessa bragarhætti en þó
þannig að textinn væri aðgengilegur
fyrir nútímalesendur.“
Sagan kemur samtímis út á ís­
lensku og ensku, og viðurkenna höf­
undarnir að planið sé að smeygja
sér inn í túristamarkaðinn, en hug­
myndin er þó kannski fyrst og fremst
að koma sögunni út fyrir landstein­
ana, til Norðurlandanna og víðar.
„Svo er auðvitað fjarlægur
draumur að fá að bera þetta und­
ir stærri markaði – athuga hvort við
eigum eitthvert erindi þar,“ segir Þór­
hallur. n
Bræður munu berjast
Vargöld er fyrsta myndasagan sem er tilnefnd til Íslensku bókmenntaverðlaunanna
Láta gamlan draum rætast Æskuvinirnir Jón Páll og Þórhallur láta gamlan draum
rætast og gefa út myndasögu byggða á norrænni goðafræði. Mynd SiGtryGGur Ari„Það þarf að leggja
svo mikla vinnu
í hvern einasta ramma.
Þetta er bara eins og
listasýning.
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is