Fréttablaðið - 29.06.2017, Page 28

Íslensk sveitarfélög eru 74 talsins og hefur þeim fækkað um meira en helming í kjölfar sameininga frá
árinu 1990. Starfsemi sveitarfélaga er
skipt í A- og B-hluta.
Undir A-hluta falla lögbundin verk-
efni ásamt öðrum tilfallandi verk-
efnum sem að hluta til eða öllu leyti
eru fjármögnuð með skatttekjum.
Dæmi um slík verkefni eru rekstur
leikskóla og grunnskóla, staðbundin
félagsþjónusta og málefni fatlaðra. Í
B-hluta eru fyrirtæki/stofnanir sem að
hálfu eða meirihluta eru í eigu sveitar-
félagsins, eða eru að meirihluta á
ábyrgð þess og rekin sem fjárhagslega
sjálfstæðar einingar. Fyrirtæki/stofn-
anir í B-hluta eru að mestu eða öllu
leyti fjármagnaðar með þjónustu-
gjöldum. Dæmi um fyrirtæki í B-hluta
eru hafnarsjóður, vatnsveita, rafveita,
hitaveita, fráveita og sorphirða.
Í nýútgefinni skýrslu okkar um
sveitarfélögin [EOH1] kemur fram að
tekjur A- og B-hluta starfsemi sveitar-
félaga námu 371 ma.kr., og jukust um
8% á árinu 2016. Hefur tekjuvöxtur
samstæðu sveitarfélaganna ekki verið
eins hraður frá árinu 2007. Gjöld A-
og B-hluta námu 326 mö.kr. og jukust
um 0,2% á árinu 2016. Þar sem að
tekjur jukust hlutfallslega meira (8%)
en gjöld (0,2%) batnaði rekstrarniður-
staða samstæðunnar fyrir fjármagns-
og óreglulega liði umtalsvert og
hækkaði úr tæpum 18 mö.kr. í rúma
45 ma.kr., eða um 152%. Rekstrar-
reikningur sveitarfélaganna litaðist
talsvert af hækkandi launakostnaði
og lífeyrisskuldbindingum á árunum
2014 og 2015 vegna kjarasamninga
og breyttra forsenda varðandi dánar-
og lífslíkur. Á árinu 2016 hækkuðu
laun og launatengd gjöld ásamt líf-
eyrisskuldbindingum minna. Veldur
þetta, ásamt miklum tekjuvexti, því
að rekstrarniðurstaða sveitarfélag-
anna fyrir fjármagns- og óreglulega
liði batnar með fyrrgreindum hætti
á árinu 2016.
Rekstrarniðurstaða A- og B-hluta
að teknu tilliti til fjármagns- og
óreglulegra liða nam 46,4 mö.kr. á
árinu 2016 og batnaði um 48,6 ma.kr.
frá árinu 2015 þegar hún var -2 ma.kr.
Skýringin felst m.a. í lægri fjármagns-
gjöldum á árinu 2016 m.a. sökum
lægri skuldsetningar og hagstæðara
lánaumhverfis. Einnig jukust tekjur
vegna óreglulegra liða umtalsvert á
milli áranna.
Heildarskuldir sveitarfélaganna
námu rúmum 569 mö.kr. á árinu
2016 og lækkuðu um 3,3% frá árinu
2015. Hafa sveitarfélögin lækkað
langtímaskuldir sínar um rúma 174
ma.kr. frá því að þær stóðu hæst árið
2009. Góð rekstrarniðurstaða og
lækkun skulda á árinu 2016 leiðir til
þess að rúmlega 98% sveitarfélaga
stóðu undir skuldsetningu ársins
2016 þegar horft er til A- og B-hluta,
sem er betri niðurstaða en á árinu
2015 þegar hlutfallið nam 90%. Jafn-
mörg sveitarfélög stóðu undir skuld-
setningu ársins 2016 þegar A-hluti er
skoðaður, eða rúmlega 98%. Er það
talsvert betri niðurstaða en á árinu
2015 þegar hlutfallið nam 77%.
Það er ánægjulegt að sjá jákvæða
rekstrarniðurstöðu sveitarfélaganna
fyrir árið 2016. Lægri skuldsetning og
hagfelldari rekstrarniðurstaða veldur
því að flest öll sveitarfélög standa vel
undir núverandi skuldsetningu. Þá
skapar lægri skuldsetning og jákvæð
rekstrarniðurstaða einnig svigrúm
fyrir frekari innviðafjárfestingu og
þar með aukna þjónustu við íbúa
sveitarfélaganna.
Lægri skuldsetning og
hagfelldari rekstrarniður-
staða veldur því að flest öll
sveitarfélög standa vel undir
núverandi skuldsetningu. Þá
skapar lægri skuldsetning og
jákvæð rekstrarniðurstaða
einnig svigrúm fyrir frekari
innviðafjárfestingu og þar
með aukna þjónustu við
íbúa sveitarfélaganna.
Rekstrarniðurstaða
sveitarfélaganna ekki verið
betri síðan 2007
Samfélagsábyrgð snýst um að hámarka jákvæð áhrif fyrir-tækja á samfélag og umhverfi
og draga úr þeim neikvæðu. Hún
snýst einnig um að vinna á opinn
hátt þannig að hagsmunaaðilar
geti fylgst með og haft áhrif á það
hvernig fyrirtæki vinna með sam-
félaginu. Mig langar í þessari grein
að draga fram einn þátt þar sem
stóriðjufyrirtæki hafa haft gríðar-
lega jákvæð áhrif á samfélagið. Þar
er um að ræða þau áhrif sem þessi
fyrirtæki hafa haft á öryggismál og
öryggisvitund á vinnustöðum.
Starfsemi orkufreks iðnaðar er
af þeim toga að þar má ekkert út af
bregða í öryggismálum, aðstæður
eru þannig vegna eðlis starfsem-
innar. Öryggismál hafa algjöran for-
gang og allt kapp er lagt á að starfs-
menn tileinki sér öguð vinnubrögð
og öryggismál eru innbyggð í alla
verkferla. Sömu kröfur eru gerðar
til þeirra sem vinna í verktöku fyrir
fyrirtækin og því verða verktakar
og þjónustuaðilar sem starfa fyrir
stóriðjuna að tileinka sér sömu
öguðu vinnubrögðin og fyrirtækin
sem þeir vinna fyrir. Á þennan
hátt breiðist öryggisvitundin óhjá-
kvæmilega út til annarra fyrirtækja.
Það má leiða líkur að því að þessi
áhrif hafi fengið byr undir báða
vængi við byggingu Fjarðaáls, þar
sem mikill fjöldi starfsfólks kom að
því verki, undir ströngum öryggis-
kröfum verktakans Bechtel. Hins
vegar var þessi öryggisvitund þegar
til staðar hjá þeim stóriðjufyrir-
tækjum sem fyrir voru í landinu.
Við sem störfum í orku- og veitu-
geiranum höfum ekki farið var-
hluta af þessari þróun. Mikið starf
hefur verið unnið í öryggismálum á
undanförnum árum og fyrirtækin
í þessum geira eiga í miklu sam-
starfi í þessum mikilvæga mála-
flokki, sem allt miðar að því að auka
öryggi starfsmanna. Á nýliðnu vel
heppnuðu Samorkuþingi á Akur-
eyri mátti sjá að aðildarfyrirtækin
leggja mikla áherslu á öryggismál í
sinni starfsemi. Mikið af fólki sem
hefur starfað við uppbyggingu, eftir-
lit eða rekstur stóriðjunnar hefur
komið til starfa hjá orku- og veitu-
fyrirtækjum, verkfræðistofum og
þjónustufyrirtækjum. Með þessu
fólki kemur öryggisvitundin sem
það hefur vanist úr stóriðjunni og
þetta hefur mjög jákvæð áhrif á
öryggisstarfið innan þessara fyrir-
tækja. Fólki, sem hefur vanist því
að öryggismál hafi algjöran forgang,
finnst eðlilegt að slíkt sé líka gert á
nýjum vinnustað. Þetta eru stóriðju-
áhrifin í öryggismálum.
Það er skylda fyrirtækja að gera
allt sem í þeirra valdi stendur til
að koma í veg fyrir að starfsmenn
slasist við vinnu. Öryggismál eru
málaflokkur sem snertir alla enda
eigum við öll að koma heil heim að
loknum vinnudegi. Öryggismál eru
hluti af samfélagslegri ábyrgð fyrir-
tækja.
Öryggismál á vinnustöðum –
stóriðjuáhrifin
Mikið starf hefur verið unnið
í öryggismálum á undan-
förnum árum og fyrirtækin
í þessum geira eiga í miklu
samstarfi í þessum mikil-
væga málaflokki, sem allt
miðar að því að auka öryggi
starfsmanna.
Kristján
Kristinsson
öryggisstjóri
Landsvirkjunar
og formaður
Öryggisráðs
Samorku
Elvar Orri
Hreinsson
sérfræðingur
hjá Greiningu
Íslandsbanka             
Rósa Júlía
Steinþórsdóttir
viðskiptastjóri
sveitarfélaga hjá
fyrirtækjum og
fjárfestum
Hinn 26. júní birtu bresk stjórnvöld stefnuskjal um réttindi breskra borgara í
löndum Evrópusambandsins og
ESB-borgara í Bretlandi. Tillögurn-
ar í skjalinu eru af Bretlands hálfu
grundvöllur fyrstu lotu samninga-
viðræðna við hin ESB-ríkin 27 um
útgöngu Bretlands úr sambandinu.
Í stefnuskjalinu, nánar tiltekið
í grein 11, er vísað til Íslands. Þar
segir að við munum ræða hlið-
stæðar gagnkvæmar lausnir í við-
ræðum við Ísland (og hin EFTA-
ríkin). Þar sem Ísland er ekki aðili
að ESB getur það ekki átt beina
aðild að samningaviðræðum Breta
við Evrópusambandið. En vegna
þess að Ísland er evrópskt grann-
ríki með náin tengsl við Bretland
og íslenskir borgarar hafa í gegn
um EES-samstarfið notið sam-
bærilegra réttinda og ESB-borgarar
í Bretlandi viljum við að það sem
við bjóðum ESB-borgurum nái líka
til Íslendinga.
Með því viljum við undirstrika
að Íslendingar eru mikils metnir
samborgarar í Bretlandi, rétt eins
og breskir borgarar búsettir á
Íslandi eru. Þeir hafa lagt, og munu
hér eftir sem hingað til, leggja mik-
ilvægan skerf til bresks efnahags,
menningar- og félagslífs, og öfugt.
Ég sé ekkert því til fyrirstöðu
að við náum góðum samningum.
Það ríkir mikill velvilji milli ríkis-
stjórna beggja landa og ráðamenn
hafa myndað góð tengsl sem leggja
línurnar fyrir jákvæða niðurstöðu.
Enn hefur ekki verið ákveðið frá
hvaða dagsetningu hinar nýju reglur
munu gilda. Í tillögunum í stefnu-
skjalinu er tilgreint að það verði í
fyrsta lagi 29. mars 2017 – daginn
sem 50. grein Lissabonsáttmálans
um útgöngu úr ESB var virkjuð – og
í síðasta lagi daginn sem útgangan
kemur til framkvæmda.
Búseturéttur
En það sem samið verður um mun
verða að taka til búsetu og varan-
legs búseturéttar. Hver sá Íslend-
ingur sem búsettur hefur verið í
Bretlandi í fimm ár eða lengur,
fram til viðmiðunardagsetningar-
innar sem eftir er að ákveða, mun
eiga rétt á að sækja um varan-
legan búseturétt (e. settled status).
Aðrir íslenskir borgarar, sem hefja
búsetu í Bretlandi fyrir viðmið-
unardagsetninguna, munu hafa
rétt á að búa þar áfram uns fimm
ára búsetutíma er náð, og sækja þá
um varanlegan búseturétt.
Fjölskyldumeðlimir sem flytja
fyrir útgöngu Bretlands úr ESB til
íslensks borgara sem rétt hefur
til varanlegrar búsetu í Bretlandi
munu líka mega sækja um varan-
legan búseturétt eftir fimm ár,
óháð umræddri viðmiðunardag-
setningu. Bresk stjórnvöld vilja
ekki að neinn sjái sig knúinn til
að flytja frá landinu, né vilja þau
sundra fjölskyldum.
Samkomulagið mun einnig taka
til aðgangs að menntun, heilbrigð-
isþjónustu, félags- og lífeyrisrétt-
inda. Ætlunin er að öll þau réttindi
sem íslenskir borgarar búsettir í
Bretlandi njóta fyrir viðmiðunar-
dagsetninguna, þ.m.t. heilbrigðis-
þjónustu, gildi áfram. Við viljum
jafnframt halda áfram þátttöku
í samstarfinu um Evrópska heil-
brigðistryggingaskírteinið (Euro-
pean Health Insurance Card).
Það er engin þörf á að íslenskir
borgarar í Bretlandi eða breskir á
Íslandi grípi til neinna ráðstafana
að svo komnu máli, umfram það
að lesa tillögurnar í stefnuskjalinu.
Við viljum tryggja sams konar
réttindi fyrir borgara Íslands og
hinna EFTA-ríkjanna í Bretlandi
og boðnir verða borgurum ESB-
landa. Á gagnkvæmum grunni. Ég
hef ekki orðið var við annað en að
íslensk stjórnvöld nálgist allar sam-
ræður um framtíðartengsl Íslands
og Bretlands á mjög jákvæðan og
uppbyggilegan hátt. Bæði ég og
bresk stjórnvöld almennt metum
þetta mikils og það lofar góðu fyrir
framtíðina.
„Brexit“ og
borgararéttindi
Michael Nevin
sendiherra
Bretlands á
Íslandi
6.0
12.6
19,5
0,3
69,2
24,5
17,5 14,9
46,4
-4,9 -8,2
-0,8
-2,0
-154,8
-6.9
✿ Rekstrarniðurstaða A- og B-hluta að teknu tilliti til fjár-
magns- og óreglulegra liða
20
02 2016
n A-hluti
n B-hluti
Við viljum tryggja sams
konar réttindi fyrir borgara
Íslands og hinna EFTA-
ríkjanna í Bretlandi og
boðnir verða borgurum
ESB-landa. Á gagnkvæmum
grunni.
Símaveski,
heyrnartól, snúrur
og allt fyrir
símann.
Símaveski.is, S. 517 0150 – 2. hæð Smáralind
2 9 . j ú n í 2 0 1 7 F I M M T U D A G U R28 s k o ð U n ∙ F R É T T A B L A ð I ð
2
9
-0
6
-2
0
1
7

0
4
:3
2
F
B
0
8
0
s
_
P
0
5
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
4
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
2
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
3
3
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
D
3
9
-A
A
D
C
1
D
3
9
-A
9
A
0
1
D
3
9
-A
8
6
4
1
D
3
9
-A
7
2
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
B

F
B
0
8
0
s
_
2
8
_
6
_
2
0
1
7
C
M
Y
K