Dagblaðið Vísir - DV - 20.10.2017, Blaðsíða 18

18 umræða
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru
hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
aðalnúmer: 512 7000
auglýsingar: 512 7050
ritstjórn: 512 7010
fréttaskot
512 70 70
Heimilisfang
Kringlan 4-12, 4. hæð
103 Reykjavík
Sandkorn
Helgarblað 20. október 2017
Útgáfufélag: Frjáls fjölmiðlun ehf. Stjórnarformaður: Sigurður G. Guðjónsson Framkvæmdastjóri: Karl
Garðarsson Ritstjórar: Kolbrún Bergþórsdóttir og Sigurvin Ólafsson Ritstjóri dv.is: Kristjón Kormákur
Guðjónsson Aðstoðarritstjóri dv.is: Einar Þór Sigurðsson Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur
Valhöll skelfur
Það er óhætt að segja að Valhöll
leiki á reiðiskjálfi þessa dagana.
Bjarni Benediktsson á ekki sjö
dagana sæla eftir að hvert málið á
fætur öðru hefur verið dregið upp
af fjölmiðlum og skaðað bæði
hann og flokkinn. Bjarni hefur
löngum gengið undir nafninu
Teflon-Bjarni, með vísan til þess
að fátt bíti á hann og hann hrindi
öllum atlögum af sér. Þær hafa
verið margar í gegnum tíðina en
nú er svo komið að fylgið er farið
að mælast undir 20 prósentum
þegar aðeins rúm vika er í kosn-
ingar. Hér er ekki bara framtíð
Sjálfstæðisflokksins undir, heldur
líka formennska Bjarna. Harkan
í kosningabaráttunni mun bara
aukast.
Fara með veggjum
Sú var tíðin að
þriggja manna
þingflokkur
Pírata var sá
hávaðasam-
asti á þingi og
þótti mörgum
nóg um. Í síð-
ustu kosning-
um fitnaði þingflokkurinn veru-
lega og bjuggust flestir við því að
enn meira myndi bera á þeim í
opinberri umræða. Annað kom
á daginn. Lítið hefur borið á
Pírötum síðustu mánuði og því
má það teljast dágott hjá þeim
að hafa þó haldið því fylgi sem
kannanir sýna. Þeir ættu þó að
minnast kjördagsins fyrir réttu
ári, þar sem fylgishrunið var tals-
vert á síðustu metrunum.
Allir sammála
Nú er runnin upp gósentíð fyr-
ir hina ýmsu þrýstihópa því
aldrei lofa stjórnmálamenn eins
miklu og rétt fyrir kosningar. Rit-
höfundasamband Íslands og
Félag íslenskra bókaútgefenda
stóðu nýlega fyrir fundi með
frambjóðendum í Safnahúsinu.
Ekki kemur á óvart að þar voru
frambjóðendur allir sammála
um að það væri forgangsmál að
afnema virðisaukaskatt af bók-
um. Reyndar var það Lilja Alfreðs-
dóttir sem fyrir nokkru tók málið
upp á sína arma og hlaut mikið
lof fyrir. Nú er að sjá hvort þeir
stjórnmálamenn sem komast í
ríkisstjórn muni eftir þeim lof-
orðum sem þeir gáfu svo nýlega í
Safnahúsinu.
U
m eitt og hálft ár er liðið
síðan baráttumaðurinn
Kári Stefánsson afhenti ís-
lenskum stjórnvöldum
undirskriftir rúmlega 85 þúsund Ís-
lendinga sem fóru fram á að 11 pró-
sentum af vergri landsframleiðslu
yrði varið í rekstur heilbrigðiskerf-
isins. Þessi undirskriftasöfnun er
sú fjölmennasta í Íslandssögunni.
Ráðamenn lögðu við hlustir eða
þóttust allavega gera það. Þeim er
einkar lagið að sýnast áhugasam-
ir þegar þeir finna fyrir þrýstingi
þjóðarinnar. Yfirleitt hlusta þeir þó
ekki lengi og lítið sem ekkert verður
úr framkvæmdum.
Þegar boðað var til kosninga
fyrir tæpu ári virtist stjórnmála-
mönnunum sérlega umhugað um
heilbrigðis kerfið. Eftir kosningar
gerðist hins vegar ekkert í þeim mál-
um. Það má virða ríkisstjórn Sjálf-
stæðisflokks, Viðreisnar og Bjartr-
ar framtíðar til vorkunnar að henni
gafst ekki mikill tími til aðgerða.
Hinu verður þó ekki á móti mælt
að hún virtist aldrei áhugamikil um
að beita sér fyrir eflingu heilbrigð-
iskerfisins og ekkert bendir til að
hún hefði vaknað til lífsins í þeim
efnum hefði valdatími hennar orðið
lengri.
Skoðanakannanir hafa ítrekað
sýnt að almenningur vill að stjórn-
málamenn setji heilbrigðismál í for-
gang. Það vilja stjórnmálamennirn-
ir alltaf gera fyrir kosningar, en
áhuginn er merkilega fljótur að
dvína að þeim loknum. Hið sama
virðist vera uppi á teningnum nú.
Efling heilbrigðiskerfisins er ofar-
lega á loforðalista stjórnmálamanna
sem tala fjálglega um vilja sinn til
að beita sér þar. Kjósendur vita hins
vegar að það er lenska að svíkja
kosningaloforð við fyrsta tækifæri.
Þessi vitneskja kjósenda á vitaskuld
sinn þátt í því að þeir vantreysta
stjórnmálamönnum. Af hverju að
treysta þeim sem standa ekki við
orð sín?
Stöðugt berast vondar fréttir úr
heilbrigðiskerfinu. Við vitum allt
um þrengslin, sjúkrarúm á göngum
og manneklu. Starfsfólk þarf iðu-
lega að sýna útsjónarsemi við erfið-
ar aðstæður, álagið er mikið og mjög
reynir á þrek þess. Í nýlegri skýrslu
Ríkisendurskoðunar kemur fram
að 570 hjúkrunarfræðinga vanti til
starfa í íslenska heilbrigðiskerfinu
og einnig hefur komið fram að um
þúsund hjúkrunarfræðingar kjósa
að starfa við annað en hjúkrun.
Þetta er enn ein vísbendingin um
það hversu slæmt ástandið í heil-
brigðiskerfinu er.
Öflugt heilbrigðiskerfi verður
ekki til úr engu. Það kostar, og það
kostar ekki bara eitthvað heldur
heilmikið. Ráðamenn segja iðu-
lega þegar staða heilbrigðiskerfisins
berst í tal að aukið fé hafi verið sett í
það á liðnum árum. Um leið vita all-
ir að þær upphæðir sem um ræðir
nægja einfaldlega ekki. Meiri fjár-
muni þarf og um leið þarf að skapa
heildarstefnu, ekki hugsa einungis
til nokkurra missera. Þarna má ekki
ríkja hin alkunna íslenska hugsun:
Þetta reddast einhvern veginn.
Þjóðin hefur ítrekað sent ráða-
mönnum þau skilaboð að hún vilji
að heilbrigðiskerfið sé í forgangi öll-
um stundum. Stjórnmálamennirnir
vilja það bara stundum, eins og til
dæmis núna þegar þeir þurfa að
smala til sín atkvæðum. Íslensk
pólitík þarf að breytast. Það er ekki
nóg að lofa öllu fögru fyrir kosn-
ingar og svíkja loforðin daginn eftir
kosningar í trausti þess að þjóðin sé
með skammtímaminni.
Orð skulu standa. n
Íslensk pólitík þarf að breytast
Við áttum draum
V
ið áttum draum. Í sjötíu ár
– allt frá árinu 1930 – höfðu
Íslendingar, sem aðhylltu-
st jafnaðarstefnu – sósíal-
isma – skipt sér í margar fylkingar.
Oftast tvær. Stundum miklu fleiri.
Afleiðingarnar urðu þær, að ís-
lenskt samfélag mótaðist aldrei
af hugsjónum jafnaðarmanna
um félagslega samábyrgð og vel-
ferð alls fólksins. Í stað þess að
vera skapendur eins og á hin-
um Norður löndunum varð okkar
hlutskipti að reyna að leiðrétta. Þá
og þegar það tókst. Sem „aukahjól
undir vagni“ afla, sem okkur voru
andstæð. Sem aðhylltust önnur
sjónarmið en sjónarmið jafnaðar-
manna. Sem voru okkur andsnúin.
Í sjötigu ára
Í sjötíu ár! Loks þá hafði framrás
sögunnar lagt í auðn þau hörðu
deilumál, sem sundrað höfðu
jafnaðarmönnum á Íslandi. Þau
heyrðu þá sögunni til. Ekki lengur
samtímanum. Og drauminn átt-
um við. Um handtök saman í stað
krepptra hnefa. Um samstöðu í
stað sundrungar. Um samfylkingu
í stað ósættis. Og við tókum saman
höndum. Grófum gamlar vær-
ingar. Gömul sár. Gömul meiðsli.
Gamlan fjandskap. Gamalt ósætti.
Einbeittum okkur saman að því
að ná þeim áhrifum á Íslandi,
sem jafnaðarstefnan hafði átt að
hafa. Við gengum ekki öll til liðs
við þennan gamla draum. En flest
okkar. Og af hreinlyndi, af sátt-
fýsi og af öllum okkar vilja. Og við
náðum árangri. Jafnaðarstefnan
á Íslandi varð helsta andmæli ný-
frjálshyggjunnar – kölluð sá turn,
sem gnæfði gegn hrunsöflunum.
Þangað til … Þangað til …
Horfnir af vettvangi
Mikil er sú ábyrgð þeirra, sem
völdu þann kostinn að gerast
samábyrgir hruninu. Þeir hafa nú
verið þurrkaðir út af vettvangi. En
draumurinn lifir enn. Þrátt fyrir
áföll, deilur og ósætti, sem til var
stofnað í þeim eina tilgangi að
ógna og gera að engu samstöð-
una, samheldnina og sáttfýsina,
sem var meginkjarninn í draumi
okkar um endurreisn íslenskrar
jafnaðar stefnu lifir draumurinn
enn. Og á enn erindi.
Er þörf fyrir jafnaðarmenn þar?
Í samfélagi þar sem gróðavæn-
legustu nýtendur sameiginlegr-
ar auðlindar íslenskra fiskið-
miða nota fjármuni sína til þess
að kaupa sér fjölmiðil til varnar
einkahagsmunum sínum og kjósa
fremur að verja hagnaði sínum af
nýtingu auðlindarinnar til þess að
greiða himinháan taprekstur slíks
málgagns fremur en að taka sinn
réttmæta þátt í rekstri samfélags-
ins – er þörf fyrir jafnaðarmenn
þar?
Er þörf fyrir jafnaðarmenn þar?
Í samfélagi þar sem helstu og
frekustu nýtendur orkuauðlind-
ar landsmanna kjósa heldur – og
komast upp með það – að greiða
erlendum eigendum sínum
himinháar fjárhæðir í formi til-
búinna vaxtagreiðslan fremur en
að taka þátt í rekstri samfélagsins
sem þeir hagnýta í gróðaskyni – er
þörf fyrir jafnaðarmenn þar?
Er þörf fyrir jafnaðarmenn þar?
Í samfélagi þar sem auðlegðar-
skattar voru afnumdir og skattar
lækkaðir á hæstu tekjur jafnframt
því sem skattar voru hækkað-
ir á lágtekjur og gömlu fólki með
starfsorku neitað um aðgang að
vinnumarkaði – „af því það kostar
svo mikið“ – er þörf fyrir jafnaðar-
menn þar?
Er þörf fyrir jafnaðarmenn þar?
Í samfélagi þar sem helmingur
allrar auðsöfnunar á síðastliðnu
ári lenti í höndunum á fámenn-
um hópi þeirra allra ríkustu en
allir hinir báru skarðan hlut frá
borði – er þörf fyrir jafnaðarmenn
þar?
Er þörf fyrir jafnaðarmenn þar?
Í samfélagi þar sem menn í æðstu
stöðum stjórnkerfisins hafa
sannarlega leynt umtalsverðum
fjármunum í sinni eigu í erlend-
um skattaskjólum og hafa komist
upp með það – er þörf fyrir jafn-
aðarmenn þar?
Er þörf fyrir jafnaðarmenn þar?
Í samfélagi þar sem leyndarhyggja
er látin ríkja um alvarleg afbrot í
því eina skyni að hlífa háttsettum
þjóðfélagsþegnum við gagnrýni –
er þörf fyrir jafnaðarmenn Þar?
Við áttum draum
Við áttum okkur draum. Sá
draumur lifir enn! Með okkur. n
Brynjar Níelsson – Rás 2 Björk Guðmundsdóttir um Lars von Trier – RÚV
Ann ar hver líf eyr isþegi á
kannski 50 millj ón ir
Hann lét eins og hann hefði fengið að
koma svona fram við allar leikkonur sínar
Leiðari
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@dv.is
Sighvatur Björgvinsson
skrifar
Kjallari