Morgunblaðið - 13.07.2017, Qupperneq 18

FRÉTTASKÝRING
Arnar Þór Ingólfsson
athi@mbl.is
Óvanalegt er að íbúðir ávegum Eirar, sem m.a. rek-ur hjúkrunarrými og ör-yggisíbúðir fyrir aldraða,
séu lengi án leigjenda. Þetta segir
Bjarni Kr. Grímsson, forstöðumaður
fjármála- og rekstrarsviðs Eirar. Í
Morgunblaðinu í gær var sögð saga 69
ára gamals manns, Lýðs Ægissonar,
sem þurfti að flytjast úr öryggisíbúð á
Eir yfir í hjúkrunarrými á Eir vegna
veikinda. Hann þarf að greiða upp
uppsagnarfrest leigusamnings íbúð-
arinnar, sem þýðir að í hverjum mán-
uði fær hann rukkanir upp á annars
vegar 259 þúsund krónur fyrir íbúð-
ina og 315 þúsund fyrir hjúkr-
unarrými, samtals 574 þúsund krón-
ur.
Báðar rukkanirnar koma frá Eir,
sem annars vegar rekur öryggisíbúðir
ætlaðar eldri borgurum sem lúta að
mestu leyti lögmálum almenns leigu-
markaðar og hins vegar hjúkr-
unarheimili. Ástæðan fyrir því að
Lýður þarf að greiða leigu út upp-
sagnarfrest íbúðarinnar er sú að ekki
hefur fundist annar leigjandi, þrátt
fyrir að fjöldi þeirra sem eru á biðlista
eftir íbúðum sem þessum sé tugir.
„Því miður, í þessu tilfelli hefur það
bara ekki gengið hjá okkur. Ég skil
ekki af hverju, veit ekki hvort fólk vill
ekki flytja yfir sumarið eða hvað,“
segir Bjarni Kr. Grímsson, for-
stöðumaður fjármála- og rekstr-
arsviðs Eirar.
Hann segir að honum þyki miður
að þessi staða hafi komið upp. „Stund-
um gengur það þannig fyrir sig að sá
sem yfirgefur íbúðina mætir þeim
sem tekur íbúðina á leigu á þröskuld-
inum, svo að segja,“ segir Bjarni.
Vísa á Tryggingastofnun
Lýður greiðir rúmlega 315 þús-
und krónur á mánuði fyrir hjúkr-
unarrými sitt á Eir. Innifalið í því
gjaldi eru daggjöld, sem eru einu
tekjur hjúkrunarheimila samkvæmt
rammasamningi við ríkið. Daggjöld
eru þau sömu fyrir alla sem dvelja í
hjúkrunarrýmum.
Ofan á daggjöldin leggst síðan
kostnaðarþátttökugjald, sem rennur
til ríkisins. Það gjald er ákvarðað af
Tryggingastofnun í samræmi við
tekjur og eignir hvers og eins íbúa
samkvæmt skattframtali. Þetta gjald
getur verið afar mishátt.
Hjúkrunarheimilum er gert að
innheimta þetta gjald fyrir hönd rík-
isins. „Við fáum það skemmtilega
hlutverk að innheimta þetta af gamla
fólkinu. Eða þannig. Það er ekkert
voða gaman að vera að standa í því,“
segir Bjarni.
Starfsmenn Eirar hafa bent fjöl-
skyldu Lýðs á að hafa samband við
Tryggingastofnun og athuga hvort
hægt sé að taka tímabundnar að-
stæður hans til skoðunar við útreikn-
ing kostnaðarþátttökugjaldsins.
Samþætta málaflokka
Sigurjón, sonur Lýðs, segir að
það hafi þegar verið gert, án árang-
urs. „Þau sögðust ekki geta breytt
því neitt sem hann þyrfti að borga, en
samt eru það þau sem áætla það.
Þetta var eins og að tala við vegg,“
sagði Sigurjón.
Í svari Tryggingastofnunar við
fyrirspurn Morgunblaðsins um hvort
og hvernig hægt væri að fá und-
anþágur frá kostnaðarþátttökugjaldi
einstaklinga í hjúkrunarrýmum segir
að verið sé að samþætta málaflokka
og vísað var á Sjúkratryggingar Ís-
lands til að fá nánari upplýsingar.
Þegar haft var samband við Sjúkra-
tryggingar var fyrirspurninni vísað
aftur til Tryggingastofnunar, þar
sem umsjón þessa málaflokks væri á
hennar könnu.
Óvanaleg staða að
leigjendur fáist ekki
Morgunblaðið/Eggert
Eir Hjúkrunarheimilum er falið að innheimta kostnaðarþátttökugjöld
íbúa. Þau gjöld fara eftir tekjum og eignum hvers einstaklings.
18
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. JÚLÍ 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Greint var fráþví í Morg-unblaðinu í
gær, að Norðmenn
og Evrópusam-
bandið tækjust nú á
um nýtingarrétt á snjókrabba
við Svalbarða, en Evrópusam-
bandið hefur meðal annars veitt
veiðiskipum sínum heimildir til
veiða, sem Norðmenn við-
urkenna ekki. Hafa skip frá
ríkjum Evrópusambandsins
verið færð til hafnar í Noregi og
sektuð fyrir veiðiþjófnað vegna
deilunnar.
Í grunninn snýst deilan um
túlkun á Svalbarðasamningnum
svonefnda, þar sem Norðmenn
fengu yfirráð yfir Svalbarða
með vissum undantekningum,
einkum er snúa að nýtingu auð-
linda. Deilan um snjókrabbann
er þannig talin í raun hálfgert
yfirvarp eða prófmál á það,
hvernig aðrar auðlindir Sval-
barðasvæðisins verði nýttar í
framtíðinni.
Þetta getur verið stórmál, því
að talið er að innan Svalbarða-
svæðisins leynist gríðarlegar
olíu- og jarðgasauðlindir, sem
telja má líklegt að slegist verði
um, sér í lagi ef Norðmenn gefa
eftir í snjókrabbadeilunni. Og
málið verður enn stærra í snið-
um þegar haft er í huga að öll
helstu stórveldi heims hafa þeg-
ar sýnt nýtingu þessara auð-
linda mikinn áhuga.
Þessi snjókrabbadeila er um
margt athyglisvert
mál, ekki síst fyrir
okkur Íslendinga,
þar sem það sýnir
hve mikilvægi
norðurslóða hefur
aukist jafnt og þétt á síðustu ár-
um. Með hlýnandi veðri hefur til
dæmis opnast leið til þess að
nýta þar auðlindir eins og olíu,
sem áður voru nánast óaðgengi-
legar vegna aðstæðna. Þá gæti
mikilvægi skipaflutninga, t.d.
meðfram norðurströnd Rúss-
lands og til Kyrrahafsins, einn-
ig aukist verulega á komandi
árum og áratugum.
Þessi þróun er þegar hafin,
og mikilvægi norðurslóða mun
aukast enn frekar. Vegna legu
landsins gætu Íslendingar í
samstarfi við nágrannaríkin
gegnt lykilhlutverki, en hér
gæti til dæmis orðið mikilvægur
áfangastaður fyrir skip áður en
þau leggja af stað til Kyrrahafs-
ins eins og umræður og undir-
búningur undir hafnargerð hér
á landi eru til marks um. Þá get-
ur vægi Íslands til dæmis í leit-
ar- og björgunaraðgerðum á
hafi úti aukist.
Þegar af þessari ástæðu er
mikilvægt fyrir Íslendinga að
fylgjast vel með því hverjar
málalyktir verða við Svalbarða.
Verði útkoman sú, að stórveldin
fari í kapphlaup um auðlindir
þar, munu afleiðingar þess ef-
laust birtast í einhverri mynd
hér á landi.
Svalbarðadeilan er
vísbending um það
í hvað stefnir}
Vægi norðurslóða eykst
Rúmlega mán-uður er liðinn
frá því að Sádi-
Arabía, Egypta-
land, Barein og
Sameinuðu arab-
ísku furstadæmin sameinuðust
um að slíta á öll tengsl sín við
Persaflóaríkið Katar, að sögn
vegna meintra tengsla stjórn-
valda þar við Írani og önnur
„öfgaöfl“. Síðan þá hefur Katar-
deilan undið upp á sig, þar sem
fleiri ríki hafa slegist í hóp
þeirra sem vilja útskúfa Katar,
auk þess sem ríkin fjögur settu
stjórnvöldum í Doha úrslita-
kosti í þrettán liðum, sem var
hafnað án mikilla málalenginga.
Bandaríkin eiga nokkuð und-
ir því að samskipti ríkjanna við
Persaflóa séu góð, eða í það
minnsta ekki of fjandsamleg.
Bandaríkin telja sig eiga banda-
menn meðal allra ríkjanna fimm
sem koma að deilunni, þó í mis-
miklum mæli sé. Í Katar er
meðal annars stærsta herstöð
Bandaríkjamanna við Persa-
flóa, á sama tíma og Sádi-
Arabía hefur notið mikillar vel-
vildar meðal ráðamanna vestra,
meðal annars um kaup á her-
gögnum.
Það var því ekki við öðru að
búast en að Bandaríkjamenn
myndu á endanum
gera tilraun til þess
að miðla málum.
Rex Tillerson,
utanríkisráðherra
Bandaríkjanna,
ferðaðist til Katar fyrr í vik-
unni, gagngert til þess að und-
irrita sérstakan samning við
stjórnvöld þar um samvinnu í
baráttunni gegn hryðjuverkum,
en þeim samningi virtist einnig
ætlað að friðþægja Sádi-Araba
og bandalagsríki þeirra í deil-
unni.
Degi síðar flaug Tillerson til
Sádi-Arabíu og ræddi þar bæði
við Salman konung og utanrík-
isráðherra ríkjanna fjögurra,
sem hafa verið í fararbroddi
deilunnar. Ferðalag Tillersons
virðist hins vegar ekki hafa náð
að höggva á þann hnút sem deil-
an var komin í. Ríkin fjögur
sammæltust um að samningur
Bandaríkjamanna við Katar
væri alls ekki nógu stórt skref í
rétta átt, þar sem lítið væri
hægt að treysta á orð stjórn-
valda í Katar.
Bandaríkin munu eflaust
halda áfram að reyna að miðla
málum, en óhætt er að segja að
talsvert vanti upp á sáttavilja
deilenda og því lítil von um ár-
angur á næstunni.
Bandaríkin leita
lausna á deilunni
um Katar}
Engin sátt í sjónmáli
Þ
að er ekki auðvelt að finna fallegar
götur í Reykjavík og meira en nóg
af misheppnuðum byggingum og
torgum í höfuðborginni. Að
kvarta yfir ljótri byggð er kannski
lúxusvandi, en vandi engu að síður, því að
slæmur arkitektúr og illa lukkað skipulag get-
ur haft veruleg neikvæð áhrif á samfélagið.
Sumstaðar þarf helst að rífa verstu mann-
virkin. Á öðrum stöðum gæti dugað að ráðast í
minniháttar fegrandi framkvæmdir. Stundum
þarf jafnvel bara að mála grindverk, snyrta
tré, reyta arfa og helluleggja upp á nýtt.
En hvar á að byrja? Hverju á að forgangs-
raða? Hver á að ráða ferðinni? Hver borgar?
Ég held að besta lausnin væri að draga úr
miðstýringu í skipulagsmálum og skipta borg-
inni í margar litlar einingar sem fá að ráða því
sjálfar hvað er byggt og hvernig. Enginn veit jú betur en
fólkið á hverjum stað hvað mun raunverulega bæta og
fegra hverfið.
Með því að færa valdið til hverfanna gætu líka skapast
nýir möguleikar til að fjármagna þau verkefni sem ráð-
ast þarf í, og þétta byggðina um leið. Kannski þykir fólk-
inu í Teigahverfinu upplagt að selja hluta af lóð Laug-
arnesskóla undir íbúðablokk til að geta ráðist í
fegrunaraðgerð á öllu hverfinu. Máski að fólkið í Haga-
hverfi vilji selja Hagatorg undir skrifstofuturn og nota
peningana sem fást til að gera snotrari almenningsrými
– eða hreinlega láta féð renna í vasa íbúanna.
Hver veit nema íbúar Breiðholts vilji eitt-
hvað allt annað en veggmynd eftir Erró. Ef til
vill vilja þeir frekar skemmtigarð og hringekju
á Bakkavelli, sem má borga fyrir með því að
byggja nokkur falleg íbúðar- eða skrifstofhús
milli Breiðholtsbrautar og Arnarbakka.
Svo mætti prófa að ganga ögn lengra í
þessari grasrótarvæðingu og leyfa hverju
hverfi að ráða alfarið yfir eigin skólum og
leikskólum; ráða því hvað er kennt og hvern-
ig. Kannski vilja foreldrarnir í Ásunum að
hestamennska verði hluti af skóladeginum, á
meðan þeir sem senda börnin sín í Foldaskóla
vilja að krakkarnir læri kínversku og for-
ritun.
Auðvitað þyrfti útsvarið að fylgja með, að
því marki sem verkefni væru tekin frá mið-
stýringarfólkinu í ráðhúsinu. Hverfin gætu
jafnvel fengið að ráða útsvarsprósentu sinni sjálf.
Svona mætti gera ótal tilraunir um alla borg og skapa
alvöru samkeppni á milli hverfanna um að vera aðlaðandi
og skemmtileg. Íbúarnir yrðu virkir þátttakendur í að
móta eigið hverfi og myndu leggjast á eitt við að halda
öllu í horfinu. Ákvarðanirnar væru ekki lengur teknar af
ósýnilegum embættismönnum.
Hvert hverfi myndi síðan þróa sín sérkenni. Sum þeirra
myndu reyna að hampa menningu eða íþróttum, önnur
reyna að bjóða upp á úrval afþreyingar og veitingastaða,
og kannski að fólkið í Skerjafirðinum myndi vilja gera
hverfið sitt að fríríki í anda Christianiu. ai@mbl.is
Ásgeir
Ingvarsson
Pistill
Ljót borg löguð með dreifstýringu
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Gísli Jafetsson, framkvæmda-
stjóri Félags eldri borgara í
Reykjavík og nágrenni, segist
merkja að meiri harka sé
komin í innheimtuaðgerðir
gagnvart eldri borgurum.
Saga Lýðs sé dæmi um slíkt.
Hann segir verð á leigu-
húsnæði hafa hækkað og sí-
fellt fleiri dæmi séu um að
innheimtumál eldri borgara
endi með málaferlum.
„Það virðist vera kominn
meiri slagkraftur í innheimtu,
bæði í verðlagi og tegund
innheimtu. Að fólk sem er bú-
ið að skila ævistarfi þurfi að
standa í því að verjast gegn
slíku, því andmælum við hjá
Félagi eldri borgara og segj-
um það skort á virðingu.“
Að sögn Gísla vill Félag
eldri borgara setjast niður
með ráðamönnum og leita
betri lausna varðandi hús-
næðismál elsta aldurshóps-
ins.
Aukin harka
í innheimtu
FÉLAG ELDRI BORGARA