Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2012, Blaðsíða 9

ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS8
Qorlortorsuup-vatnsins, á sléttu við mynni Daniel Bruuns dalsins. Sléttan er
frekar flöt og gróin birki og grasi. Vestan- og norðanmegin við bæjarstæðið
rennur jökulá úr fjöllunum í vatnið. Dalurinn sjálfur er umkringdur fjöllum
norðan- og sunnanmegin en hann opnast til vesturs í átt til vatnsins.
Aðalrústasvæðið er nokkrum metrum norðan við litla bergvatnsá sem
rennur í vatnið. Þar er lágreistur hóll sem er gróinn birki á allar hliðar og norðan
við hann er lítið grösugt svæði. Ekki var hægt að átta sig á herbergjaskipan
á yfirborði þar sem rústasvæðið var vel gróið og rof hafði skemmt hólinn á
nokkrum stöðum. Hóllinn var 25 metrar á lengd og 15 metrar á breidd. Á
grösuga svæðinu fyrir norðan hann voru nokkrir litlir hólar þar sem líklegt
var að öskuhauga væri að finna.
Fornleifarannsóknin vorið 2006
Uppgröfturinn á Ø74 hófst þann 28. apríl og lauk 24. maí 2006. Við upphaf
rannsóknarinnar var flogið með helming leiðangursmanna á vettvang.
Settar voru upp búðir og rannsóknarsvæðið undirbúið. Viku síðar komu
aðrir leiðangursmenn og störfuðu 15 manns við vettvangsvinnuna til loka
leiðangursins. Áætlað var að uppgröfturinn stæði í sex vikur en fljótlega
eftir að hann hófst kom í ljós að vatn flæddi í lónið mun hraðar en talið
hafði verið vegna mikillar snjóbráðnunar og bentu allar mælingar til að
vatnið næði uppgraftrarsvæðinu á fjórum vikum. Því var ljóst að ekki
gæfist mikill tími til uppgraftrar og að stórir hlutar uppgraftrarsvæðisins
yrðu ekki grafnir til fullnustu. Samt sem áður var vonast til þess að hægt
yrði að ná lágmarksupplýsingum um búsetu á bæjarstæðinu. Aðstæður til
fornleifauppgraftrar voru mjög slæmar í upphafi, kalt og snjóaði af og til.
Fyrstu dagana var nær ógerningur að vinna að uppgreftri þar sem frost var í
jörðu. Það tók leiðangursmenn um viku að ná torfi af yfirborðinu. Eftir að
torf og rætur höfðu verið fjarlægð þiðnaði jarðvegurinn hraðar, sérstaklega
yfir daginn, og gekk þá uppgröfturinn mun betur. Í lok fyrstu vikunnar hafði
20 x 20 metra svæði verið hreinsað og undirbúið fyrir uppgröft. Hnitakerfi
var sett út á uppgraftrarsvæðinu og hækkaði y-ásinn til norðurs en x-ásinn til
austurs. Öllu uppgraftrarsvæðinu var skipt í 5 x 5 metra skákir til að auðvelda
teikningu og skráningu fornleifafræðilegra eininga.
Við rannsóknina 2006 var grafinn upp bær sem samanstóð af sex
herbergjum og náðist að grafa upp fimm herbergi af sex. Einnig var grafin
lítil bygging sem byggð hafði verið utan í bæinn. Þegar rannsóknargögnin
voru túlkuð árið 2006 var talið að litla byggingin hefði verið reist á undan